Labor Battalions at the World War I in Fourth Ottoman Army Front

Yıl 2019, Cilt: 15 Sayı: 30, 379 - 415, 16.09.2019

Mevlüt Karagöz

https://doi.org/10.17752/guvenlikstrtj.620973

Cited By: 2

Öz

This article aims to provide
information about Labor Battalions getting at rear guard during World War I, as
an all-out war in a 10-year war period starting with Balkan Wars. Similar to all
consecutive wars, armies in World War I established organizations like labor battalions
to support their combat units. In the Ottoman Army, Labor Battalions which consisted
of non-Muslims, Muslims out of 20-45age range and prisoners of war, involved in
every activity at the rear guard to provide soldiers on the front with war materials
and to evacuate any broken material limiting their mobility. These activities have
a wide range such as enlarging railway and highway networks, doing maintenance and
repair, cutting and carrying woods to provide the fuel needed for railway networks,
handling/evacuating from wagons and trucks, carrying foods because of lack of animals, fighting
against grasshoppers and dealing with agriculture.

Anahtar Kelimeler

World War I, Labor Battalions, Syria and Palestine-Sina Front, Fourth Ottoman Army, Non-Muslim Soldiers

Birinci Dünya Savaşı’nda IV. Ordu Menzilinde Amele Taburları

Öz

Bu makale, Balkan Harbi ile başlayan on yıllık harbin
içerisinde topyekûn bir harp niteliği kazanan Birinci Dünya Savaşı esnasında cephe
gerisinde faaliyet gösteren Amele Taburları hakkında bilgi vermeyi amaçlamaktadır.
Ardılı bütün savaşlarda olduğu gibi, Birinci Dünya Savaşı’nda da ordular muharip
birliklerini desteklemek maksadıyla Amele Taburu benzer teşkiller kurmuştur. Osmanlı
Ordusunda da gayrimüslim ve 20-45 yaş aralığı haricindeki Müslim ve harp esirlerinden
teşkil edilen Amele Taburları, siperdeki askerlere her türlü harp malzemesini ikmal
ve harekâtını kısıtlayacak her türlü arızalı malzemenin tahliye hizmetlerini sağlamak
maksadıyla geri bölgede her türlü faaliyeti icra etmiştir. Bu faaliyetler, demiryolları
ve karayolları ağını genişletmek, bakım ve onarımlarını yapmak; demiryolları ağı
için gerekli olan yakıtı temin etmek için odun kesmek ve taşımak; vagon ve kamyonlardan
tahmil-tahliye işlemlerini yapmak; hayvan kol ve katarları eksikliğinden dolayı
erzak taşımak; çekirge ile mücadele etmek ve ziraat işleri ile uğraşmak gibi çok
geniş bir alanı kapsamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Birinci Dünya Savaşı, Amele Taburları, Suriye ve Filistin-Sina Cephesi, IV. Ordu Komutanlığı, Gayrimüslim Askerler

Kaynakça

• ATASE Arşivi, BDH: Kls. 14, Dos. 69, Fih. 023.
• ATASE Arşivi, BDH: Kls. 172, Dos. 744, Fih. 071-03.
• ATASE Arşivi, BDH: Kls. 172, Dos. 744, Fih. 071; 071-03.
• ATASE Arşivi BDH: Kls. 580, Dos. 14, Fih. 003-012.
• ATASE Arşivi, BDH: Kls. 580, Dos. 14, Fih. 006-002.
• ATASE Arşivi, BDH: Kls. 864, Dos. 923, Fih. 4-5.
• ATASE Arşivi, BDH: Kls. 865, Dos. 930, Fih. 2.
• ATASE Arşivi, BDH: Kls. 865, Dos. 930, Fih. 2-45.
• ATASE Arşivi BDH: Kls. 1124, Dos. 3, Fih. 003-001a.
• ATASE Arşivi BDH: Kls. 1334, Dos. 819, Fih. 3-3.
• ATASE Arşivi, BDH: Kls. 1139, Dos. 74, Fih. 11.
• ATASE Arşivi, BDH: Kls. 3222, Dos. 4, Fih. 5-11; 5-12.
• BCA: BEO-DH-EUM-2.ŞB-00009-00106-001.
• BCA: BEO-DH-EUM-2.ŞB-00009-00106-002.
• Menzil Hidematı Nizamnamesi, Matbaa-ı Askeriye Süleymaniye, 1911.
• AARENSOHN, Alexander, Türk Ordusuyla Filistin’de-Bir Yahudi Askerin 1. Dünya Savaşı Notları, Selis Kitaplar, İstanbul, 2003.
• ARSLAN, Nebahat Oran, Birinci Dünya Savaşında Türkiye’deki Rus Savaş Esirleri, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2008.
• ATAY, Falih Rıfkı, Zeytindağı, Pozitif Yay., İstanbul, 2014.
• AVCI, Orhan, Irakta Türk Ordusu (1914-1918), Vadi Yayınları, Ankara, 2004.
• ÇALIŞKAN, Kerem, Alman Cihadı ve Ermeni Sürgünü, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2015.
• CEMAL PAŞA, Anılarım, 1913-1922, (Haz: Fahri Parin), Paraf Yayınları, İstanbul, 2010.
• EARLE, Edward Mead, Bağdat Demir ve Petrol Yolu Savaşı, (1903-1923), Örgün Yayınevi, İstanbul, 2003.
• ERDEN, Ali Fuat, Birinci Dünya Harbinde Suriye Hatıraları I, T.İş Bankası Kültür Yay., İstanbul, 2003.
• ET-TERCÜMAN, İhsan, Çekirge Yılı Kudüs 1915-1916, (Çev.Ali Benli), Klasik Yay., İstanbul, 2012.
• GENELKURMAY BAŞKANLIĞI, TSK Tarihi Osmanlı Devri Birinci Dünya Harbi İdari Faaliyetler ve Lojistik, C.X, Gnkur Basımevi, Ankara, 1985.
• GÜCÜYENER, Fuat, Sina Çölünde Türk Ordusu, Anadolu Türk Kitap Deposu, (basım tarihi ve yeri tespit edilememiştir.).
• GÜLSOY, Ufuk, Osmanlı Gayrimüslimlerinin Askerlik Serüveni, Simurg Yay., İstanbul, 2000.
• GÜNÇAN, Ömer Kamil, Demiryollarının Ülke Stratejisine ve Ekonomisine Etkinliği, HAK Yay., Ankara, 1992.
• KARATAMU, Selahattin, TSK Tarihi (1908-1920), C.III.,Ks.6, Gnkur ATASE Yay., Ankara, 1971.
• KRESSENSTEİN, von Frederich Freiherr Kress, Kuma Gömülen İmparatorluk, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2017.
• MUTLU, Cengiz, Birinci Dünya Savaşında Amele Taburları, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul, 2007.
• ÖZDEMİR, Hikmet, Cemal Paşa ve Ermeni Göçmenler-4.Ordu’nun İnsani Yardımları, Remzi Kitabevi, İstanbul, 2009.
• RENDA, M. Abdülhalik, Hatırat, (Yay.Haz. Aytaç Demirci-Sabri Sayarı,), YKY Yay., İstanbul, 2018.
• ÜZEN, İsmet, Osmanlı’nın Çöl Yürüyüşü, Paraf Yay., İstanbul, 2011.
• SAKARYA, İhsan, Belgelerle Ermeni Sorunu, Gnkur ATASE Yay., Ankara, 1992.
• ZÜRCHER, Erik-jan, Savaş, Devrim ve Uluslaşma: Türkiye Tarihinde Geçiş Dönemi, 1908-1928; (Yay. Haz. Ece Tumator, Mehmet Beşikçi, Çev: Ergun Aydınoğlu), Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul, 2005.
• AKTAR, Ayhan, “I. Dünya Savaşı’nda Osmanlı Ordusunda Ermeni Askerler”, Toplumsal Tarih, S.255, Mart 2015, ss. 30-38.
• BALCIOĞLU, Mustafa, “Milli Mücadele Sırasında Merkezi Anadolu’da Anadolu’da Amele Taburları’nın Kuruluşu”, TDTD, İstanbul, Mart 1991, S.51.
• BEYOĞLU, Süleyman, “Ermeniler Amele Taburlarında”, Yeni Türkiye, 60/2014, Ermeni Özel Sayısı, 1-17.
• KÖKSAL, Osman “Osmanlı Devleti’nde Askerliğin Vatandaşlık Mükellefiyetine Dönüşümün Evrimi”, Kuruluştan Günümüze Türk Ordusu-XII. Askeri Tarih Sempozyumu Bildirileri-I, Gnkur. Bşk.lığı ATASE Yay., Ankara, 2009.
• TETİK, Ahmet,“4.Ordu Komutanlığı’nın Bölgesinde Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele ve İnsani Yardım Çalışmaları”, Ermeni Araştırmaları, S.30, 2008, 1-21.
• SARISAMAN, Sadık, “Birinci Ordu Kadın İşçi Taburu”, AKDTYK, ATAM, 22.12.2017, 698-723.
• ÇELOĞLU, Yavuz Selim, Çanakkale Cephesi’nde Askeri Nakliye Hizmetleri: Beşinci Ordu Menzil Teşkilatı, Doktora Tezi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Elazığ, 2018.
• ÖZDEMİR, Zekeriya, I.Dünya Savaşı’nda Amele Taburları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitisü, Ankara, 1994.
• SATAN, Ali, I. Dünya Savaşı’nda Amele Taburları, www.turksandarmenians. marmara.edu.tr /tr/dunya-savasında-amele-taburları, s. 2, (Erişim Tarihi 22.12.2017).