Geleneksel Halk Sağlığı Uygulamaları: Dişli Kasabası Örneği

Yıl 2017, Cilt: 6 Sayı: 4, 156 - 166, 31.12.2017

Muhammet Ali Köroğlu , Cemile Zehra Köroğlu

Öz

Günümüzde sağlık, çoğunlukla hastane ve
hekim çerçevesinde ele alınan bir konudur. Ancak konunun diğer boyutunu, hasta
ve onun içinde yaşadığı toplum oluşturmaktadır. Hastanın içinde yaşadığı
toplumun, sağlık ve hastalık kavramına yaklaşımı, genel sağlık sistemi
açısından son derece önemlidir. İyilik halinin ne olduğu, nasıl korunması gerektiği,
hastalığın ne olduğu, hastalığa karşı nasıl bir tutum takınılacağı, hastalığın
ne kadar ciddiye alınması gerektiği vb. birçok konu bireyin içinde yaşadığı
toplumsal ilişkiler sistemi tarafından belirlenir.

Bu durum, sağlık olgusunu sosyolojik bir olgu
olarak gündeme getirir. Birey, bir sağlık sorunuyla karşılaştığında, öncelikle
hastane, hekim, eczane gibi modern sağlık sisteminin tüm aşamalarını
tüketmemektedir. Aksine içinde yaşadığı toplumun hastalık ve sağlıkla ilgili
kültürüne göre bir değerlendirme yapmakta, beklemekte ve gelenekten kaynaklanan
birtakım uygulamaları deneyebilmektedir.  Bu anlamda, Asya’dan Avrupa’ya her toplumun,
yüzyıllar içinde elde ettikleri tecrübe ve deneyimlere bağlı olarak
yarattıkları birtakım geleneksel tedavi usulleri vardır. Aydınlanma düşüncesine
dayalı modern pozitivist tıp anlayışı, bütün bu geleneksel sağlık
uygulamalarını sistem dışına atsa da bu uygulamaların hala varlığını
sürdürdükleri görülmektedir. Tüketim endüstrisine eklemlenmeden, varlığını
sınırlı olarak sürdüren bu tür uygulamalar, sosyolojik ve antropolojik veriler
niteliğindedir. Toplumun insan ve evren anlayışı, insan ve doğa ilişkiler
hakkında değerli değerli ipuçları verebilirler.

Bu anlayışla çalışmamızda, Afyon ili,
Bolvadin ilçesine bağlı, Dişli Kasabası’nda, insanların hangi sağlık
sorunlarını, ne tür geleneksel tedavi şekilleriyle çözdükleri ortaya konmaya
çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Halk Sağlığı, Geleneksel Tıp Uygulamaları, Sağlık

Kaynakça

• Durkheim, Emile(1992).İntihar. Ankara: İmge Kitabevi.
• Sezgin, Deniz(2011).Tıbbileştirilen Yaşam Bireyselleştirilen Sağlık. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Illich, Ivan(2011).Sağlığın Gaspı.İstanbul:Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, Michel(2002).Kliniğin Doğuşu. Ankara.Epos Yayınları.
• Aksoy, Mehmet (2013).Şifa Bu değil Modernliğin Ara Yüzü: Alternatif Tıp .İstanbul: Kaknüs Yayınevi.
• Bilgisine başvurulan kişiler: Ş. M.(76), N. U.(83), N. U.(38), N. M.(31), M. M.(75), S. U.(83), A. U.(41), V.Ş.(48), A. T.(37), O. Ö.(93), İ. Ö.(45)
• Bilgisine başvurulan kişiler: A. A.(51), B. Y.(72), F. T.(83), H. M.(67), İ.Ö.(45), L.Y.(72), M.M.(30), M.G.(73), M.M.(36), M. Ş.(72), O. Ö.(93), S. U.(83), Ş. M.(29), U.G.(62).
• Westermarck, Edward .(1938). İslam Medeniyetinde Putperestlik Devrinden Kalan Yaşayagelen İtikatlar. İstanbul: Marifet Basımevi.
• Kalem 68/51.
• Davudoğlu, Ahmet (1983).Sahîh-i Müslim Tercüme ve Şerhi, c.9, İstanbul.
• Hatipoğlu, Haydar(1983). Sünen-i İbn-i Mace Terceme ve Şerhi. İstanbul.
• Miras, Kâmil; Sahih-i Buhari Muhtasarı, Tecrîd-i Sarih Tercemesi ve Şerhi. Ankara. Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Aytar, Selçuk(1975). Halk İnanmalarında Süpürge. İstanbul: T.F.A.
• Tosunbaş, Müyesser (1976).Çukurova’da Nazardan Korunma Pratikleri”.İstanbul: T.F.A.
• Örnek, Sedat Veyis (1979).Anadolu Folklorunda Ölüm, Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Yayınları:218.
• Aydın, Mehmet(1992). “Mut Bölgesinde Yaşayan Halk İnanışları”. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Kongresi Bildirileri, c.IV:38.
• Özcan, Ahmet (1991). “Anadolu’nun Tarih Öncesi Yaşayanları ve Günümüze İntikal Eden İnançları”. Din Öğretimi, S:29: s.52.
• İnan, Abdülkadir(1962). Hurafeler ve Menşeleri. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Hitti, Philip K.(1989). Siyasi ve Kültürel İslam Tarihi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Bozkurt, Nebi(1994). “Asr-ı Saadette Evler ve Ev Hayatı”. Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslâm, c.5, s.45.
• Ögel, Bahaeddin(1971). Türk Mitolojisi. Ankara.
• Acıpayamlı, Orhan(1962). “Anadolu’da Nazarla İlgili Bazı Âdet ve İnanmalar”. A.Ü.D.T.C.F.D, c.XX, S:1-2, s.20.
• Türkdoğan, Orhan(1987).“Tıbbi Folklor Açısından Sağlık-Hastalık Sistemi. III. Milletlerarası Türk Folkloru Kongresi Bildirileri, c.IV, s.405.
• Taplamacıoğlu, Mehmet(1961). Din Sosyolojisi “Giriş”. Ankara.
• Aydın, Mehmet(1985). “Konya’daki Manevi Halk İnançlarının Dinler Tarihi Açısından Tahlili”. S.Ü.İ.F.D, S:1, s.28.
• Bilgisine başvurulan kişiler: A. T.(37), A. A.(51), B. Y.(72), D. Ö.(52), E. S.(57), F.T.(83), H. M.(67), M. G.(73), M.M.(36), N. U.(38), N.M.(31), S.U.(83), Ş. M.(29), U. G.(62), Z.Ş.(69).
• Çelik, Ali (1994). “Asr-ı Saadette Halk İnançları”, Bütün Yönleriyle Asr-ı Saadette İslâm, c.5, İstanbul.
• Yaşar, Kalafat(1990). Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri. Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları:112.
• Yasin 36/18-19, Âraf 7/131.
• Erdil, Kemalettin (1991). Yaşayan Hurafeler, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Berger, Peter L. (1993). Dinin Sosyal Gerçekliği. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Günay, Ünver (1999). Erzurum Kenti ve Çevre Köylerinde Dini Hayat. İstanbul
• Meydan Larousse (1969). “Büyü Maddesi”, c.2.İstanbul: Meydan Yayınları.
• Ülken, H. Ziya (1963). Sosyoloji Sözlüğü. İstanbul.
• Aktaş, Recep (1973). Batıl İnanışlar. İstanbul.