İŞLEMDE BİRLİK İLKESİ VE ÖLÜME BAĞLI TASARRUFLARDA UYGULANIŞI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 1400 - 1468, 31.12.2022

Aziz Erman Bayram

https://doi.org/10.32957/hacettepehdf.1168958

Öz

Türk hukukunda işlemde birlik ilkesini açıkça düzenleyen bir kanun hükmü bulunmamaktadır. Fakat
İsviçre’de olduğu gibi ülkemizde de hukuk öğretisi ve Yargıtay, ölüme bağlı tasarrufların resmî şekilde
düzenlenmesinde işlemde birlik ilkesine uyulması gerektiğini kabul etmektedir. İşlemde birlik (unitas
actus); resmî belgelendirmenin gerçekleştirilmesinde, belgelendirme taraflarının, resmî memurun ve
gerekli olduğu takdirde diğer katılımcıların, asıl işlemler boyunca belgelendirme yerinde hazır bulunmasını,
asıl işlemlerin önemli bir kesinti olmaksızın ve araya başka bir işlem girmeksizin gerçekleştirilmesini
emreden temel bir ilkedir. İşlemde birlik ilkesi, taraf iradelerinin, düzenlenen resmî senede tam ve doğru
olarak yansımasını sağlar. Resmî memur, tarafların, senette yer alan hukukî işlemi, senet içeriğini anlayarak
yaptığından emin olur. Düzenlenen resmî senet, sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliği taşır.
İşlemde birlik ilkesine hem okunarak ve imzalanarak hem de okunmaksızın ve imzalanmaksızın düzenlenen
resmî vasiyetnamede ve miras sözleşmesinde uyulması gerekir. İşlemde birlik ilkesine uyulmaksızın
düzenlenen resmî şekildeki ölüme bağlı tasarrufun mahkemeden iptali istenebilir. Yargıtay en çok, resmî
senette noterin adının geçmesine rağmen senede noterlik başkâtibi adına kaşe basılarak senedin başkâtip
tarafından imzalanması hâlinde işlemde birlik ilkesine uyulmadığı gerekçesiyle ölüme bağlı tasarrufun
iptaline karar vermektedir. Bununla birlikte, bize göre Yargıtayın bu tür kararlarında kalıplaşmış biçimde
kullandığı ifade değildir isabetli değildir ve bu ifadenin gözden geçirilmesi gerekir.

Anahtar Kelimeler

İşlemde Birlik İlkesi, Ölüme Bağlı Tasarruf, Resmî Vasiyetname, Miras Sözleşmesi, Yargıtay

UNITAS ACTUS PRINCIPLE AND ITS IMPLEMENTATION ON TESTAMENTARY DISPOSITIONS

Öz

There is no legal rules in the Turkish law that clearly regulates unitas actus principle. However, as in Switzerland, also in Türkiye the legal doctrine and the Court of Cassation accept that the unitas actus principle should be followed during the public certification of testamentary dispositions. Unitas actus is a basic principle, which requires the certification parties, public officer, and other participants (if necessary) to be present at the certification place throughout the main process and the main processes are carried out without any significant interruption and without any other action during the public certification. Unitas actus principle ensures that the will of the parties is fully and accurately reflected in the public deed. The public officer ensures that the parties draw up the legal action in the deed by understanding the content of the deed. The issued public deed constitutes full proof of the facts, unless its content is proven to be incorrect. Unitas actus principle must be followed in regulatory procedures of notarial will, which are drawn up by the testator either by reading and signing or without reading and signing it, and in inheritance contract. The invalidation of the testamentary disposition in the public form, which is issued without complying with unitas actus principle, may be requested from the court. The Court of Cassation invalidates the testamentary dispositions mostly on the ground that unitas actus principle is not followed in case where the notary public's name is mentioned in the public deed, but the deed is signed by the notary public's chief clerk by stamping his / her own name. However, in our opinion, the established expression used by the Court of Cassation in such decisions is not accurate and needs to be reviewed.

Anahtar Kelimeler

Unitas Actus Principle, Testamentary Disposition, Notarial Will, Inheritance Contract, Court of Cassation

Kaynakça

• ABT, Daniel, Die Ungültigkeitsklage im schweizerischen Erbrecht, Unter besonderer Berücksichtigung von Zuwendungen an Vertrauenspersonen, 1. Auflage, Helbing & Lichtenhahn, Basel, 2002.
• ALTAY, Sabah, “Vasiyetnamenin Şekle Aykırılık Sebebiyle Geçersizliğine İlişkin Bazı Güncel Yargıtay Kararlarının Değerlendirilmesi”, Yargıtay Kararları Işığında Güncel Medeni Hukuk Problemleri Sempozyumu Bildiri Özetleri, (der. Tuğçe Tuzcuoğlu vd.), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2019, (s. 61 – 68).
• ANTALYA, O. Gökhan / SAĞLAM, İpek, Miras Hukuku, Cilt III, 5. Basım, Seçkin, Ankara, 2021.
• ATLI, Banu, Ölüme Bağlı Tasarrufların Hükümsüzlüğü ve Hükümden Düşmesi, 1. Basım, Seçkin, Ankara, 2017.
• AYİTER, Nûşin, Miras Hukuku, Sevinç Matbaası, 4. Basım, Ankara, 1978.
• BADERTSCHER, Pia, OFK - Orell Füssli Kommentar, ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, (Hrsg. Jolanta Kren Kostkiewicz / Stephan Wolf), 3. Auflage, Orell Füssli, Zürich, 2016.
• BREITSCHMID, Peter / EITEL, Paul / FANKHAUSER, Roland, vd., Erbrecht, 3. Auflage, Schulthess, Zürich, 2016.
• BREITSCHMID, Peter, BSK - Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch II, (Hrsg. Thomas Geiser), 6. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2019.
• BRÜCKNER, Christian, Schweizerisches Beurkundungsrecht, 1. Auflage, Schulthess, Zürich, 1993.
• ÇABRİ, Sezer, Miras Hukuku Şerhi (TMK m. 495-574), Cilt I, 2. Basım, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2022.
• ÇALDAĞ, Coşkun, “Resmi Vasiyetnamenin Düzenlenme Biçimleri, Vasiyetçi için Özel Durumlar ve Resmi Vasiyetnamenin Geri Alınması”, Adalet Dergisi, Y. 2021, S. 67, (s. 263 – 296).
• DORJEE GOOD, Andrea, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Erbrecht Art. 457-640 ZGB, (Hrsg. Peter Breitschmid / Alexandra Jungo), 3. Auflage, Schulthess, Zürich, 2016.
• DURAL, Mustafa / ÖZ, Turgut, Türk Özel Hukuku Cilt IV, Miras Hukuku, 14. Basım, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2019.
• DURAL, Mustafa, Miras Sözleşmeleri, 1. Basım, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1980.
• EREN, Fikret / YÜCER AKTÜRK, İpek, Türk Miras Hukuku, Yetkin Yayınlar, Ankara, 2019.
• EREN, Fikret, Türk Medenî Hukukunda Ölüme Bağlı Tasarrufların İptali Dâvası, 1. Basım, Yargıçoğlu Matbaası, Ankara, 1966.
• GRUNDMANN, Stefan, PrK – Praxiskommentar, Erbrecht: Nachlassplanung, Nachlassabwicklung, Willensvollstreckung, Prozessführung, (Hrsg Daniel Abt / Thomas Weibel), 1. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2007.
• HATEMİ, Hüseyin, Miras Hukuku, On İki Levha Yayıncılık, 9. Basım, İstanbul, 2021.
• HRUBESCH MILLAUER, Stephanie, CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Erbrecht Art. 457-640 ZGB, (Hrsg. Peter Breitschmid / Alexandra Jungo), 3. Auflage, Schulthess, Zürich, 2016.
• İMRE, Zahit / ERMAN, Hasan, Miras Hukuku, 15. Basım, Der Yayınları, İstanbul, 2021.
• İNAN, Ali Naim / ERTAŞ, Şeref / ALBAŞ, Hakan, Miras Hukuku, 11. Basım, Seçkin, Ankara, 2022.
• JEITZINER, Roland, BSK - Basler Kommentar, Zivilgesetzbuch II, (Hrsg. Thomas Geiser), 6. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2019.
• KILIÇOĞLU YILMAZ, Kumru, “Resmi Vasiyetname”, TBBD, Y. 2017 / 30, S. 133, (s. 369 – 392).
• KILIÇOĞLU, Ahmet M., Miras Hukuku, Turhan Kitabevi, 11. Basım, Ankara, 2021.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip, Miras Hukuku, 2. Basım, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1978.
• KORKMAZ, Fırat, Roma Hukukunda Stipulatio, 1. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• LENZ, Martin, PrK – Praxiskommentar, Erbrecht: Nachlassplanung, Nachlassabwicklung, Willensvollstreckung, Prozessführung, (Hrsg Daniel Abt / Thomas Weibel), 1. Auflage, Helbing Lichtenhahn Verlag, Basel, 2007.
• MARTI, Hans, “Das Hauptverfahren im Schweizerischen Notariatsprozess”, ZBGR, 64 / 1983, (s. 321 – 330).
• MARTI, Hans, Notariatsprozess: Grundzüge der öffentlichen Beurkundung in der Schweiz, 1. Auflage, Stämpfli, Bern, 1989.
• OĞUZMAN, M. Kemal, Miras Hukuku Dersleri, 2. Basım, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1978.
• OKTAY ÖZDEMİR, Saibe, “Türk Hukukunda Resmi Vasiyetnamelerde Tanıkların Beyan Edecekleri Hususlar ve Karma Vasiyetnamelerin Geçerliliği”, Prof. Dr. M. İlhan Ulusan'a Armağan, Cilt III, (der. Atilla Altop vd.), Seçkin, Ankara, 2016, (s. 536 – 554).
• ÖZTAN, Bilge / ÖZTAN, Fırat, “Ölüme Bağlı Tasarruflara İlişkin Medeni Kanun’daki ve Noterlik Kanunu’ndaki Şekil Şartları”, AÜHFD, Y. 2016, C. 65, S. 4, (s. 3585 – 3615). ÖZTAN, Bilge, Miras Hukuku, 10. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2019.
• RIEMER, Hans Michael, “Nichtige (unwirksame) Testamente und Erbverträge. Unter Art. 20 OR fallende und weitere Tatbestände bei Verfügungen von Todes wegen”, Festschrift für Max Keller zum 65. Geburtstag, (Hrsg. Peter Forstmoser vd.), Schulthess, Zürich, 1989, (s. 245 – 259).
• RUF, Peter, Notariatsrecht, Skriptum, 1. Auflage, Merkur, Langenthal, 1995.
• SCHMID, Jürg, “Die Fernbeurkundung”, Aktuelle Themen zur Notariatspraxis, (Hrsg. Martin Dumermuth / Urs Hofmann / Stephan Wolf, vd.), Rub Media AG, Bern, 2018, (s. 231 – 246).
• SEILER, Benedikt, Die erbrechtliche Ungültigkeit unter besonderer Berücksichtigung der Wirkungen in personeller Hinsicht, 1. Auflage, Schulthess, Zürich, 2017.
• SEROZAN, Rona / ENGİN, Baki İlkay, Miras Hukuku ve Uygulama Çalışmaları, 6. Basım, Seçkin, Ankara, 2019.
• TANRIVER, Süha, “Noterler Tarafından Elektronik Ortamda Yapılabilecek Olan İşlemler ve Bu İşlemlerin Gerçekleştirilmesi Usûlü”, AÜHFD, Y. 2016, C. 65, S. 4, (s. 3677 – 3688).
• UMUR, Ziya, “Roma Miras Hukuku'nun Ana Hatları”, İÜHFM, Y. 1965, C. 31, S. 1-4, (s. 159 – 195).
• WEIMAR, Peter, BK – Berner Kommentar zum Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Band III / 1, Das Erbrecht, Die Erben, Die gesetzlichen Erben, Die Verfügungen von Todes wegen, 1. Auflage, Stämpfli, Bern, 2009.
• WOLF, Stephan / GENNA, Gian Sandro, Schweizerisches Privatrecht, Band IV / I, Erbrecht, 1. Teil, 1. Auflage, Helbing Lichtenhahn, Basel, 2012.
• WOLF, Stephan, “Zu den kantonalen Beurkundungsverfahren als Ausgangslage für einen bundesrechtlichen Notariatsprozess und zugleich zu den Schwierigkeiten einer Vereinheitlichung des materiellen Notariatsrechts -eine Standortbestimmung”, Aktuelle Themen zur Notariatspraxis, (Hrsg. Martin Dumermuth / Urs Hofmann / Stephan Wolf, vd.), Rub Media AG, Bern, 2018, (s. 23 – 59).
• YAVUZ, Cevdet / TOPUZ, Murat, “Resmi Vasiyetnamede Düzenleme Şekli (Okuma Yazma Bilen ve Bilmeyenlerin Vasiyetname Düzenleme Şekilleri Arasındaki Farklılıklar Bağlamında MK. Madde 534 ve 535’in Değerlendirilmesi)”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Y. 2016, S. 7, (s. 1145 – 1161).
• YILMAZ, Süleyman, Miras Hukuku, 1. Basım, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.