Türkiye’de 2002-2015 Yılları Arasında Hastane Yatak Kullanımının Değerlendirilmesi: Pabon Lasso Metodu Uygulaması

Yıl 2017, Cilt: 20 Sayı: 3, 347 - 356, 29.09.2017

Mustafa Said Yıldız

Öz

Sağlık kurumlarında etkin hizmet sunumu politika yapıcılar ve hastane yöneticilerinin önemli amaçları arasındadır. Hasta yataklarının uygun tahsisi ve kullanımı söz konusu etkinlikte önemli pay sahibidir. Pabon Lasso metodu ortalama kalış günü, yatak devir hızı ve yatak doluluk oranı gibi sıklıkla kullanılan üç göstergeyi aynı anda görselleştirebilen ve analiz edebilen elverişli bir gereçtir. Bu çalışmada, Türkiye’de 2003 yılı ve sonrasında uygulanan politikaların yatak kullanımında etkinliğe etkisini değerlendirmek için 2002 yılı ve sonrası Sağlık İstatistikleri Yıllığı verisi ile Pabon Lasso metodu kullanılmıştır. Tüm sahiplik durumlarında (Kamu, özel ve üniversite hastaneleri) Pabon Lasso grafiğinin diğer bölgelerinden verimli üçüncü bölge’ye (daha yüksek doluluk ve devir hızı) doğru bir eğilim görülmüştür. Ayrıca Sağlık Bakanlığı ve üniversite hastanelerinde ortalama kalış gün sayısında azalma da gözlenebilmiştir. Çalışmada söz konusu verimlilik ve erişimde iyileşme ile ilişkilendirilebilecek olan mecburi hizmet uygulaması, Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu’nun kuruluşu ve verimliliği özendirici çalışmaları ve hastaneler arası afiliasyon protokolleri gibi politika değişikliklerine yer verilmiştir. Söz konusu politika değişikliklerinin etkisi ve yoğunluğunun belirlenmesi için daha detaylı çalışmaların başlatılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hastane etkinliği, pabon lasso metodu, sağlıkta dönüşüm programı değerlendirmesi

Kaynakça

• 1. Adham D., Panahi M., Barfar I., Ameri H., Sadeghi G. and Salarikhah E., (2014). Contemporary Use of Hospital Efficiency Indicators to Evaluate Hospital Performance Using the Pabon Lasso Model. European Journal of Business and Social Sciences 3(2):1-08. 2. Akdağ R. (2012) Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı Değerlendirme Raporu: 2003-2011. Sağlık Bakanlığı, Ankara. 3. Bahadori M., Sadeghifar J., Hamoudzadeh P., Hakimzadeh M. and Nejati M. (2011) Combining Multiple Indicators to Assess Hospital Performance in Iran using the Pabon Lasso Model. AMJ 4(4): 175-179. 4. Goshtasebi A., Vahdaninia M., Gorgipour R., Samanpour A., Maftoon F., Farzadi F. and Ahmadi F. (2009) Assessing Hospital Performance by the Pabon Lasso Model, Iranian Journal of Public Health (38)2: 119-124. 5. Hollingsworth B. (2003) Non-Parametric and Parametric Applications Measuring Efficiency in Health Care. Health Care Management Science 6: 203-218. 6. Hollingsworth B. (2003) Non-Parametric and Parametric Applications Measuring Efficiency in Health Care. Health Care Management Science 6(4): 203-218. 7. Jacobs R., Smith P. and Street A. (2006) Measuring Efficiency in Health Care : Analytic Techniques and Health Policy. Cambridge University Press, New York. 8. Kalhor R., Ramandi F.D., Rafiei S., Tabatabaee S. S., Azmal M. and Kalhor L. (2016) Performance Analysis of Hospitals Affiliated to Mashhad University of Medical Sciences Using the Pabon Lasso Model: A Six-Year-Trend Study. Biotech Health Sciences 3(4):e38629. 9. Kruk M. E. and Freedman L. P. (2008) Assessing Health System Performance in Developing Countries: A Review of the Literature. Health Policy 85(3): 263-276. 10. Lasso P. H. (1986) Evaluating Hospital Performance through Simultaneous Application of Several Indicators. Bulletin of the Pan American Health Organization 20(4): 341–57. 11. Malawi Health Ministry (2008) Technical Efficiency of District Hospitals in Malawi: an Exploratory Assessment Using Data Envelopment Analysis. Malawi Health Ministry, Lilongwe. 12. Masoompour S. M., Petramfar P., Farhadi P. and Mahdaviazad H. (2015) Five-Year Trend Analysis of Capacity Utilization Measures in a Teaching Hospital 2008-2012. Shiraz E Medical Journal 16(2): e21176 13. Mohammadi M., Ziapoor A., Mahboubi M., Faroukhi A., Amani N., Hydarpour F., Anbari S. Z. G. and Esfandnia A. (2014) Performance Evaluation of Hospitals under Supervision of Kermanshah Medical Sciences using PabonLasoty Diagram of a Five-year Period: 2008-2012. Life Science Journal 11(1): 77-81. 14. Mohebbifar R., Sokhanvar M., Hasanpoor E., Isfahani H. M., Ziaiifar H., Kakemam E. and Mohseni M. (2014) A Survey on the Performance of Hospitals of Qazvin Province by the Pabon Lasso Model. International Research Journal of Biological Sciences 3(12): 5-9. 15. Myanmar Ministry of Health (2012) Annual Hospital Statistics Report. Myanmar Ministry of Health, Myanmar. 16. Nwagbara V. C. and Rasiah R. (2015) Rethinking Health Care Commercialization: Evidence from Malaysia. Globalization and Health 11(1): 44-51. 17. Öztürk Z. ve Yıldız M. S. (2016) Hastane Etkinliklerinin Tahmininde Stokastik Sınır Analizi; Tarihi ve Amprik Uygulamaları. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi 1(3): 1-12. 18. Resmi Gazete (2005a) Bazı Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Ait Sağlık Birimlerinin Sağlık Bakanlığına Devredilmesine Dair Kanun. 19. Resmi Gazete (2005b) Sağlık Hizmetleri Temel Kanunu, Sağlık Personelinin Tazminat ve Çalışma Esaslarına Dair Kanun, Devlet Memurları Kanunu ve Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı Icrasına Dair Kanun ile Sağlık Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun. 20. Resmi Gazete (2011a) 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname. 21. Resmi Gazete (2011b) Sağlık Bakanlığına Bağlı Sağlık Tesisleri ve Üniversitelere ait ilgili Birimlerin Birlikte Kullanımı ve İşbirliği Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. 22. Resmi Gazete (2013) Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumuna Bağlı Sağlık Tesislerinde Görevli Personele Ek Ödeme Yapılmasına Dair Yönetmelik. 23. Sağlık Bakanlığı Kamu Hastaneleri Kurumu (2017) Genel Sağlık İstatistikleri. http://rapor.saglik.gov.tr, Erişim Tarihi: 23.02.2017. 24. Sağlık Bakanlığı (2016) T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık İstatistikleri Yıllığı 2015. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü, Ankara. 25. Tanner M. and Harpham T. (1995) Urban Health in Developing Countries: Progress and Prospects, Earthscan. Routledge, New York. 26. Tripathi C. B., Kumar R., Sharma R. C. and Agarwal R. (2016) Assessment of Performance of Services in a Tertiary Care Neuropsychiatric Institute Using Pabon Lasso Model. Asian Journal of Medical Sciences 7(6): 69-74. 27. Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu (2017) Verimlilik Karnesi Gösterge Kartları, RV:003. http://www.tkhk.gov.tr/DB/19/747_DB_19_verimlilik-karnesi-gosterge-kartlari, Erişim tarihi: 15.02.2017. 28. Worthington A. C. (2004) Frontier Efficiency Measurement in Health Care: A Review of Empirical Techniques and Selected Applications. Medical Care Research Review 61(2): 135-70.