COVID-19 PANDEMİ ETKİSİ ARAŞTIRMALARI ÜZERİNE SOSYOLOJİK BİR İNCELEME

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 3, 177 - 206, 28.03.2022

Hakan Arıkan , Şeymanur Aytekin

Öz

Aralık 2019’da Çin’in Vuhan kentinde ortaya çıkan ve kısa süre içerisinde tüm dünyaya yayılarak küresel bir boyut kazanan ‘koronavirüs(COVID-19)’ salgını yaşanmış ve hala yaşanmaktadır. Bu küresel salgının, hızlı yayılan bulaşıcı olması ve çok sayıda insanın hayatını kaybetmesi sonucu 12 Mart 2020 tarihinde Dünya Sağlık Örgütü(WHO) tarafından pandemi ilan edilmiştir. Yaşanan bu pandemi süreci, toplumların gündelik yaşam akışında birçok değişimlere neden olmuştur. Bu çalışmada, 2019-2022 yılları arasında Türkiye’de pandemi etkisi üzerine yapılan araştırmalardan yararlanarak bu sürecinin sağlık, eğitim, sosyo-ekonomik açıdan toplumda yaratığı etkilerin bir portresi çizilmek istenmiştir. Bu etkileri, sosyal inşacılık kuramı bakış açısıyla bir çerçeve oluşturulmuştur. Çünkü pandemi süreci alınan tedbirler ve uygulanan politikalarla birlikte birçok dönüm noktası(sıcak nokta/hot point) yaşanmıştır. Bu sıcak noktaların(hot point), karantina süreci, sokağa çıkma yasağı, uzaktan eğitim, sağlık/spor/sanat/sosyal yaşama ait getirilen kısıtlamalar ve normal yaşama kademeli geçiş sürecinin olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Koronavirüs(COVID-19), pandemi, sosyal inşacılık.

Kaynakça

• Ahmadi, R. (2020). Koronavirüs Pandemisinin (Kovid-19) Toplumsal Etkileri/ Social Effects of Coronavirus (Covid-19) Pandemic, Bilim Armonisi Dergisi, 3 (2): 65-72.
• Akgün, O. (2020). COVID-19 Salgını Döneminde Türkiye’de Alınan İdari Kararların Salgının Önlenmesindeki Etkisinin Değerlendirilmesi, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(7), 201-228.
• Aslan, R. (2020). Tarihten Günümüze Epidemiler, Pandemiler ve Covid-19, Ayrıntı Dergisi, 8(65): 35-41.
• Bağ, M., Sade, G. (2020, 4 Mayıs). “Dünyada Covid-19: İlk 4 ayında neler yaşandı? Salgının seyri ne durumda?”. https://tr.euronews.com/2020/05/04/dunyada-covid-19-salg-n-n-ilk-100-gununde-yasananlar-ilk-nerede-ortaya-c-kt-nas-l-yay-ld (Erişim Tarihi: 04.02.2022).
• Başaran, M. ve Aksoy, A. B. (2020). Anne-Babaların Korona-Virüs (Covid-19) Salgını Sürecinde Aile Yaşantılarına İlişkin Görüşleri, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, (13)71: 669-678.
• Başaran, M., Doğan. E., Karaoğlu. E. vd.(2020). Koronavirüs (Covıd-19) Pandemi Sürecinin Getirisi Olan Uzaktan Eğitimin Etkililiği Üzerine Bir Çalışma, Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(2), 368-397.
• Çelik, Ş. ve Çak, E.(2021). Covıd-19 Pandemi Sürecinin Aile Üzerine Etkisi, Gevher Nesibe Dergisi, 6(11), 43-49.
• Erdoğan, E. ve Tan Akbulut, N. (2021). Pandemi Sürecinde İnsan ve Toplum, İstanbul, Eğitim Yayınevi.
• Ergin, S. (2021, 10 Mart). “İlk iki dalgadan sonra hemen baskılanmazsa üçüncü dalga riski var”. https://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/sedat-ergin/ilk-iki-dalgadan-sonra-hemen-baskilanmazsa-ucuncu-dalga-riski-var-41759186. (Erişim Tarihi: 02.02.2022). Güngörer, F. (2020). Covid-19'un Toplumsal Kurumlara Etkisi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Salgın Hastalıklar Özel Sayısı, 393-328.
• İnce, M. ve Yılmaz, M. (2020). Olağanüstü Olayların Sosyal Yaşam ve Kültürlere Etkisi; Covid-19 Salgınının Türk Kültürüne Etkisi Üzerine Bir Araştırma, Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi (UKSAD), 6 (2), Kış, s. 552-571.
• Özyürek, A. ve Çetinkaya, A. (2021). COVID-19 Pandemi Döneminde Aile ve Ebeveyn-Çocuk İlişkilerinin İncelenmesi, Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Cilt 18, Sayı 1, ss. 96-106, 2021 ISSN:1304-8392 https://dergipark.org.tr/cagsbd.
• Karataş, Z. (2020). COVID-19 Pandemisinin Toplumsal Etkileri, Değişim ve Güçlenme, Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 4(1), 3-15.
• Kesgin, S.S. ve Durak, M.B. (2021). Salgın ve Demografi: Yaş Gruplarına Göre COVID-19 Pandemisine Yönelik Algı ve Tutumları, Toplumsal Değişim, 3(3), 6-23.
• Keskin, M. ve Özer-Kaya, D. (2020). COVID-19 Sürecinde Öğrencilerin Web Tabanlı Uzaktan Eğitime Yönelik Geri Bildirimlerinin Değerlendirilmesi, İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 59-67.
• Koronavirüs Salgını Süresince Kadına Yönelik Şiddetle Mücadele İzleme Raporu(2020, 1 Aralık), https://morcati.org.tr/izleme-raporlari/koronavirus-salgini-ve-kadina-yonelik-siddet-mor-cati-eylul-ekim-2020-raporu/ (Erişim Tarihi:05.02.2022).
• Koronavirüs Salgını ve Toplum Araştırması. (2020a, 7 Kasım). “Salgınla Mücadelede; Toplumun % 76’sı Kapatma Uygulanması Gerektiğini Düşünüyor”. https://www.ipsos.com/tr-tr/salginla-mucadelede-toplumun-76si-kapatma-uygulanmasi-gerektigini-dusunuyor (Erişim Tarihi: 06.02.2022).
• Koronavirüs Salgını ve Toplum Araştırması. (2020b, 7 Kasım). “Son Koronavirüs Kısıtlamalarından İşinin/ İşyerinin Etkilendiğini Söyleyenler”. https://www.ipsos.com/tr-tr/son-koronavirus-kisitlamalarindan-isinin-isyerinin-etkilendigini-soyleyenlerin-orani-70 (Erişim Tarihi: 06.02.2022).
• Koronavirüs Salgını ve Toplum Araştırması. (2021c, 12 Nisan). “Kamuoyu Tam Kapatma Uygulanması Gerektiğini Düşünüyor”. https://www.ipsos.com/tr-tr/kamuoyu-tam-kapatma-uygulanmasi-gerektigini-dusunuyor (Erişim Tarihi: 06.02.2022).
• Koronavirüs Salgını ve Toplum Araştırması. (2021d, 3 Mayıs). “Kamuoyu Tam Kapatma Uygulanması Gerektiğini Düşünüyor”. https://www.ipsos.com/tr-tr/salgin-halen-ulkenin-en-onemli-sorunu (Erişim Tarihi: 06.02.2022).
• Koronavirüs Salgını ve Toplum Araştırması. (2022e, 11 Ocak). “Ev Dışı Sosyal Faaliyette Bulunanların Oranı %37'ye Geriledi”. https://www.ipsos.com/tr-tr/ev-disi-sosyal-faaliyette-bulunanlarin-orani-37ye-geriledi (Erişim Tarihi:06.02.2022).
• MEB. (2020a, 16 Mart). “Bakan Selçuk, Koronavirüs'e Karşı Eğitim Alanında Alınan Tedbirleri Açıkladı”. https://www.meb.gov.tr/bakan-selcuk-koronaviruse-karsi-egitim-alaninda-alinan-tedbirleri-acikladi/haber/20497/tr (Erişim Tarihi:06.02.2022).
• MEB. (2020b, 19 Haziran). “Türkiye Uzaktan Eğitim İstatistikleriyle Dijital Dünyanın Listelerini Zorladı”.http://www.meb.gov.tr/turkiye-uzaktan-egitim-istatistikleriyle-dijital-dunyanin-listelerini-zorladi/haber/21158/tr (Erişim Tarihi:06.02.2022).
• MEB. (2020c, 22 Kasım). “Ara Tatilin Ardından Ders Zili 23 Kasım Pazartesi Günü Uzaktan Eğitimle Çalıyor”. https://www.meb.gov.tr/ara-tatilin-ardindan-ders-zili-23-kasim-pazartesi-gunu-uzaktan-egitimle-caliyor/haber/22007/tr . (Erişim Tarihi:06.02.2022).
• Sağlık Bakanlığı.(2020). “Genel Koronavirüs Tablosu”. https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66935/genel-koronavirus-tablosu.html (Erişim Tarihi:04.02.2022) ; https://covid19.saglik.gov.tr/TR-66498/pik--zirve--doruk.html (Erişim Tarihi:03.02.2022).
• Sağlık Bakanlığı. (2021, 13 Ocak). İlk Koronavirüs Aşısı Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’ya Yapıldı”. https://www.saglik.gov.tr/TR,78148/ilk-koronavirus-asisi-saglik-bakani-fahrettin-kocaya-yapildi.html#:~:text=%E2%80%9C%C4%B0lk%20koronavir%C3%BCs%20a%C5%9F%C4%B1s%C4%B1%20Sa%C4%9Fl%C4%B1k%20Bakan%C4%B1,Sa%C4%9Fl%C4%B1k%20Bakan%C4%B1%20Koca'ya%20yap%C4%B1ld%C4%B1. (Erişim Tarihi:06.02.2022).
• Sağlık Bakanlığı.(2021). “Aşı Uygulanacak Grup Sıralaması”. https://covid19asi.saglik.gov.tr/TR-77707/asi-uygulanacak-grup-siralamasi.html (Erişim Tarihi:06.02.2022).
• Sarı, Ö. Ve Yıldız, H. (2016). Sağlık Sosyolojisi. Konya: Çizgi Kitapevi.
• Şeker, T., Acavit. B. ve Koç, B. vd(2021). Covid-19 Sürecinde Gençlerin İyilik Hali. https://turkey.unfpa.org/tr/publications/covid-19-s%C3%BCrecinde-gen%C3%A7lerin-iyilik-hali (Erişim Tarihi:05.02.2022).
• T.C. İçişleri Bakanlığı (2020-2022).”Koronavirüs kapsamında yayımlanan genelgeler”. https://www.icisleri.gov.tr/arama/ara/genelgeler (Erişim Tarihi: 06.02.2022).
• Tecim, E. (2018). Sağlık Sosyolojisi, Konya, Çizgi Kitapevi.
• Til, A. (2020). Yeni Koronavirüs Hastalığı Hakkında Bilinmesi Gerekenler, Ayrıntı Dergisi, 8(85), 54-57.
• Türkiye’nin Gençleri Covid-19, (Mayıs 2020). Covid 19 Pandemisinin Gençler Nezdinde Psiko-Sosyal ve Ekonomik Etkileri Araştırması Raporu.
• Toplum Gönüllüleri Vakfı(TOG 2020). “Koronavirüs Pandemi Süreci ve Gençlerin İhtiyaçları Araştırması”, https://www.tog.org.tr/wp content/uploads/2020/07/Koronavir%C3%BCs-Pandemi-S%C3%BCreci-ve-Gen%C3%A7lerin-%C4%B0htiya%C3%A7lar%C4%B1-Ara%C5%9Ft%C4%B1rmas%C4%B1.pdf (Erişim Tarihi:09.08.2022).
• Torun-Kayabaşı, E. (2020). Covıd-19’un Piyasalara Ve Tüketici Davranışlarına Etkisi, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(5), 15-25.
• Kalkan-Uğurlu, Y., Durgun, H. Ve Nemutlu E. vd. (2020). COVID-19 Salgını Sırasında Bireylerin Sosyal El Yıkama Bilgi Ve Tutumunun Değerlendirilmesi: Türkiye Örneği, J Contemp Med, 10(4): 617-624.
• Yılmaz, H.İ., Turğut, B., Çıtlak, G. Vd. (2021). Türkiye’de İnsanların COVID-19 Aşısına Bakışı, Dicle Tıp Dergisi, 48(3), 583-594.
• URL-1: STM ThinkTech Blog. (2020, 3 Nisan). “Covid-19 ile Mücadelede Örnek Ülkeler”. https://thinktech.stm.com.tr/tr/covid-19-ile-mucadelede-ornek-ulkeler (Erişim Tarihi: 04.02.2022).
• URL-2: “Koronavirüs (Covid-19): Salgına karşı hangi ülke, ne tür önlemler aldı?”. (2020, 13 Mart). https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51864424 (Erişim Tarihi:04.02.2022).
• URL-3: “Koronavirüs: İngiltere'de virüsün kontrollü yayılması planı işe yarayacak mı?”. (2020, 16 Mart). https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-51871575 (Erişim Tarihi: 04.02.2022)
• URL-4:“Koronavirüs ile birlikte Türkiye'de e-ticaret satışları arttı” (2020, 20 Mart). https://www.aa.com.tr/tr/sirkethaberleri/bilisim/koronavirus-ile-birlikte-turkiyede-e-ticaret-satislari-artti-/656337 (Erişim Tarihi:06.02.2022).
• URL-5: https://twitter.com/drfahrettinkoca/status/1447986765583761414?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1447986765583761414%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_&ref_url=https%3A%2F%2Fwww.bbc.com%2Fturkce%2Fhaberler-turkiye-58574410