Sağlık Çalışanlarının İş Yaşamında Karşılaştıkları İş-Aile Çatışması Örgütsel Bağlılıklarını Etkiler mi?: Sakarya İli Örneği

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 2, 0 - 0, 27.06.2016

Mahmut Akbolat , Gülcan Kahraman , Tarık Öztürk

Öz

Çalışmanın amacı, örgütsel bağlılık ile iş-aile çatışması arasında bir ilişki olup olmadığını; iş-aile çatışmasının çalışanların örgütsel bağlılığını etkileyip etkilemediğini ve çalışanların sosyo-demografik özelliklerinin örgütsel bağlılık ve iş aile çatışmasında farklılık oluşturup oluşturmadığını araştırmaktır. Araştırma örneklemini Sakarya ili Sakarya Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde görev yapan hekim dışı 300 sağlık çalışanı oluşturmaktadır. Araştırmada, Örgütsel Bağlılık Ölçeği (Meyer, Allen 1993) ve İş-Aile Yaşam Çatışması Ölçeği (Netemeyer et al. 1996) kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler, bağımsız örneklerde t testi, tek yönlü varyans analizi (ANOVA), korelasyon analizi ve yol analizi kullanılmıştır. Sonuç %95 güven aralığında değerlendirilmiştir. Katılımcıların sosyo-demografik özellikleri incelendiğinde, medeni durum, eğitim düzeyi ve çalışma süresinin istatistiksel açıdan anlamlı olduğu bulunmuştur (p<0,05). Çalışmadan elde edilen bulgulara göre, örgütsel bağlılık ve alt boyutları arasında istatistiksel açıdan anlamlı ve pozitif yönlü (p=0,001); örgütsel bağlılık, devam bağlılığı ve normatif bağlılık ile iş aile çatışması arasında istatistiksel açıdan anlamlı ve ters yönlü bir ilişki olduğu görülmüştür(p<0,001).

Kaynakça

• Alam M. S., Sattar A., Chaudhury S. I. and Nusrat A. (2011) Work Family Conflict of Women Managers in Dhaka. Asian Social Science 7(7): 108–114.
• Allen N. J. and Meyer J. P. (1993) Organizational Commitment: Evidence of Career Stage Effects? Journal of Business Research 26(1): 49-61.
• Bateman T. S. and Strasser S. (1984) A Longitudinal Analysis of the Antecedents of Organizational Commitment. The Academy of Management Journal 27(1): 95-112.
• Bragger J. D., Sredndckd O. R., Kutcher E. J., Indovđno L. and Rosner E. (2005) Work-Family Conflict, Work-Family Culture and Organizational Citizenship Behaviour Among Teachers. Journal of Business and Psychology 20(2): 303-324.
• Casper W. J., Martin J. A., Buffardi L. C. and Erdwins C. J. (2002) Work–FamilyConflict, Perceived Organizational Support, and Organizational Commitment Among Employed Mothers. Journal of Occupational Health Psychology 7(2): 99–108.
• Cohen A. (1993) Age and Tenure in Relation to Organizational Commitment: A Meta-Analsis. Basic and Applied Social Psychology 14(2): 143-159.
• Çarıkçı İ. ve Çelikkol Ö. (2009) İş-Aile Çatışmasının Örgütsel Bağlılık ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 1(9): 153-170.
• Çelik M. ve Turunç Ö. (2008) Aile-İş Çatışması, İş Stresi Ve Örgütsel Sadakatin İş Performansına Etkisi: Savunma Sektöründe Ampirik Bir Çalışma. Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Dergisi 8(2): 217-245.
• Çetin C., Urfalıoğlu F. ve Uysal B. (2008) İş-Aile Çatışması ve Örgütsel Sonuçlar ile İlişkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Araştırma. 16.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, Antalya.
• Duxbury L. and Higgins C. (2001) Work-Life Balance in the New Millennium: WhereAreWe? Where Do WeNeedtoGo?. Canadian Policy Research Networks, Inc., October.
• Efeoğlu İ. E. ve Özgen H. (2007) İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 16(2): 237-254.
• Efeoğlu İ. F. (2006) İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi, Adana.
• Frone M. R., Russell M. and Cooper M. L. (1992) Prevalence of Work Family Conflict: Are Work and Family Boundaries Permeable. Journal of Organizational Behavior 13:723-729.
• Geurts S. A. E., Kompier M. A. J., Roxburgh S. and Houtman I. L. D. (2003) Does Workhome İnterference Mediate the Relationship Between Work Load and Well-Being? Journal of Vocational Behavior 63: 532-559.
• Gordon F. E. and Hall D. T. (1974) Self Image And Stereotypes of Feminity: Their Relationship to Women’s Role Conflict and Coping. Journal Of Applied Psychology 59(29): 241.
• Greenhaus J. and Beutell N. J. (1985) Sources of Conflict Between Work and Family Roles. The Academy of Management Review 10(1): 76-88.
• Gutek B. A., Searle S. and KJepa L. (1991) Rational Versus Gender Role Explanations for Work-Family Conflict. Journal of Applied Psychology 76(4): 560-568.
• Hall D. T. (1990) PromotingWork/FamilyBalance: An Organization-Change Approach. Organizational Dynamics 18(3): 5-18.
• Howsden K. A. (1994) The Effects Of Perceived Organizational Support, Perceived Employee-Organization Value Congruence, and Work-Family Conflict On Organizatıonal Commitment. California State University Master Thesis, USA.
• Hrebiniak L. G. and Alutto J. A. (1972) Personal and Role-Related Factors In The Development of Organizational Commitment. Administrative Science Quarterly 17(4): 555-572.
• Huselid M. A. and Nancy E. (1991) Organizational Commitment, Job Involvement and Turnover: A Substantive and Methodological Analysis. Journal of Applied Psychology 76(3): 380-391.
• Işık O., Uğurluoğlu Ö. ve Akbolat M. (2012) Sağlık Kuruluşlarında Örgütsel Adalet Algılarının Örgütsel Bağlılığa Etkisi. Doğuş Üniversitesi Dergisi 13(2): 254-265.
• Kahn R. L., Wolfe D. M., Quinn R. P., Snoek J. D. ve Rosenthal R. A. (1964) Organizational Stress: Studies In Role Conflict and Ambiguity. New York: Wiley.
• Karahan A. ve Özgün B. (2005) Bolu Sosyal Sigortalar Kurumu Hastanesinde Çalışan Evli Hemşirelerin Ev Ortamında Yaşadıkları Sorunlar. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi 2(8): 113-120.
• Karatepe O. M. ve Kılıç H. (2007) Relationships of Supervisor Support and Conflicts in the Work–Family Interface with the Selected Job Outcomes of Frontline Employees. Tourism Management 28(1): 238-252.
• Kılıç R. ve Özafşarlıoğlu Sakallı S. (2013) Örgütlerde Stres Kaynaklarının Çalışanların İş-Aile Çatışması Üzerine Etkisi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6(3): 208-237.
• Kinnunen U., Geurts S. and Mauno, S. (2004) Work-To-Family Conflict and Its Relationship with Satisfaction and Well-Being: A One-Year Longitudinal Study on Gender Differences. Work ve Stress 18(1): 1-22.
• Lee T. W. and Maurer S. D. (1999) The Effects of Family Structure on Organizational Commitment, Intention to Leave and Voluntary Turnover. Journal of Managerial Issues 11(4): 493-513.
• Li J., Lu C. and Zhang Y. (2013) Cross-Domain Effects Of Work-FamilyConflict On Organizational Commitment And Performance. Social Behavior And Personality 41(10): 1641-1654.
• Livingston M. M. and Burley K. (1996) The Importance Of Being Feminine: Gender, Sex Role, Occupational And Marital Role Commitment, And Their Relationship To Anticipated Work Family Conflict. Journal Of Social Behavior And Personality 11(5): 179-192.
• Mesmer-Magnus J. R. and Viswesvaran C. (2005) Convergence Between Measures of Work-to-Family and Family-to-Work Conflict: A Meta-Analytic Examination. Journal of Vocational Behavior 67(2): 215–232.
• Meyer J. P. and Allen N. J. (1984) Testing the Side-Bet Theory of Organizational Commitment: Some Methodological Consideretions. Journal of Applied Psychology, 69(3): 372-378.
• Meyer J. P. and Allen N. J. (1991) A Three Component Conceptualization of Organizational Commitment. Human Resource Management Review 1(1): 61-89.
• Meyer J. P., Allen N. J. and Ian R. G. (1990) Affective and Continuance Commitment to Organizations: Evaluation of Measuresand Analysis of Concurrent and Time-Lagged Relations. Journal of Applied Psychology 75(6): 710-720.
• Meyer J. P., Allen N. J. and Smith C. (1993) Commitment to Organizations and Occupations: Extension and Test of a Three-component Conceptualization. Journal of Applied Psychology 78(4): 538-551.
• Mowday R. T., Porter L. W. and Steers R. M. (1982) Employee Organizations Linkages: The Psychology of Commitment, Absenteeism and Turnover. Academic Press New York.
• Mowday R. T., Steers R. M and Porter L. W. (1979) The Measurement of Organizational Commitment. Journal of Vocational Behavior 14(2): 224-247.
• Namasivayam K. and Zhao X. (2007) An Investigation of the Moderating Effects of Organizational Commitment on the Relationships Between Work–Family Conflict and Job Satisfaction Among Hospitality Employees in India. Tourism Management 28(5):1212-1223.
• Netemeyer R. G., Boles J. S. and McMurrian R. (1996) Development and Validation of Work-Family Conflict and Family-Work Conflict Scales. Journal of Applied Psychology 81(4): 400-410.
• O'Driscoll M. P., Ilgen D. R. and Hildreth K. (1992) Time Devoted To Job And Off-Job Activities, Interrole Conflict, And Affective Experiences. Journal of Applied Psychology 77(3): 272-279.
• Özdevecioğlu M. ve Aktaş A. (2007) Kariyer Bağlılığı, Mesleki Bağlılık ve Örgütsel Bağlılığın Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkisi: İş-Aile Çatışmasının Rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 28: 1-20.
• Özen S. ve Uzun T. (2005) İş Yerinde Çalışanın Yaşadığı Çatışmanın Azaltılmasında Örgütün ve Ailenin Rolü: Polis Memurlarına Yönelik Bir Uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 7(3): 128-147.
• Özkaya M. O., Deveci Kocakoç İ. ve Karaa E. (2006) Yöneticilerin Örgütsel Bağlılıkları ve Demografik Özellikleri Arasındaki İlişkileri İncelemeye Yönelik Bir Alan Çalışması. Yönetim ve Ekonomi 13(2): 77-96.
• Pleck J. H., Stanies G. L. and Lang L. (1980) Conflict Between Work and Family Life. Monthly Labor Review 103(3): 29-31.
• Porter L. W. and Steers R. M. (1974) Organizational Commitment, Job Satisfaction and Turnover Among Psychiatric Technicians. Journal of Applied Psychology 59(5): 603-609.
• Posig M. and Kickul J. (2004) Work-role Expectations and Work-family conflict: Gender Differences in Emotional Exhaustion. Women in Management Review 19(7): 373-386.
• Scandura T. T. and Lankau M. J. (1997) Relationships of Gender, FamilyResponsibility and Flexible Work Hours to Organizational Commitment and Job Satisfaction. Journal of Organizational Behavior 18(4): 377–391.
• Schwartz F. N. (1989) Management Women and the New Facts of Life. Harvard Business Review 4(5): 65-76.
• Senecal C. R., Vallerand J. and Guay F. (2001) Antecedents and Outcomes of Work-Family Conflict: Toward a Motivational Model. Personality and Social Psychology 27(2): 176-186.
• Siegel P. A., Post C., Brockner J., Fishman A. Y. and Garden C. (2005) The Moderating Influence of Procedural Fairness On The Relationship Between Work life Conflict And Organizational Commitment. Journal of Applied Psychology 90(1): 13-24.
• Tekingündüz S. ve Tengilimoğlu D. (2013) Hastane Çalışanlarının İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Güven Düzeylerinin Belirlenmesi. Sayıştay Dergisi 91: 77-103.
• Thomalla A. K. (2011) An Examination of Time-Related Flex Work Policies, Life To Work Conflict and Affective Organizational Commitment. University of Nebraska Master Thesis, USA.
• Turunç Ö. ve Çelik M. (2010) Algılanan Örgütsel Desteğin Çalışanların İş-Aile, Aile- İş Çatışması, Örgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Savunma Sektöründe Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 14(1): 209-232.
• Çelik M. ve Turunç Ö. (2010) Lider Desteğinin Çalışanların İş-Aile Yaşam Çatışması ve İş Performansına Etkisi: Savunma Sektöründe Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi 14(1): 19-41.
• Turunç Ö. ve Erkuş A. (2010) İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri: İş Stresinin Aracılık Rolü. Selçuk Üniversitesi İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi 13(19): 415-440.
• Wahn J. C. (1998) Sex Differences in the Continuance Component of Organizational Commitment. Group and Organization Management 23(3): 256-266.
• Wasti A. (2000) Örgütsel Bağlılığı Belirleyen Evrensel ve Kültürel Etmenler: Türk Kültürüne Bakış. İstanbul: Türk Psikologları Derneği Yayınları 202- 224.
• Wayne J. H., Casper W. J., Matthews R. A. and Allen T. D. (2013) Family Supportive Organization Perceptions and Organizational Commitment: The Mediating Role of Work–Family Conflict and Enrichment and Partner Attitudes. Journal of Applied Psychology 98(4): 606–622.
• Yalçın A. ve İplik F. N. (2005) Beş Yıldızlı Otellerde Çalışanların Demografik Özellikleri İle Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişkiyi Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma: Adana İli Örneği. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 4(1): 395-412.
• Yıldırım H. Albayrak A. S. Gümüş M. Akalın T. C. (2011) Yüzme Hakemlerinde Örgütsel Bağlılık İle İş Tatmini Arasındaki İlişkinin Kanonik Korelasyon Analizi İle İncelenmesi. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi 7(13): 163-186.
• Zulfiquar A., Kundi G. M., Qureshi Q. A., Khan N., Akhtar R. and Khan M. Y. S. (2014) Evaluating the Relationship between Work-Family Conflict and Organizational commitment (A Survey of Nursing Staff in Public Sector Hospitals of District Bhakkar, Pakistan). Public Policy and Administration Research 4(3): 58-63.