Hemşirelerin Etik İklim Algılarının Örgütsel Güven Düzeyleri Üzerindeki Etkisi

Yıl 2018, Cilt: 21 Sayı: 2, 199 - 216, 29.06.2018

Seda Aydan Sıdıka Kaya

Öz

Örgütsel güven, çalışanların ortak bir amaç peşinden gitmesinde işbirliği sağlayabilir ve bunun sonucu olarak örgütün başarılı olması mümkün olabilir. Örgütsel güven çalışanların bağlılığını ve tatminini olumlu olarak etkilemesi nedeniyle sunulan hizmetin kalitesini de olumlu etkileyebilir. Bu nedenle, sağlık hizmetinin sunumunda önemli yeri olan hemşirelerin örgütsel güven düzeylerinin yüksek olmasının sunulan sağlık hizmetinin kalitesini olumlu etkilemesi beklenir. Etik iklimin örgütsel güven düzeyi üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir. Literatürde bu konuda çalışmalar farklı alanlarda sınırlı sayıda yapılmış olmakla birlikte, hemşireler üzerinde etik iklimin örgütsel güven düzeyi üzerindeki etkisini araştıran bir çalışmaya rastlanmamıştır. Çalışmayla, hemşirelerin etik iklim algılarının örgütsel güven düzeyleri üzerindeki etkisinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmanın evrenini, Ankara’daki bir üniversite hastanesi klinik ve polikliniklerinde çalışan hemşireler (368 kişi) oluşturmaktadır. Çalışmada örneklem çekilmemiş ve hemşirelerin %45’ine (167 kişi) ulaşılmıştır. Katılımcıların örgütsel güven düzeyi “Örgütsel Güven Envanterinin kısa formu (The Organizational Trust Inventory Short Form)” ile etik iklim algıları ise “Etik İklim Ölçeği (Ethical Climate Questionnaire-ECQ)” ile değerlendirilmiştir. Verilerin analizinde korelasyon ve regresyon analizleri kullanılmıştır. Hemşirelerin genel etik iklim algı puanı ile genel örgütsel güven puanı arasında yüksek düzeyde (0,704) ve istatistiksel olarak anlamlı (p<0,01) bir ilişki bulunmuştur. Ayrıca, etik iklimin 1 puan artması örgütsel güven puanını 1,664 puan artırmaktır. Dolayısıyla, hemşirelerin örgütsel güvenini artırmak için etik iklim algılarının olumlu yönde geliştirilmesi önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

etik iklim, örgütsel güven, hemşire, hizmet kalitesi

Kaynakça

• 1. Altaş S. S. ve Kuzu A. (2013) Örgütsel Etik, Örgütsel Güven ve Bireysel İş Performansı Arasındaki İlişki: Okul Öncesi Öğretmenleri Üzerinde Bir Araştırma. Elektronik Mesleki Gelişim ve Araştırmalar Dergisi 1 (2): 29-41. 2. Altuntaş S. (2008) Hemşirelerin Örgütsel Güven Düzeyleri ile Kişisel Mesleki Özellikleri ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasındaki İlişki. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, İstanbul. 3. Ayden C. ve Özkan Ö. (2014) Sağlık Çalışanlarının Kurumsal Güven ve Örgütsel Bağlılık Boyutları İtibariyle İncelenmesi; Malatya Devlet Hastanesi Sağlık Personeli Üzerine Bir Çalışma. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 24 (2): 151-167. 4. Barnett T. and Vaicys C. (2000) The Moderating Effect of Individual’s Perceptions of Ethical Work Climate on Ethical Judgements and Behavioral Intentions. Journal of Business Ethics 27 (4): 351-362. 5. Borhani F., Jalali T., Abbaszadeh A. and Amiresmaili M. (2012) Nurses’ Perception of Ethical Climate and Job Satisfaction. Journal of Medical Ethics History of Medicine 5 (6): 1-6. 6. Bulut H. (2012) Etik Liderliğin ve Etik İklimin Çalışanların Örgütsel Bağlılığına ve İş Performanslarına Etkileri. Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Gebze. 7. Büte M. (2011) Etik İklim, Örgütsel Güven ve Bireysel Performans Arasındaki İlişki. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 25 (1): 171-192. 8. Calnan M. and Rowe R. (2005) Trust relations in the ‘new’ NHS: theoretical and methodological challenges. Taking Stock of Trust’ E.S.R.C Conference. https://www.kent.ac.uk/scarr/events/Calnanand%20Rowe%20paper.pdf,Erişim Tarihi: 03.07.2016. 9. Cullen J. B., Victor B. and Stephens C. (1989) An Ethical Weather Report: Assessing The Organization’s Ethical Climate. Organizational Dynamics 18 (2): 50-62. 10. Cullen J. B., Parboteeah K. P. and Victor B. (2003) The Effects of Ethical Climates on Organizational Commitment: A Two-Study Analysis. Journal of Business Ethics 46 (2): 127-141. 11. Cummings L. L. and Bromiley P. (1995) Organizational Trust Inventory Development and Validation. In R. Kramer & T. Tyler (Eds.), Trust in organizations: Frontiers of theory and research. London, US: Sage. 12. Demircan N. ve Ceylan A. (2003) Örgütsel Güven Kavramı: Nedenleri ve Sonuçları. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi 10 (2): 139–150. 13. Dönertaş F. C. (2008) Etik İklimin Kuruma Güven Üzerindeki Etkisi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. 14. Ensari M. Ş. and Karabay M. E. (2016) The Mediating Effect of Perceived Ethical Climate on Organizational Commitment, Trust and Turnover Intention Interactions: A Research on Insurance Sector. European Journal of Business and Social Sciences 5 (1): 47-63. 15. Eren S. S. ve Hayatoğlu Ö. (2011) Etik İklimin Satış Elemanlarının İş Tutumlarına ve İş Performanslarına Etkisi: İlaç Sektöründe Bir Uygulama. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 7 (4): 109-128. 16. Eser G. (2007) Etik İklim ve Yöneticiye Güvenin Örgüte Bağlılığa Etkisi. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. 17. Firth-Cozens J. (2004) Organisational Trust: The Keystone to Patient Safety. Quality and Safety in Health Care 13 (1): 56-61. 18. Fukuyama F. (2000) Güven Sosyal Erdemler ve Refahın Yaratılması. 2. Baskı, İşbankası Kültür Yayınları, İstanbul. 19. Gilson L., Palmer N. and Schneider H. (2005) Trust and Health Worker Performance: Exploring Aconceptual Framework Using South African Evidence. Social Science and Medicine 61 (7): 1418-1429. 20. Gül H. (2006) Etik Dışı Davranışlar ve Ussallaştırılması: Devlet Hastanelerinde Bir Uygulama. Selçuk Üniversitesi Karaman İİBF Dergisi 10 (9): 65-79. 21. Güngören M., Orhan F. ve Kurutkan N. (2013) Mikro Rekabetçilikte Yeni Yaklaşımlar Hastanelerde Oluşan Etik İklimin Kalite ve Akreditasyon Açısından Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İİBF Dergisi 18 (1): 221-241. 22. Hall M., Dogan E., Zheng B. and Mishra A. (2001) Trust in Physicians and Medical Institutions. Does It Matter? The Milbank Quarterly 79 (4): 613-639. 23. Hart S. E. (2005) Hospital Ethical Climates and Registered Nurses’ Turnover Intentions. Journal of Nursing Scholarship 37 (2): 173-177. 24. Hemşirelik Eğitimi Derneği (2016) Hemşireler İçin Etik İlke ve Sorumluluklar. http://www.hemed.org.tr/index.php?option=com_content&task=view&id=550&Itemid=182, Erişim Tarihi: 10.04.2017. 25. Hwang J. I. and Park H. A. (2014) Nurses’ Perception of Ethical Climate, Medical Error Experience and Intent-To-Leave. Nursing Ethics 21 (1): 28-42. 26. Johns J. (1996) A Concept Analysis of Trust. Journal of Advanced Nursing 24 (1): 76-83. 27. Kalaycı Ş. (2008) SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın. 28. Kaplan M., Öğüt A., Karayel S. and İlhan İ. (2013) The Effects of Ethical Climate Types on Job Satisfaction: The Case of Tourism. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 31 (2): 117-133. 29. Mishra J. and Morrisey M. A. (1990) Trust in Employee/Employer Relationships: A Survey of West Michigan Managers. Public Personnel Management 19 (4): 443-461. 30. Neves P. and Caetano A. (2006) Social Exchange Processes in Organizational Change: The Roles of Trust and Control. Journal of Change Management 6 (4): 351-364. 31. Olson L. (1998) Hospital Nurses’ Perception of Ethical Climate of Their Work Settings. Journal of Nursing Scholarship 30 (4): 345-349. 32. Örücü E. ve Özafşarlıoğlu S. (2013) Örgütsel Adaletin Çalışanların İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Güney Afrika Cumhuriyetinde Bir Uygulama. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 10 (23): 335-358. 33. Öztürk N. K. ve Coşkun B. (2000) Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma ve Kamu Hizmetlerinde Kalite: Etiksel Bir Bakış. Türk İdare Dergisi 72 (426): 159. 34. Pillay P. (2015) Resuscitating an Ethical Climate in the Health System: The Role of Healthcare Workers. South African Medical Journal 105 (4): 277-278. 35. Ring P. S. and Van De Ven A. H. (1992) Structuring Cooperative Relationships Between Organizations. Strategic Management Journal 13 (7): 463–498. 36. Schluter J., Winch S., Holzhauser K. and Henderson A. (2008) Nurses' Moral Sensitivity and Hospital Ethical Climate: A Literature Review. Nursing Ethics 15 (3): 304-321. 37. Simha A. and Stachowicz-Stanusch A. (2015) The Effects of Ethical Climates on Trust in Supervisor and Trust in Organization in a Polish Context. Management Decision 53 (1): 24-39. 38. Taşpınar Y., Şahin A. ve Örselli E. (2015) Kamu Kurumlarında Güven İklimi ve Etik İklim İlişkisi: Konya İli Kamu Bankaları Örneği. Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi 18 (1): 117-136. 39. Torun, M. K. (2013) Turizm Alanında Lisans ve Önlisans Eğitimi Veren Kurumlarda Etik İklimin Kuruma Güven Üzerindeki Etkisi. Düzce Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Düzce. 40. Tüzün İ. K. (2006) Örgütsel Güven, Örgütsel Kimlik ve Örgütsel Özdeşleşme İlişkisi; Uygulamalı Bir Çalışma. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, Ankara. 41. VanSandt C. V., Shepard J. M. and Zappe, S. M. (2006) An Examination of the Relationship Between Ethical Work Climate and Moral Awareness. Journal of Business Ethics 68 (4): 409-432. 42. Victor B. and Cullen J. B. (1988) The Organizational Basis of Ethical Work Climates. Administrative Science Quarterly 33 (1): 101-125. 43. Weber J. and Seger J. E. (2002) Influences Upon Organizational Ethical Subclimates: A Replication Study of a Single Firm at Two Points in Time. Journal of Business Ethics 41 (1): 69-84. 44. Wimbush J., Shepard J. and Markham S. (1997a) An Empirical Examination of the Relationship between Ethical Climate and Ethical Behavior from Multiple Levels of Analysis. Journal of Business Ethics 16 (16): 1705-1716. 45. Wimbush J. C., Shepard J. M. and Markham S. E. (1997b) An Emprical Examination of the Multi-Dimensionally of The Ethical Climate In Organizations'. Journal of Business Ethics 16 (1): 67-77. 46. Zehir C., Elçi M. and Savi F. (2003) Ethical Climate’s Relationship to Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Turnover Intention. 1st International Business and Professional Ethics Congress of Turkey, Hacettepe, Ankara.