TİCARET ŞİRKETLERİNDE SERMAYE BORCUNUN İFASI TALEPLİ DAVALARIN DAVA ŞARTI ARABULUCULUK AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: Özel Sayı, 36 - 76, 31.10.2022

Mustafa İsmail Kaya , Burçak Tatlı

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1086165

Öz

6325 s. Hukuk Uyuşmazlıkları Arabuluculuk Kanunu hükümlerine göre, özel hukuk temelli olan ve tarafların üzerinde serbestçe tasarruf edebildikleri iş ve işlemlerden doğan uyuşmazlıklar arabuluculuk müessesesinin çalıştırılması suretiyle bir çözüme kavuşturulabilir. Kanunun 18A maddesine göre ise, ilgili kanunlarda arabulucuya başvurulmuş olması dava şartı olarak kabul edilmiş ise arabuluculuk sürecine başvurulması zorunludur. 6102 s. Türk Ticaret Kanunu’na eklenen 5A maddesi gereğince, Türk Ticaret Kanunu’nun 4 üncü maddesinde ve diğer kanunlarda belirtilen ticari davalardan, konusu bir miktar paranın ödenmesi olan alacak ve tazminat talepleri hakkında dava açılmadan önce arabulucuya başvurulmuş olması dava şartıdır. Türk Ticaret Kanunu’nun 127, 128, 129 ve 482 nci maddelerinde, şahıs veya sermaye şirketlerinde, taahhüt edilen sermayenin getirilmemesi halinde, şirket veya şirket ortakları, borcun ifasını, temerrüt faizinin ödenmesini, varsa zararın tazmin edilmesini, kararlaştırılmış ise cezai şartın ödenmesini ve son olarak - sermaye şirketlerinde - ıskat müessesesinin çalıştırılmasını talep edebilirler. Sermayenin getirilmemesi sonucu ileri sürülen bu talepler neticesinde ortaya çıkan uyuşmazlıkların, dava şartı arabuluculuk kapsamı içerisinde olup olmadığının tartışılması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ticaret şirketleri, sermaye taahhüdü, sermaye borcunun getirilmemesi, dava şartı arabuluculuk, ıskat

THE EVALUATION OF A CLAIM FOR UNPAID CAPITAL COMMITMENTS IN CORPORATES ON THE BASIS OF A MEDIATION AS A CAUSE OF ACTION

Öz

According to the provisions of the Code no. 6325 on Legal Disputes Mediation, disputes that are based on private law and that arise from transactions on which the parties can freely dispose can be resolved through mediation. According to Article 18A of the Code, if the application to a mediator is accepted as a condition of action in the relevant laws, it is obligatory to apply to the mediation process. Pursuant to Article 5A added to the Turkish Commercial Code no. 6102, it is a prerequisite to apply to a mediator before filing a lawsuit about claims for receivables and compensation from commercial lawsuits specified in Article 4 of the Turkish Commercial Code and other laws. According to Articles 127, 128, 129 and 482 of the Turkish Commercial Code, in case the committed capital is not brought to companies, the company or its partners shall require the debtor to perform the debt, pay the default interest, indemnify the damage, if any, and finally pay the penal clause. They also shall demand the exclusion of the debtor from the partnership. As a result, a commercial dispute arises in which claims for receivables and compensation are brought forward. In this context, it is necessary to discuss whether this dispute is within the scope of mediation regarding the parties' powers of disposition.

Anahtar Kelimeler

Corporates, capital commitment, unpaid capital commitment, mediation as a cause of action, exclusion

Kaynakça

• AKDAĞ GÜNEY, Necla, “Anonim Şirketlerde Eşitlik İlkesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2014, Cilt: 18, Sayı: 3-4, (s. 115-135).
• AKKAN, Mine, “Arabuluculuk Faaliyeti Sonucunda Anlaşılan Hususlarda Dava Açma Yasağı ve Sonuçları”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2018, Cilt: 20, Sayı: 2, 2018, (s. 1-31).
• ARKAN, Sabih, Ticari İşletme Hukuku, 26. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2020.
• ATALI, Murat / ERDOĞAN, Ersin, “Türk Ticaret Kanunu’nun 5/A Maddesi Çerçevesinde Menfi Tespit Davaları Sorunu”, Çukurova Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 5, Sayı: 1, (s. 205-221).
• AYHAN, Rıza / ÇAĞLAR, Hayrettin / ÖZDAMAR, Mehmet, Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, 13. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2020.
• AYHAN, Rıza / ÇAĞLAR, Hayrettin / ÖZDAMAR, Mehmet, Şirketler Hukuku Genel Esaslar, 3. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• BAHADIR, Zeynep, “Uzman Arabuluculuk Uygulamasının Yaratacağı Usûlî Sorunlar”, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi - Asoscongress Uluslararası Hukuk Sempozyumu, (27-29 Mayıs 2021), Asos Yayınları, Elazığ, 2021, (s. 387-398).
• BAHTİYAR, Mehmet, Ortaklıklar Hukuku, 13. Bası, Beta Yayınları, İstanbul, 2019.
• BİLGEÇ, Hakan, “7099 Sayılı Kanun İle Yapılan Limited Şirkette Nakdi Sermaye Payının Ödenmesine İlişkin Değişikliğin Ortakların Oy ve Kâr Payı Hakları Üzerindeki Etkileri”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl: 2019, Cilt: 32, Sayı: 143, (s. 235-256).
• BOZER, Ali / GÖLE, Celal, Ticari İşletme Hukuku, 7. Bası, Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2021.
• CANSEL, Erol / ÇAĞLAR Özel. "Türk Borçlar Hukukunda Ceza Koşulu Tha Penal Clause in Turkish Code of Obligations", Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 8, Sayı: Özel Sayı, (s. 713-733).
• CENKÇİ, Esra, “Çıkan ya da Çıkarılan Limited Ortağına Ayrılma Akçesinin Ödenmesi”, Ankara Barosu Dergisi, Yıl: 2018, Cilt: 4, Sayı: 1, (s. 1-50).
• ÇELİK, Aytekin, "Anonim Şirketlerde Ayni Sermaye Taahhütlerinin Yerine Getirilmesine Yönelik İhtiyati Tedbirler", Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2011, Cilt: 15, Sayı: 3, (s. 31-64).
• EKİNCİ, Hüseyin, Anonim Şirketlerde Sermaye Koyma Borcunun Yerine Getirilmemesinin Hukuki Sonuçları, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2010.
• EKMEKÇİ, Ömer / ÖZEKES, Muhammet / ATALI, Murat / SEVEN, Vural, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk, 2. Bası, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2019.
• EMİNOĞLU, Cafer / ERDOĞAN, Ersin, Ticari Uyuşmazlıklarda İhtiyari ve Dava Şartı (Zorunlu) Arabuluculuk, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• ERMENEK, İbrahim, “Dava Şartının Arabulucu Tarafından Kendiliğinden Dikkate Alınması Sorunu ve Bu Kapsamda Yapılan Hataların Düzeltilmesi”, Yargıtay Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 46, Sayı: 4, (s. 1017-1062).
• ERMENEK, İbrahim, “Tüketici Uyuşmazlıklarının Çözümü ve Arabuluculuğa Uygunluğu”, Tüketici Hukukunda Uzman Arabuluculuk, (der. Ş. Akipek Öcal, vd.), Arabuluculuk Daire Başkanlığı, Ankara, 2021, (s.111- 126).
• DEVELİ, Bilge, “6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu Çerçevesinde Ayrılma Akçesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2013, Cilt: 17 Sayı: 1-2, (s. 443-489).
• GİRGİN, Ömer Ali, Adi Ortaklığın Tüzel Kişiliğinin Bulunmamasının Arabuluculuk Bakımından Sonuçları, Adalet Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 1, Sayı: 64, (s. 565 – 573).
• GÜNGÖR, Seda, "Ticaret Şirketlerinde Sermaye ve Sermaye Koyma Borcunun İfa Edilmesi”, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl: 2016, Cilt: 2, Sayı: 3, (s. 110-117).
• ILDIR, Gülgün, “Alternatif Uyuşmazlık Çözümü ve Hak Arama Özgürlüğü”, 75. Yaş Günü için Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı, (der. H. Pekcanıtez), Türkiye Barolar Birliği, 2005, (s. 385-401).
• KARASU, Rauf, Anonim Şirketlerde Emredici Hükümler İlkesi, 2. Bası, Yetkin Kitabevi, Ankara, 2015.
• MÜLAZIMOĞLU, Mehmet, Anonim Şirketler Hukukunda Sermayenin Korunması İlkesi, On İki Levha Yayınları, İstanbul, 2020.
• ÖZMUMCU, Seda, “Usuli Adalet (Procedural Justice) ve Alternatif Uyuşmazlık Çözümleri (Alternative Dispute Resolution) Üzerine Bir Değerlendirme”, Prof. Dr. Ramazan Arslan’a Armağan, (der. M. Göksu, vd.), C. II, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015, (s. 1275-1300).
• ÖZMUMCU, Seda, “Karşılaştırmalı Hukuk ve Türk Hukuku Açısından Zorunlu Arabuluculuk Sistemine Genel Bir Bakış”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Yıl: 2016, Cilt: 74, Sayı: 2, (s. 807-842).
• PASLI, Ali, “Ticari İşletme ve Ticaret Şirketleri Bakımından Zorunlu Arabuluculuğun Değerlendirilmesi: Türk Ticaret Kanunu 5/A Maddesinin Yorumlanması”, Ticari Uyuşmazlıklarda Zorunlu Arabuluculuk, (der. C. Süral Efeçınar, vd.), Seçkin Kitabevi, Ankara, 2019, (s. 13-25).
• PULAŞLI, Hasan, Şirketler Hukuku Şerhi - Cilt II, Adalet Yayınevi, Ankara, 2011.
• ŞENER, Oruç Hami, Adi Ortaklık, Yetkin Kitabevi, Ankara, 2008.
• ŞENER, Oruç Hami, Ticari İşletme Hukuku, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2016.
• ŞENER, Oruç Hami, Yargıtay Kararları Işığında Limited Ortaklıklar Hukuku, Seçkin Kitabevi, Ankara, 2017.
• ŞENOCAK, Kemal, “Anonim Ortaklıkta Iskat Kararının Sonuçları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2007, Cilt: 11, Sayı: 1-2, (s. 279-296).
• TANRIVER, Süha, “Mahkeme Huzurunda Yapılan Sulhler”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Yıl: 1994, Cilt: 49, Sayı: 1, (s. 333-348).
• TANRIVER, Süha, “Yabancı Hakem Kararlarının Türkiye’de Tenfizi Bağlamında Kamu Düzeninin Etkisi”, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni, Yıl: 1997, Cilt: 17, Sayı: 1-2, (s. 467-492).
• TANRIVER, Süha, “Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu Tasarısı’nın Getirdikleri ve Değerlendirilmesi”, Prof. Dr. Ali Naim İnan’a Armağan, (der. M. Ünal), Seçkin Kitabevi, Ankara, 2009, (s. 637- 656).
• TANRIVER, Süha, “Dava Şartı Arabuluculuk Üzerine Bazı Düşünceler”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Yıl: 2020, Cilt: 32, Sayı: 147, (s. 111-142).
• TATLI, Burçak, "Limited Şirketlerde Çıkma, Çıkarma Ve Ayrılma Akçesi", Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2021, Cilt: 25, Sayı:1, (s. 165-210).
• TEKİNALP, Ünal, Yeni Anonim ve Limited Ortaklıklar Hukuku ile Tek Kişi Ortaklığının Esasları, 2. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2012.
• YILMAZ, Abdülhamit, “Bölge Adliye Mahkemesi Kararları Işığında Ticari Davalarda Zorunlu Arabuluculuk ve Tüketici Kredisi Sözleşmeleri”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Yıl: 2018, Cilt: 4, Sayı: 1, (s. 219-238).
• YILMAZ, Ejder, “Avukatın Uzlaşma Sağlama Yetkisi”, 75. Yaş Günü için Prof. Dr. Baki Kuru Armağanı, (der. H. Pekcanıtez), Türkiye Barolar Birliği, 2005, (s. 842-856).
• YONGALIK, Aynur, Şahıs Şirketlerinde Ortak Davası (Actio Pro Socio), Banka ve Ticaret Hukuku Araştırma Enstitüsü, Ankara, 2010.