ST Segment Yükselmesi Olmayan Miyokard İnfarktüsü ile Acil Servise Başvuran Hastaya Neuman Sistemler Modeline Göre Uygulanan Hemşirelik Yaklaşımı

Yıl 2023, Cilt: 12 Sayı: 1, 367 - 376, 25.03.2023

Melike Çelik , Selda Çelik

https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1000952

Öz

Betty Neuman’ın 1970’de geliştirdiği Sistemler Modeli birey / toplumun, strese / stresörlere olan tepkisi ve hemşirenin bu tepkiye birincil, ikincil ve üçüncül koruma girişimleriyle müdahalede bulunmasıdır. Neuman bu modelde sadece sağlık veya hastalık değil aynı zamanda insan odaklı bütüncül yaklaşım kavramına değinmiştir. Model hastayı çevresiyle bir bütün olarak ele alarak stres ve strese gösterilen tepkiler üzerine odaklanmıştır. Kardiyovasküler hastalıkların yönetiminde yaşam tarzı değişiklikleri önemli bir yer tutmaktadır. Kardiyovasküler hastalıklarda önlenebilir risk faktörlerinin kontrolü açısından sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının benimsenmesine ek olarak stresin yönetilmesinde sağlık profesyonellerine, özellikle hemşirelere önemli roller düşmektedir. Bu olgu sunumunun amacı ST Segment Yükselmesi Olmayan Miyokard İnfarktüsü tanısı ile acil servise başvuran hastayı Neuman Sistemler Modeli ile değerlendirmek, hastanın strese/stresörlere olan tepkisi ve hemşirenin oluşan bu tepkiye birincil, ikincil ve üçüncül koruma önlemleri ile uyguladığı hemşirelik bakımının sonuçlarına dikkat çekmektir. Hastanın değerlendirmesinde hastanın algıladığı stresörler ve hemşirenin hastayla ilgili algıladığı stresörler, hastaya ait verilerle birlikte analiz edilmiş ve hemşirenin birincil, ikincil ve üçüncül koruma girişimleriyle hemşirelik süreci uygulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hasta bakımı, hemşirelik, miyokard infarktüsü, modeller, vaka çalışması

Nursing Approach According to the Neuman Systems Model Applied to the Patient Applied to the Emergency

Öz

The basis of the Systems Model developed by Betty Neuman in 1970 is the individual/society's response to stress/stressors and the nurse's intervention in this reaction with primary, secondary and tertiary protection initiatives. In this model, Neuman referred to the concept of a human-centered holistic approach, not just health or disease. The model focused on stress and reactions to stress by considering the patient as a whole with his/her environment. In addition to adopting healthy lifestyle behaviors in terms of controlling preventable risk factors in cardiovascular diseases, health professionals, especially nurses, have important roles in managing stress. The aim of this case report is to evaluate the patient who applied to the emergency department with the diagnosis of Non-ST Segment Elevation Myocardial Infarction with the Neuman Systems Model, to draw attention to the patient's reaction to stress/stressors and the results of the nursing care applied by the nurse to this reaction with primary, secondary and tertiary protection measures. In the evaluation of the patient, the stressors perceived by the patient, the stressors perceived by the nurse about the patient were analyzed together with the patient's data, and the nursing process was applied with the nurse's primary, secondary and tertiary protection initiatives.

Anahtar Kelimeler

Case study, models, myocardial infarction, nursing, patient care

Kaynakça

• 1. Aksun, M. (2018). Anesteziyoloji ve Reanimasyon Akademi Kardiyak Fizyoloji. Ankara/Derman Tıbbi Yayıncılık.
• 2. Sevinç, S. (2017). Kardiyovasküler Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Yönetimi. In: N. OVAYOLU, Ö. OVAYOLU (Ed.) Temel İç Hastalıkları Hemşireliği ve Farklı Boyutlarıyla Kronik Hastalıklar. 2. Baskı (113-147). Antalya/Çukurova Nobel Tıp Kitabevi.
• 3. Akdemir, N. ve Canlı Özer, Z. (2020). Kardiyovasküler Sistem Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. In: Birol L, Taşcı S, Editörler. İç Hastalıkları ve Hemşirelik Bakımı. 5. Baskı (507-620). Ankara/Akademisyen Kitapevi.
• 4. Singh, A, Museedi, A.S. and Grossman, S.A. (2021). Acute Coronary Syndrome. Erişim adresi: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/29083796/ (Erişim tarihi : 16.09.2021).
• 5. Basit, H, Malik, A. and Huecker, M.R. (2021). Non ST Segment Elevation Myocardial Infarction. Erişim adresi: https://pubmed. ncbi.nlm.nih.gov/30020600/ (Erişim tarihi: 16.08.2021).
• 6. Zaninovic Francula, S. and Nola, I.A. (2018). “Management Of Measurable Variable Cardiovascular Disease Risk Factors”. Current Cardiology Reviews, 14 (3), 153-163.
• 7. World Health Organization. Cardiovascular Diseases (2020). Erişim adresi: https://www.euro. Who .int/en/ health-topics/noncommunicable-diseases/cardiovascular- diseases (Erişim tarihi: 16.09.2021).
• 8. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 33710 sayılı 24 Haziran 2020 Tarihli Haber Bülteni. (2020). Erişim adresi: https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Olum-ve-Olum-Nedeni-Istatistikleri-2019-33710 (Erişim tarihi: 26.12.2020).
• 9. Arat Özkan, A. (2013). Akut Koroner Sendromlar: Epidemiyoloji. Türk Kardiyol Dern Arşivi. Erişim adresi: https://jag.journalagent.com/tkd/pdfs/TKDA_41_50_1_3.pdf (Erişim Tarihi 20.09.2021)
• 10. TÜMAR çalışmacıları. (2002). Türkiye Akut Miyokard İnfarktüsü Araştırması. İstanbul/Bristol-Myers Squibb Inc. Şirketi Yayınları.
• 11. Widimsky, P, Wijns, W, Fajadet, J, de Belder, M, Knot, J, Aaberg,e L, Andsikopoulos, G, Baz, J.A, Betriu A., et al. (2010). “Reperfusion Therapy For ST Elevation Acute Myocardial Infarction in Europe: Description of the Current Situation İn 30 Countries”. Eur Heart J, 31, 943-57.
• 12. Karakoç, Kumsar A. ve Taşkın Yılmaz, F. (2017). “Kardiyovasküler Hastalıklar Risk Faktörlerinden Korunmada Hemşirenin Rolü”. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 2 (4), 18-27.
• 13. Irmak, Z. ve Fecci, H. (2005). “Akut Miyokard İnfarktüsünde Sekonder Koruma”. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12 (1), 85–96.
• 14. TC. Sağlık Bakanlığı Eylem Planı. (2015-2020). Türkiye kalp ve damar hastalıkları önleme ve kontrol programı. Erişim adresi: https://tkd.org.tr/TKDData/Uploads/files/ Turkiye-kalp-ve-damar-hastaliklari-onleme-ve-kontrol-programi.pdf. (Erişim tarihi: 5.09.2021).
• 15. Turner, S.B. and Kaylor, S.D. (2015). “Neuman Systems Model as a Conceptual Framework For Nurse Resilience”. Nurs Sci Q, 28(3), 213-7.
• 16. Hannoodee, S. and Dhamoon, A. (2020). Nursing Neuman Systems Model. Erişim adresi: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/32809493/. (Erişim tarihi: 16.09.2021).
• 17. Genç Köse, B. ve Demirbağ, B.C. (2018). “Betty Neuman Sistem Modeli”. Sürekli Tıp Eğitim Dergisi, 27 (6), 434-440.
• 18. Güner, Ö. ve Kavlak, O. (2015). “Neuman Sistemler Modeline Göre Endometriyum Kanserli Hastanın Bakımı: Olgu Sunumu”. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 4 (2), 94-102.
• 19. Zuhur, Ş. ve Özpancar, N. (2017). “Türkiye’de Kronik Hastalık Yönetiminde Hemşirelik Modellerinin Kullanımı: Sistematik Derleme”. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 19 (2), 57.
• 20. Arıcı Parlak, E, Güvenç, G. ve İyigün, E. (2020). “Neuman Sistemler Modeline Göre Peritoneal Karsinomatozisli Hastanın Bakımı: Olgu Sunumu”. Koç Üniversitesi Hemşirelik Eğitim ve Araştırma Dergisi, 17 (1), 83-90.
• 21. Uysal, N, Khorshıd, L. and Eşer, İ. (2009). “Neuman Sistemler Modeline Göre Bir Vaka Çalışması”. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12 (3), 74-81.
• 22. Gehrling, K.R and Memmott, R.J. (2008). “Adversity in the Context of the Neuman Systems Model”. Nurs Sci Q, 21(2), 135-7.
• 23. Yel, P, Yıldırım, Y, Şenuzun Aykar, F. ve Fadiloğlu, Ç. (2020). “Akut Koroner Sendrom Tanısı Olan Hastaya Sistemler Modeline Göre Uygulanan Hemşirelik Yaklaşımı”. Turk J Card Nur, 11 (24), 43-49.
• 24. Ayaz Alkaya, S. (2017). Betty Neuman Sistemler Modeli. In: A. KARADAĞ, N. ÇALIŞKAN, Z. GÖÇMEN BAYKARA (Ed). Hemşirelik Teorileri ve Modelleri (444-453). İstanbul/Akademi Yayıncılık.
• 25. Demir Barutçu, C. ve Mert, H. (2013). Kalp Yetersizliği Olan Bireyin Neuman Sistemler Modeli’ne Göre Hemşirelik Bakım Planı Örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 6 (2), 88-92.
• 26. Wang, S.M. and Lai, C.Y. (2010). “Applying Neuman's Systems Model to a Neuroleptic Malignant Syndrome Psychiatric Patient and His Caregiver”. Hu Li Za Zh57, (2), 9-15. Erişim adresi: https://pubmed.ncbi.nlm. nih.gov/20405404/ (Erişim tarihi: 15.09.2021).