1980 TARİHLİ ULUSLARARASI ÇOCUK KAÇIRMANIN HUKUKİ YÖNLERİNE DAİR LAHEY SÖZLEŞMESİ’NDE ÇOCUĞUN İADESI TALEBİNİN REDDİ NEDENLERİ VE KONUYA İLİŞKİN ANAYASA MAHKEMESİ İÇTİHADI

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 1123 - 1183, 29.12.2021

Ahmet Ekinci , Aslıhan Kaplan Arık

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.995175

Öz

Bu çalışma, Anayasa Mahkemesi’nin bireysel başvuru kararları kapsamında çocuğun mutat meskenine iadesi davalarına etki eden hususları incelemektedir. Bu bağlamda çalışma, 1980 Tarihli Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair La Haye Sözleşmesi’nin konuya ilişkin hükümleri çerçevesinde Anayasa Mahkemesi’nin verdiği kararları değerlendirmekte, mahkemenin kararlarını çocuğun yüksek menfaati kriteri ekseninde ne şekilde tasarladığını ortaya koymaktadır. Mahkemeye göre, çocuğun yüksek menfaatini etkileyen iki temel durum, çocuğun fiziksel veya psikolojik saldırı mağduru olma olasılığının bulunup bulunmadığıdır. Çocuğa yönelik tehdit yüksek ise iade taleplerinin reddedilmesi, aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkını ihlal etmemektedir. Buna karşın bu tür yargılamalar süratle sonuçlandırılmalı, verilen kararlar icra edilebilir olmalıdır. Aksi halde hem AİHM hem de AYM ilgili hakkın ihlal edildiği sonucuna varmaktadır. Fakat çalışma, AYM’nin bizzat kendisinin yargılamanın süresine ilişkin içtihadına uymadığını iddia etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aile Hayatına Saygı Gösterilmesini İsteme Hakkı, Çocuğun İadesi, Çocuğun Yüksek Menfaati, İadenin Reddini Meşrulaştıran Haller, 1980 Tarihli Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair La Haye Sözleşmesi, Aile Hayatına Saygı Gösterilmesini İsteme Hakkı, Çocuğun İadesi, Çocuğun Yüksek Menfaati, İadenin Reddini Meşrulaştıran Haller, 1980 Tarihli Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair La Haye Sözleşmesi

Kaynakça

• AKINCI, Ziya, “Jurisdiction, Applicable Law, Recognition and Enforcement of Foreign Judgments in Turkish Family Law”, Ed. Paul Beaumont, Burcu Yüksel, Turkish and EU Private International Law, İstanbul, XII Levha Yayınları, 2014.
• ALTUNTAŞ, İlknur, Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yönlerine Dair Lahey Sözleşmesi, Bilge Yayınevi, Ankara, 2006.
• ATAMAN FİGANMEŞE, İnci, Çocukların Uluslararası Kaçırılmasının Hukukî Yönlerine Dair 1980 Tarihli Lahey Sözleşmesi, Nihal Uluocak’a Armağan, Beta Basım Yayım Dağıtım, İstanbul,1999.
• AYDIN, Murat, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 8. Maddesine Göre Kişinin Özel Hayatına, Aile Hayatına, Konutuna ve Haberleşmesine Saygı Gösterilmesi Hakkı, http://www.inhak-bb.adalet.gov.tr. (erişim tarihi: 23.10.2013).
• BEAUMONT, Paul R./MCELEAVY, Peter E, The Hague Convention on International Child Abduction, Oxford University Press, 1999.
• EKİNCİ Ahmet, “Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru Kararlarında Mahkemeye Erişim Hakkı, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XVIII, Yıl 2014, Sayı 3-4, (s. 821-848).
• EKŞİ, Nuray, Türk Mahkemelerinin Milletlerarası Yetkisi, 2. Bası, İstanbul, 2000.
• ERDEM, Bahadır: Türk Hukukunda Uluslararası Çocuk Kaçırma ve Uygulamaları, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Cilt 35, Sayı 2, 2015, (s.147-171).
• ERDOĞAN, Murat, Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuruda Temel Hak ve Özgürlüklerin Yorumu, Lykeon Yayınları, Ankara, 2019.
• GİRAY, Faruk Kerem, Milletlerarası Özel Hukukta Kaçırılan veya Alıkonan Çocukların İadesi, İstanbul, Beta Yayıncılık, 2010.
• HERRİNG, Lynda “ Taking Away the Pawns: International Parental Abduction and the Hague Convention”, North Carolina Journal of International Law and Commercial Regulation, 1994, Volume 20, (s.138-174).
• KENWORTHY, Brian S. , “The UN-Common Law: Emerging Differences Between The United States And The United Kingdom on The Children’s Rights Aspects of The Hague Convention on International Child Abduction”, Indiana International Law and Comparative Law Review, Vol.12, 2002, (s.329-363).
• KİLKELLY, Ursula; Özel Hayata ve Aile Hayatına Saygı Gösterilmesi Hakkı, İnsan Hakları El Kitapları No:1, 2009.
• LEWİS, Jeanine, “The Hague Convention on the Civil Aspects of International Child Abduction: When Domestic Violence and Child Abuse Impact the Goal of Comity”, The Transnational Lawyer, Volume 13, 2000, (s. 392-451).
• NEBİOĞLU ÖNER, Şebnem, “Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Yönlerine Dair Lahey Sözleşmesi̇: Amacı, Uygulaması ve Kısa Bir İçtihat Analizi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2014, S. 115, (s.477-516).
• NOMER, Ergin/ŞANLI, Cemal, Devletler Hususî Hukuku, 2005, İstanbul, 13. Bası.
• NYGH, Peter, The International Child Abduction of Children, Children on The Move- How to Implement Their Right to Family Life, Martinus Nijhoff Publishers, 1996, Hague.
• SİLBERMAN, Linda, “Hague Convention on International Child Abduction: A Brief Overview and Case Law Analysis”, Family Law Quarterly, Volume 28, No:1, 1994, (s.9-26).
• ŞANLI, Cemal/ESEN, Emre/ATAMAN FİGANMEŞE, İnci, Milletlerarası Özel Hukuk, Vedat Kitapçılık, 6.Baskı, İstanbul, 2018.
• TAKÇI, Tuğçe, “Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair Lahey Sözleşmesinin Uygulanmasında Karşılaşılan Bazı Sorunlar ve Bu Sorunlara Çözüm Önerileri”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 19, 2014, (s.1039-1078).
• TEKİN, Esra, “1980 Tarihli Uluslararası Çocuk Kaçırmanın Hukuki Veçhelerine Dair La Haye Sözleşmesi’ne Göre Çocuğun İadesinin Reddi Sebepleri”, Ankara Barosu Dergisi, ss.43-72.
• TİRYAKİOĞLU, Bilgin, Milletlerarası Özel Hukukta Çocuklara İlişkin Kurallar, T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı, Ankara,1991.
• WEİNER, Merle H.,”International Child Abduction And The Escape From Domestic Violence”, Fordham Law Review, Volume:69, Issue:2, 2000, (s.593-706). (erişim tarihi:28.6.2021).
• Ali Korkmaz Kararı, Başvuru No: 2019/26899, 11/12/2019.
• Angela Jane Kilkenny Kararı, Başvuru No: 2015/10826, 17/7/2018.
• Ayşegül Pervane Kararı, Başvuru No: 2017/37155, 30/9/2020.
• B.B. Kararı, Başvuru No: 2015/14805, 23/5/2018.
• Cengiz Kılıç Kararı, Başvuru No: 2013/3181, 3/2/2016 (R.G. Tarih ve Sayı: 16/3/2016-29655).
• Cem Ramazan Ninek, Başvuru No: 2015/13760, 18/7/2018.
• Deniz Sarıcaoğlu Kararı, Başvuru No: 2017/35776, 2/6/2020.
• E.A.Ö. ve M.Y. Kararı, Başvuru No: 2015/16032, 7/3/2018.
• Emrah Acıdereli Kararı, Başvuru No: 2018/34860, 12/1/2021.
• M. M. E. ve T. E. Kararı, Başvuru No: 2013/2910, 5/11/2015 (R.G. Tarih ve Sayı: 2/2/2016-29612).
• Marcus Frank Cerny Kararı, Başvuru No: 2013/5126, 2/7/2015.
• Murat Atılgan Kararı, Başvuru No: 2013/9047, 7/5/2015.
• Nuray Öztürk Kararı, Başvuru No: 2017/38142, 10/6/2020
• Sencer Başat ve Diğerleri Kararı, Başvuru No: 2013/7800, 18/6/2014.
• Serpil Toros Kararı, Başvuru No: 2013/6382, 9/3/2016.
• Şükran İrge, Başvuru No: 2016/8660, 7/11/2019.
• Case of Blaga v. Romania, Application No: 54443/10, 1 July 2014
• Case of Carlson v. Switzerland, Application No: 49492/06, 6 November 2006.
• Case of Diamante and Pelliccioni v. San Marino, Application No: 32250/08, 27 September 2011, final 08/03/2012.
• Case of Eberhard and M. V. Slovenia, Application nos. 8673/05 and 9733/05, 1 December 2009, final 01/03/2010.
• Case of G.N. v. Poland, Application No: 2171/14, 19 July 2016, final 19/10/2016.
• Case of H.N. v. Poland, Application No: 77710/01, 13 September 2005, final 13/12/2005.
• Case of Hokkanen v. Finland, Application No: 19823/92, 23 September 1994.
• Case of Hromadka and Hromadkova v. Russia, Application No: 22909/10, 11 December 2014, final 11/3/2015.
• Case of Ignaccolo-Zenide v. Romania, Application No: 31679/96, 25 January 2000.
• Case of K.J. v. Poland, Application No: 30813/14, 1 March 2016, final 01/06/2016.
• Case of Karadzic v. Croatia, Application No: 35030/04, 15 December 2005, final 15/03/2006.
• Case of Karrer v. Romania, No: 16965/10, 21 February 2012.
• Case of M.V. v. Poland, Application No: 16202/14, 1 April 2021.
• Case of Maumousseau and Washington v. France, Application No: 39388/05, 6 December 2007.
• Case of Monory v. Romania and Hungary, Application No: 71099/01, 5 April 2005.
• Case of Neulinger and Shuruk v. Switzerland, Application No: 41615/07, 6 July 2010.
• Case of Nuutinen v. Finland, Application No: 32842/96, 27 June 2000.
• Case of R.S. v. Poland, No: 63777/09, 21 July 2015.
• Case of Šneersone and Kampanella v. Italy, Application No: 14737/09, 12 July 2011, final 12/10/2011.
• Case of Sylvester v. Austria, Application nos. 36812/97 and 40104/98, 24 April 2003, final 24/07/2003.
• Case of Vladimir Ushakov v. Russia, Application No: 15122/17, 18 June 2019, final 18/09/2019.
• İlker Ensar Uyanık v. Türkiye Davası, Başvuru No: 60328/09, 3 Mayıs 2012, (Adalet Bakanlığı gayrıresmi çevirisi).
• X-Letonya Davası, Başvuru No: 27853, 26 Kasım 2013, (Adalet Bakanlığı gayrıresmi çevirisi).