Hasta Güvenliği Kültürünün Algılanan Örgütsel Adalet Üzerine Etkisi

Yıl 2016, Cilt: 19 Sayı: 1, 1 - 16, 31.03.2016

Mahmut Akbolat , İlknur Rabia Sırakaya

Öz

Çalışmanın amacı, hasta güvenliği kültürü ile sağlık çalışanlarının örgütsel adalet algıları arasındaki ilişkiyi ve hasta güvenliği kültürünün çalışanların örgütsel adalet algısına etkisini ortaya koymaktır. Çalışmada veri toplama aracı olarak; Niehoff ve Moorman (1993) tarafından geliştirilen Örgütsel Adalet Ölçeği, AHRQ tarafından geliştirilen Hasta Güvenliği Hastane Anketinin (Hospital Survey on Patient Safety) D, E ve F bölümleri ile çalışanların sosyo-demografik özelliklerinden oluşan bir anket formu kullanılmıştır. Çalışma, 03 Mart - 04 Nisan 2014 tarihleri arasında Sakarya’da faaliyette bulunan bir kamu hastanesinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmaya 165 sağlık çalışanı katılmıştır. Verilerin analizinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler, korelasyon analizi ve regresyon analizi kullanılmıştır. Sonuçlar, %95 güven aralığında, p<0,05 anlamlılık düzeyinde değerlendirilmiştir. Çalışmanın bulgularına göre, dağıtımsal adalet ile bildirilen olayların sıklığı; işlemsel adalet ile hasta güvenliği için yönetimin desteği, birimler arasında takım çalışması ve bildirilen olayların sıklığı ve etkileşimsel adalet ile hasta güvenliği için yönetimin desteği, birimler arasında takım çalışması ve bildirilen olayların sıklığı arasında istatistiksel açıdan anlamlı ve pozitif ilişki bulunmaktadır. Bildirilen olayların sıklığı sağlık çalışanlarının dağıtımsal işlemsel ve etkileşimsel adalet algılarını; birimler arası takım çalışması ise işlemsel ve etkileşimsel adalet algılarını olumlu yönde etkilemektedir. Sağlık çalışanlarının %53,3’üne göre çalıştıkları hastanenin hasta güvenliği düzeyi kabul edilebilir düzeydedir. Sonuç olarak hasta güvenliği kültürünün oluşturulması, hastanelerin güvenilir sağlık hizmeti sunması bakımından çok önemlidir. Ayrıca, bu durumun örgütsel adaleti olumlu yönde etkilemesi sağlık çalışanlarının kurumlarını benimsemesi ve güvenmesi bakımından önemli bulunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Hasta Güvenliği, Örgütsel Adalet, Sağlık Çalışanları

Kaynakça

• 1. Akalın E. (2007) Klinik Araştırmalar ve Hasta Güvenliği. İyi Klinik Uygulamalar Dergisi 17(2): 32-35. 2. Altunışık R., Coşkun R., Bayraktaroğlu S. ve Yıldırım E. (2005) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı. Sakarya Kitabevi, Sakarya. 3. Barling J. and Phillips M. (1993) Interactional, Formal, and Distributive Justice in The Workplace: An Exploratory Study. The Journal of Psychology 127(6): 649-656. 4. Beugré C. D. (2002) Understanding Organizational Justice and Its Impact on Managing Employees: an African Perspective. International Journal of Human Resource Management 13(7): 1091-1104. 5. Cohen-Charash Y. and Spector P. E. (2001) The Role of Justice in Organizations: A Meta-Analysis. Organizational Behavior and Human Decision Process 86(2): 278-321. 6. Colquitt J. A., Conlon D. E., Wesson M. J., Porter C. O. L. H. and Ng K. Y. (2001) Justice at the Millennium: A Meta-Analytic Review of 25 Years of Organizational Justice Research. Journal of Applied Psychology 86(3): 425 - 445. 7. Çakmakçı M. ve Akalın H. E. (2011) Hasta Güvenliği: Türkiye ve Dünya. Türk Tabipleri Birliği Yayınları, Ankara. 8. Dingley C., Daugherty K., Derieg M. K. and Persing R. (2008) ‘Improving Patient Safety Through Provider Communication Strategy Enhancements’. In Henriksen K., Battles J. B., Keyes M. A. and Grady M. L. (eds.) Advances in Patient Safety: New Directions and Alternative Approaches, Vol. 3: Performance and Tools, pp. 1-18. Agency for Healthcare Research and Quality, Rockville. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK43663/ Erişim Tarihi: 29/01/2015. 9. Doğan H. (2002) İş görenlerin Adalet Algılamalarında Örgüt İçi İletişim ve Prosedürel Bilgilendirmenin Rolü. Ege Akademik Bakış Dergisi 2(2): 71-78. 10. Dursun S., Bayram N. ve Aytaç S. (2010) Hasta Güvenliği Kültürü Üzerine Bir Uygulama. Sosyal Bilimler 8(1): 1-14. 11. Eker G. (2006) Örgütsel Adalet Algısı Boyutları ve İş Doyumu Üzerindeki Etkileri. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir. 12. Elovainio M., Kivimäki M. and Vahtera, J. (2002) Organizational Justice: Evidence of a New Psychosocial Predictor of Health. American Journal of Public Health 92(1): 105- 108. 13. Firth-Cozens J. and Sandars J. (2009) ‘The Scope of the Problem’. In Sandars, J. and Cook, G. (ed) ABC of Patient Safety, pp: 4-8. Blackwell Publishing, BMJ Books, USA. 14. Forster A. (2009) 'Clinical Transitions: Implications for Patient Safety’. In Hurwitz, B. and Sheikh, A. (ed) Health Care Errors and Patient Safety, pp: 129-149. Blackwell Publishing, USA. 15. Greenberg J. (1990) Organizational Justice: Yesterday, Today, and Tomorrow. Journal of Management 16(2): 399-432. 16. Gürbüz S. ve Mert İ. S. (2009) Örgütsel Adalet Ölçeğinin Geçerlik ve Güvenirlik Uygulaması: Kamuda Görgül Bir Çalışma. Amme İdaresi Dergisi 42(3): 117-139. 17. Güven R. (2007) Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon Uygulamalarında Hasta Güvenliği Kavramı. 5.Ulusal Sterilizasyon Dezenfeksiyon Kongresi Bildirileri, ss: 411-422, Antalya. 18. İnce M. ve Gül H. (2005) Yönetimde Yeni Bir Paradigma: Örgütsel Bağlılık. Çizgi Kitabevi, Konya. 19. İşcan Ö. F. ve Naktiyok A. (2004) Çalışanların Örgütsel Bağdaşımlarının Belirleyicileri Olarak Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Adalet Algıları. Ankara Üniversitesi S.B.F. Dergisi 59(1): 181-201. 20. Jahangir N., Akbar M. and Begum, N. (2006) The Role of Social Power, Procedural Justice, Organizational Commitment, and Job Satisfaction to Engender Organizational Citizenship Behavior. ABA Journal 26(3): 21-36. 21. Joint Commission Resources (JCR) (2009) Patient Safety Essentials for Health Care. Joint Commission Resources, Illinois. 22. Karaca A. ve Arslan H. (2014) Hemşirelik Hizmetlerinde Hasta Güvenliği Kültürünün Değerlendirilmesine Yönelik Bir Çalışma. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi 1(1): 10-18. 23. Kır Biçer E., Güçlüel Y., Neymen A. ve Yiğit Ş. (2013) Hasta Güvenliğine İlişkin Düzenlenen Hizmet İçi Eğitimin Hemşirelerin Bilgi Düzeyine Etkisi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 10(1): 14-20. 24. Leape L. L. (1994) Error in Medicine. Journal of the American Medical Association 272(23): 1851-1857. 25. Luthans F. (1981) Organizational Behavior. McGraw Hill Co, New York. 26. Mcshane S. and Von Glinow M. (2009) Organizational Behavior. McGrawHill Irwin, New York. 27. Moon H., Kamdar D., Mayer D. M. and Takeuchi R. (2008) Me or We? The Role of Personality and Justice as Other-Centered Antecedents to Innovative Citizenship Behaviors within Organizations. Journal of Applied Psychology 93(1): 84-94. 28. Napier J. and Youngberg B. J. (2011) ‘Risk Management and Patient Safety: The Synergy and the Tension’. In Youngberg B. J. (ed) Principles of Risk Management and Patient Safety, pp: 3-11. Jones &Bartlett Learning, USA. 29. Niehoff B. P. and Moorman R. H. (1993) Justice as a Mediator of the Relationship Between Methods of Monitoring and Organizational Citizenship Behavior. Academy of Management Journal 36(3): 527-556. 30. Özdevecioğlu M. (2003) Algılanan Örgütsel Adaletin Bireylerarası Saldırgan Davranışlar Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 21(21): 77-96. 31. Patankar M. S., Brown J. P., Sabin E. J. and Bigda-Peyton T. G. (2012) Safety Culture Building and Sustaining a Cultural Change in Aviation and Healthcare. MPG Books Group, UK. 32. Polat S. and Ceep C. (2008) Ortaöğretim Öğretmenlerinin Örgütsel Adalet, Örgütsel Güven, Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarına İlişkin Algıları. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi 14(2): 307-331. 33. Saar L. (2011) ‘Patient Safety: The Past Decade’. In Youngberg B. J. (ed.) Principles Of Risk Management and Patient Safety, pp: 63-98. Jones & Bartlett Learning, USA. 34. Sandars J. (2009) ‘The Scope of the Problem’. In Sandars J. and Cook, G. (ed.) ABC of Patient Safety, pp:1-3. Blackwell Publishing, BMJ Books, USA. 35. Sari A. B., Sheldon T. A., Cracknell A. and Turnbull A. (2007) Sensitivity of Routine System for Reporting Patient Safety Incidents in An NHS Hospital: Retrospective Patient Case Note Review. BMJ 334(7584): 79-82. 36. Shannon D. W. and Myers L. A. (2012) Nurse-to-Physician Communications: Connecting for Safety. Patient Saf Qual Healthc 9(5): 20-26. 37. Taş Y., Akpınar A. T. ve İşçi E. (2013) Kalite Yönetim Sistemi ile Hasta Güvenliği Kültürü İlişkisinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma: Üniversite Hastanesi Örneği. 7. Ulusal Sağlık ve Hastane İdaresi Kongresi, Konya. 38. Thomson R. and Pryce A. (2009) ‘Patient Safety- Epidemiological Considerations’. In Hurwitz B. and Sheikh, A. (ed.) Health Care Errors and Patient Safety, pp:207-223. Blackwell Publishing, USA. 39. Tütüncü Ö. ve Küçükusta D. (2006) Hasta Güvenliği Kültürü ve Hemşirelere Yönelik Bir Uygulama. Hastane Yönetimi Dergisi 10(2): 61-68. 40. Vincent C. (2012) The Essentials of Patient Safety. Wiley-Blackwell, USA. http://www.chfg.org/wp-content/uploads/2012/03/Vincent-Essentials-of-Patient-Safety-2012.pdf, Erişim tarihi: 29/01/2015. 41. Wolf Z. R., Serembus J. F., Smetzer J., Cohen H. and Cohen M. (2000) Responses and Concerns of Healthcare Providers to Medication Errors. Clinical Nurse Specialist 14(6): 278-290. 42. Yalçın Ş. ve Acar A. (2010) Avrupa Birliği Ülkelerinde Hasta Güvenliği ve Güvenli Hastane İlişkisi. In Kırılmaz, H. (ed.). II. Uluslararası Sağlıkta Performans ve Kalite Kongresi, ss: 12-26. Ankara. 43. Yıldırım F. (2007) İş Doyumu ile Örgütsel Adalet İlişkisi. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 62(1): 253-278. 44. Yılmaz G. (2004) İnsan Kaynakları Uygulamalarına İlişkin Örgütsel Adalet Algısının Çalışanların Tutum ve Davranışları Üzerindeki Etkisi. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul. 45. Zakari N. M. A. (2011) Attitude of Academic Ambulatory Nurses Toward Patient Safety Culture in Saudi Arabia. Life Science Journal 8(3): 230-237.