Öz
Hekimin, meslek etik kuralları ve insani ilkeler çerçevesinde hem hastasına hem devlete karşı yerine getirmekle bağlı olduğu birtakım yükümlülükleri bulunmaktadır. Bunlardan biri olan sır saklama yükümlülüğü hastanın özel yaşam alanına yönelik, hem bedensel hem de manevi bir koruma sağlamaktadır. Hasta teşhis ve tedavi sürecinde hekim ile bazı özel bilgilerini paylaşabilir. Kişilerin sağlık bilgileri kişisel veri sayılır ve tedavi süresi boyunca edinilen bilgiler gizli kalmak zorundadır. Hekim, hastasının gizli kalmasında menfaati olan her türlü bilgiyi sır saklama yükümlülüğü kapsamında saklamakla yükümlüdür. Tıbbi incelemeler neticesinde elde edilen kişisel bilgiler de hekimin sır saklama yükümlülüğü kapsamındadır. Hastaya ilişkin tüm bu bilgilerin başkalarına aktarılması ancak hastanın rızasıyla mümkündür. Bu yükümlülüğe aykırı davranılması halinde ise kişisel verileri hukuka aykırı olarak verme veya ele geçirme suçu (TCK m. 136) oluşur.
Hekimler, görevini yaptığı sırada bir suçun işlendiği yönünde bir belirti ile karşılaşmasına rağmen durumu yetkili makamlara bildirmez veya bu hususta gecikme gösterirse TCK m. 280’de düzenlenen sağlık mesleği mensubunun suçu bildirmemesi suçu oluşur.
Hekimlerin sır saklama yükümlülüğü ile suçu bildirme yükümlülüğü arasında çelişki olduğu aşikârdır. Bu gibi durumlarda kanun koyucu bildirim yükümlülüğünü daha üstün tutmuş ve bildirim yükümlülüğü sebebiyle sır saklama yükümlülüğünün ihlal edilebileceğini kabul etmiştir. Suç teşkil eden bir fiilin işlendiğini öğrenen bireyin, bununla ilgili olarak yetkili makamlara bildirimde bulunma hakkı vardır.
Suçu bildirmeme suçu herkes (TCK m. 278), kamu görevlileri (m. 279), sağlık mesleği mensupları (m. 280) tarafından işlenmesine göre üç ayrı maddede düzenlenmiş olmasına rağmen aynı hukuki değeri korumaktadır. Nitekim söz konusu maddelerin gerekçeleri de birbirini doğrular niteliktedir. Hekimlerin sır saklama yükümlülüğüne dayanarak hastayı ilgilendiren bir durum ile ilgili tanıklıktan çekinebilme hakkı da bulunmaktadır (CMK m. 46/1-b).
Anahtar Kelimeler
Hekim sır saklama yükümlülüğü suçu bildirmeme suçu hasta kişisel veri.
Kaynakça
- BAYINDIR, Sinan, Türk Ceza Hukukunda Akıl Hastalığı, On İki Levha Yayıncılık, 2018.
- BÜYÜKAY, Yusuf, “Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğü”, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 8, Sayı: 1-2, 2004.
- DOĞAN, Cahid, “Sağlık Haklarından Hekimlerin Sır (Kişisel Veri) Saklama Mükellefiyeti”, Sağlık Hukuku Kurultayı 1 – 3 Kasım 2006 Ankara, 2007.
- DONAY, Süheyl: Meslek Sırrının Açıklanması Suçu, İstanbul 1978.
- ERBAŞ, Rahime, Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirme Yükümlülüğü, On İki Levha Yayıncılık, 2015.
- EREM, Faruk: “Ceza Hukukunda Meslek Sırrı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.I, No:1, 1943, http://dergiler.ankara.edu.tr/dergiler/38/213/1753. pdf.
- GÖKCAN, Hasan Tahsin, Tıbbi Müdahaleden Doğan Hukuki ve Cezai Sorumluluk, Seçkin Yayıncılık, 2013.
- HANCI, İ. Hamit, Malpraktis Tıbbi Girişimler Nedeniyle Hekimin Ceza ve Tazminat Sorumluluğu, Seçkin Yayıncılık, 2006.
- İMANÇLI, Canan, Kişisel Sağlık Verilerinin Korun(a)mamasından Doğan Özel Hukuk Sorumluluğu, On İki Levha Yayıncılık, 2020.
- JOECKS, Wolfgang/MİEBACH, Klaus, Strafgesetzbuch, Münchener Kommentar, 4. Baskı, Cilt 4, 2021. KARASU, Sinem, Hekimin Sır Saklama Yükümlülüğü, İstanbul, Vedat Kitapçılık, 2009. KİNDHÄUSER, Urs/NEUMANN, Ulfrid/PAEFFGEN, Hans- Ullrich, Strafgesetzbuch, Nomos Kommentar, 5. Baskı, 2017. KOCA, Mahmut/ ÜZÜLMEZ, İlhan, Türk Ceza Hukuku Özel Hükümler, Ankara, 2018.
- KIZILYEL, Serkan, “Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Sır Saklama Yükümlülüğünün İdare Hukukuyla Etkileşimi Üzerine”, Sağlık Hukuku Digestası, S. 1, 2009.
- SCHÖNKE, Adolf/SCHRÖDER, Horst/EİSELE, Jörg, StGB Kommentar, 30. Baskı, 2019.
- ŞATIR, Nejdet, Hekimlerin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, Ankara 2015.
- TEZCAN, Durmuş/ ERDEM, Mustafa Ruhan/ ÖNOK, Rıfat Murat, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku, 19. Baskı, Ankara 2021.
- TRUCHET, Didier, Droit de la santépublique, 8e édition, Dalloz, 2013.
- TOROSLU, Nevzat, Ceza Hukuku Özel Kısım, 6. Baskı, Ankara, Savaş Yayınevi, 2012.
- TURAN, Hüseyin/KODAL, Osman, “Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde Kullanma Suçları Yönünden Kamu Görevlisi ile Sağlık Meslek Mensuplarının Suçu Bildirmemesine Yönelik Düzenlemenin Etkin Pişmanlık Kurumuna Etkisi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Y.7, S.13, Haziran 2019.
- TÜRKMEN, Sevgi Erarslan, Özel Nitelikli Kişisel Verilerin İşlenmesinde Açık Rızanın Aranmadığı Haller, On İki Levha Yayıncılık, 2019.
- ÜNVER, Yener, İftira, Suç Uydurma, Suç Üstlenme, Yalan Tanıklık ve Bilirkişilik, Suçu İhbar Etmemek Suçları, 6. Baskı, Ankara 2021.
- ÜZÜLMEZ, İlhan: “Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi Suçu (TCK md.280)”, V. Türk-Alman Tıp Hukuku Sempozyumu, Ankara, Türkiye Barolar Birliği, 2008.
- YAŞAR, Osman/ GÖKCAN, Hasan Tahsin/ARTUÇ, Mustafa, Yorumlu- Uygulamalı Türk Ceza Kanunu, 2. Baskı, 6. Cilt, Ankara 2014.
- YAVUZ İPEKYÜZ, Filiz: Türk Hukukunda Hekimlik Sözleşmesi, İstanbul 2006.
- YILMAZ, Battal: Açıklamalı İçtihatlı Hekimin Hukuki Sorumluluğu, Ankara 2017.
- YÜZBAŞIOĞLU, Cihan. İdare ve Personel Yönüyle Sağlık Hizmetlerinden Kaynaklanan Sorumluluk, On İki Levha Yayıncılık, 2020.
- ZAFER, Hamide; “Ceza Muhakemesi Hukukunda Hekimin Meslek Sırrını Saklama Yükümlülüğü”, Sağlık Hukukunda Dünyadaki Son Gelişmeler, İstanbul 2009.
- ZAFER, Hamide, “Sağlık Mesleği Mensuplarının Suçu Bildirmemesi Suçu (TCK M.280)”, İÜHFM, 2013, C. 71, S. 1.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Hukuk |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 29 Aralık 2021 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Cilt: 11 Sayı: 2 |