ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞININ İNCELENMESİ: SAĞLIK ÇALIŞANLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2019, Cilt: 22 Sayı: 1, 157 - 180, 14.03.2019

Gamze Yorgancıoğlu Tarcan , Gözde Yeşilaydın , Ayça Karahan

Öz

Örgütlerde verimlilik ve etkinliği arttıran örgütsel vatandaşlık davranışı, örgütsel bağlılığın en önemli sonuçlarından biri olarak kabul edilmektedir. Bu çalışmanın amacı örgütsel bağlılık ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin sağlık kurumları yönetimi açısından incelenmesidir. Bu amaçla Eskişehir’de faaliyet gösteren kamu, özel ve üniversite hastanelerinde çalışan yöneticiler ile idari personele anket uygulanmıştır. Regresyon analizi, örgütsel vatandaşlık davranışına en fazla etki eden değişkenin duygusal bağlılık olduğunu göstermiştir. Duygusal bağlılık ve normatif bağlılık değişkenlerinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi pozitif iken, devamlılık bağlılığı değişkeninin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi negatiftir.

Anahtar Kelimeler

Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı, Sağlık Kurumları Yönetimi, Hastaneler

Kaynakça

• 1. Acar A. Z. (2006) Örgütsel Yurttaşlık Davranışı: Kavramsal Gelişimi ile Kişisel ve Örgütsel Etkileri. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7(1): 1–14. 2. Akbaş T. T. (2010) Örgütsel Etik İklim, Kişi-Örgüt Uyumu, Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı İlişkisi: Görgül Bir Araştırma. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara. 3. Allen T. D., Facteau J. D. and Facteau, C. L. (2004) Structured Interviewing for OCB: Construct Validity, Faking, and the Effects of Question Type. Human Performance 17(1): 1-24. 4. Alpar R. (2012) Spor, Sağlık ve Eğitim Bilimlerinden Örneklerle Uygulamalı İstatistik ve Geçerlilik-Güvenilirlik. Detay Yayıncılık, Ankara. 5. Arlı M. ve Nazik H. (2001) Bilimsel Araştırmaya Giriş. Gazi Kitabevi, Ankara. 6. Arslan R., Efe, D. ve Aydın E. (2013) Duygusal Zekâ Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişki: Sağlık Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi 5(3): 169-180. 7. Aslan Ş. (2008) Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ile Örgütsel Bağlılık ve Mesleğe Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Araştırılması. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 15(2): 163-178. 8. Bahrami M. A., Aghaei A., Barati O., Tafti A. D. and Ezzatabadi M. R. (2016) Job Motivating Potential Score and Its Relationship with Employees' Organizational Commitment among Health Professionals. Osong Public Health and Research Perspectives. 9. Meydan, C.H. ve Basım H. N. (2015) Örgütsel Vatandaşlık Davranışında Kontrol Odağı, Örgütsel Adalet Algısı ve Örgütsel Bağlılığın Etkisi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 15(1): 99-116. 10. Basım H.N. ve Şeşen H. (2006) Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Ölçeği Uyarlama ve Karşılaştırma Çalışması. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 61(4): 83-101. 11. Becker H. (1960) Notes on the Concept of Commitment. American Journal of Sociology 66(1): 32-42. 12. Bret Becton, J., Matthews M. C., Hartley D. L. and Whitaker D. H. (2009) Using Biodata to Predict Turnover, Organizational Commitment, and Job Performance in Healthcare. International Journal of Selection and Assessment 17(2): 189-202. 13. Can A. (2017) SPSS ile Bilimsel Araştırma Sürecinde Nicel Veri Analizi. Pegem Akademi, Ankara. 14. Cohen A. (2006) The Relationship between Multiple Commitments and Organizational Citizenship Behavior in Arab and Jewish Culture. Journal of Vocational Behavior 69 (1): 105-118. 15. Çetin F., Basım H. N. ve Aydoğan O. (2011) Örgütsel Bağlılığın Tükenmişlik ile İlişkisi: Öğretmenler Üzerine Bir Araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 25: 61-70. 16. Demir M. Ö. (2012) Sosyal Bilimlerde İstatistiksel Analiz: SPSS 20. Detay Yayıncılık, Ankara. 17. Doğrul M. A. (2013) Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Afyon Meslek Yüksek Okulu’nda Çalışanlar Üzerinde Bir Araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Afyon. 18. Farh J. L., Earley P. C. and Lin S. C. (1997) Impetus for Action: A Cultural Analysis of Justice and Organizational Citizenship Behavior in Chinese Society. Administrative Science Quarterly 42(3): 421-444. 19. Ford R. C., Sivo S. A., Fottler M. D., Dickson D., Bradley K. and Johnson L. (2006) Aligning Internal Organizational Factors with a Service Excellence Mission: An Exploratory Investigation in Health Care. Health Care Management Review 31(4): 259-269. 20. Gautam T., Van Dick R., Wagner U., Upadhyay N. and Davis A. J. (2005) Organizational Citizenship Behavior and Organizational Commitment in Nepal. Asian Journal of Social Psychology 8(3): 305–314. 21. Graham J. W. and Van Dyne L. (2006) Gathering Information and Exercising Influence: Two Forms of Civic Virtue Organizational Citizenship Behavior. Employee Responsibilities and Rights Journal 18(2): 89-109. 22. Huang C. C., You C. S. and Tsai M. T. (2012) A Multidimensional Analysis of Ethical Climate, Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Organizational Citizenship Behaviors. Nursing Ethics 19(4): 513-529. 23. İslamoğlu A. H. (2011) Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri (2.Basım) Beta Basım Yayım, İstanbul. 24. Kanter R. M. (1968) Commitment and Social Organization: A Study of Commitment Mechanisms in Utopian Communities. American Sociological Review 33(4): 499-517. 25. Kaya A., Balay R. ve Tınaz S. (2014). Yönetici ve Öğretmenlerin Yönetsel Etkililik ve Örgütsel Bağlılık Algıları Arasındaki İlişki. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 15(2): 79-97. 26. Kim W. G., Leong J. K. and Lee Y. K. (2005) Effect of Service Orientation on Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Intention of Leaving in a Casual Dining Chain Restaurant. International Journal of Hospitality Management 24(2): 171-193. 27. Love K. G. (2013) Demographic Differences in Organizational Commitment to the University of College of Business Adminisration Students: An Application of the Allen and Meyer Model. College Student Journal 47(1): 192 – 201. 28. Meyer J. P. and Allen N. J. (1984) Testing the Side-Bet Theory of Organizational Commitment: Some Methodological Implications. Journal of Applied Psychology 69(3): 372 – 378. 29. Meyer, J.P. and Allen, N. J. (1991). A Three Component Conceptualization of Organizational Commitment. Human Resource Management Review, 1, 61 – 89. 30. Meyer J. P., Allen N. J. and Smith C. A. (1993) Commitment to Organizations and Occupations: Extensionand Test of a Three-Component Conceptualization. Journal of Applied Psychology 78(4): 538-551. 31. Meyer J. P., Stanley D. J., Herscovitch L. and Topolnytsky L. (2002) Affective, Continuance, and Normative Commitment to the Organization: A Meta-Analysis of Antecedents, Correlates, and Consequences. Journal of Vocational Behavior 61(1): 20-52. 32. Morrison E. W. (1994) Role Definitions and Organizational Citizenship Behavior: The Importance of the Employee's Perspective. Academy of Management Journal 37(6): 1543-1567. 33. Awamleh N. A. (1996) Organizational Commitment of Civil Service Managers in Jordan: A Field Study. Journal of Management Development 15(5): 65–74. 34. Organ D. W. (1988) Organizational Citizenship Behavior: The Good Soldier Syndrome. LexingtonBooks , Lexington, Massachusetts. 35. Organ D. W. (1990) The Subtle Significance of Job Satisfaction. Clinical Laboratory Management Review 4(1): 94–98. 36. Organ D. W. and Ryan K. (1995) A Meta-Analytic Review of Attitudinal and Dispositional Predictors of Organizational Citizenship Behavior. Personnel Psychology 48(4): 775-802. 37. Özkalp E. ve Kırel Ç. (2013) Örgütsel Davranış. Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa. 38. Özler E. D. (2012) Örgütsel Davranışta Güncel Konular. Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa. 39. Özutku H. (2008) Örgüte Duygusal, Devamlılık ve Normatif Bağlılık ile İş Performansı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Istanbul University Journal of the School of Business 37(2): 79-97. 40. Podsakoff P. M., MacKenzie S. B., Paine J. B. and Bachrach D. G. (2000) Organizational Citizenship Behaviors: A Critical Review of the Theoretical and Empirical Literature and Suggestions for Future Research. Journal of Management 26(3): 513-563. 41. Robbins S. P., Judge T. ve Erdem İ. (2013) Örgütsel Davranış. Nobel, Ankara. 42. Smith C. A., Organ D. W. and Near J. P. (1983) Organizational Citizenship Behavior: Its Nature and Antecedents. Journal of Applied Psychology 68(4): 653. 43. Şenturan Ş. (2014) Örnek Olaylarla Örgütsel Davranış. Beta, İstanbul. 44. Tokgöz E. ve Seymen O. A. (2013) Örgütsel Güven, Örgütsel Özdeşleşme ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişki: Bir Devlet Hastanesinde Araştırma. Öneri Dergisi 10(39): 61-76. 45. Top M. (2012) Hekim ve Hemşirelerde Örgütsel Bağlılık, Örgütsel Güven ve İş Doyumu Profili. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi 41(2): 258–277. 46. Top M., Akdere M. and Tarcan M. (2015) Examining Transformational Leadership, Job Satisfaction, Organizational Commitment and Organizational Trust in Turkish Hospitals: Public Servants Versus Private Sector Employees. The International Journal of Human Resource Management 26(9): 1259-1282. 47. Ünüvar T. G. (2006) İş Özellikleri, İş Doyumu, Örgütsel Bağlılık ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışının Bütünleşik Bir Modeli. Ortadoğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara. 48. Ürek D. (2015) Sağlık Kurumlarında Lider-Üye Etkileşim Düzeyi ile Örgütsel Vatandaşlık Davranışı Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sağlık Kurumları Yönetimi Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 49. Wasti S. A. (2000a) Meyer ve Allen’in Üç Boyutlu Örgütsel Bağlılık Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Analizi. 8. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Nevşehir. 50. Wasti S. A. (2000b) Örgütsel Bağlılığı Belirleyen Evrensel ve Kültürel Etmenler: Türk Kültürüne Bir Bakış. İçinde Z. Aycan (ed.), Türkiye’de Yönetim, liderlik ve İnsan Kaynakları Uygulamaları (ss. 201-224).Türk Psikologlar Derneği Yayınları, Ankara. 51. Wasti S. A. (2002) Affective and Continuance Commitment to the Organization: Test of an Integrated Model in the Turkish Context. International Journal of Intercultural Relations 26(5): 525-550. 52. Wiener Y. and Vardi Y. (1980) Relationships between Job, Organization, and Career Commitments and Work Outcomes: An Integrative Approach. Organizational Behavior and Human Performance 26(1): 81-96. 53. Williams L. J. and Anderson S. E. (1991) Job Satisfaction and Organizational Commitment As Predictors of Organizational Citizenship and In-role Behaviors. Journal of Management 17(3): 601–617. 54. Williams S. and Shiaw W. T. (1999) Mood and Organizational Citizenship Behavior: The Effects of Positive Affect on Employee Organizational Citizenship Behavior Intentions. The Journal of Psychology 133(6): 656-668. 55. Van Dyne L., Graham J. W. and Dienesch R. M. (1994) Organizational Citizenship Behavior: Construct Redefinition, Measurement, and Validation. Academy of Management Journal 37(4): 765-802. 56. Van Yperen N. W., Berg A. E. and Willering M. C. (1999) Towards a Better Understanding of the Link between Participation in Decision‐Making and Organizational Citizenship Behaviour: A Multilevel Analysis. Journal of Occupational and Organizational Psychology 72(3): 377-392. 57. Vey M. A. and Campbell J. P. (2004) In Role or Extra Role Organizational Citizenship Behaviour: Which are we Measuring? Human Performance,17(1): 119-135.