DEĞİŞİM YORGUNLUĞU, PSİKOLOJİK DAYANIKLILIK VE İŞ DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ: SAĞLIK SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 3, 591 - 608, 27.09.2022

Seval Selvi Sarıgül , Özgür Uğurluoğlu

Öz

Bu çalışma ile aile sağlığı merkezlerinde çalışan sağlık çalışanlarının değişim yorgunluğu düzeylerinin belirlenmesi ve değişim yorgunluğu, psikolojik dayanıklılık ve iş doyumu değişkenleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu kapsamda Erzincan’da aile sağlığı merkezlerinde çalışan hemşire, ebe ve hekimlerden anket yöntemiyle araştırma verileri elde edilmiştir. Araştırmada örneklem seçimine gidilmemiş, evreni oluşturan 180 çalışandan 162’sine ulaşılarak veri toplama süreci sonlandırılmıştır. Elde edilen veriler bilgisayar ortamına aktarılarak SPSS 22.0 paket programı kullanılarak analiz edilmiştir. Analiz sonucunda katılımcıların iş doyumu düzeylerinin orta derecede, değişim yorgunluğu ve psikolojik dayanıklılık düzeylerinin ise orta derecenin üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Yapılan regresyon analizi sonucunda değişim yorgunluğu ile psikolojik dayanıklılık değişkeni arasında istatistiksel açıdan anlamlı bir ilişki olmadığı, iş doyumu ile değişim yorgunluğu arasında negatif yönlü ve psikolojik dayanıklılık ile pozitif yönlü anlamlı ilişkilerin olduğu belirlenmiştir. Ayrıca psikolojik dayanıklılık, iş doyumu, kişisel ve örgütsel değişkenlerin değişim yorgunluğundaki toplam varyansın %55,5’ini; değişim yorgunluğu, iş doyumu, kişisel ve örgütsel değişkenlerin psikolojik dayanıklılıktaki toplam varyansın %59,4’ünü ve değişim yorgunluğu, psikolojik dayanıklılık, kişisel ve örgütsel değişkenlerin iş doyumundaki toplam varyansın %67,7’sini açıkladığı ortaya konulmuştur. Bununla birlikte sağlık çalışanlarının toplam çalışma süresinin artmasıyla değişim yorgunluğu düzeylerinin azaldığı, kadınların erkeklere göre ve lisans ve ön lisans mezunlarının lisansüstü mezunlara göre psikolojik dayanıklılık düzeylerinin daha az olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Değişim Yorgunluğu, Psikolojik Dayanıklılık, İş Doyumu, Sağlık Sektörü, Aile Hekimliği

Destekleyen Kurum

Çalışmayı destekleyen herhangi bir kurum ya da kuruluş bulunmamaktadır.

Teşekkür

Çalışmamıza yapacağınız katkılardan dolayı teşekkür eder, saygılarımızı sunarız.

EXAMINATION OF THE RELATIONSHIPS BETWEEN CHANGE FATIGUE, PSYCHOLOGICAL RESILIENCE AND JOB SATISFACTION: AN APPLICATION IN FAMILY HEALTH

Öz

In this study, it is aimed to determine the level of change fatigue of health workers working in family health centers and to examine the relationships between variables on change fatigue, psychological resilience and job satisfaction. In this context, research data were obtained from nurses, midwives and physicians working in family health centers in Erzincan via questionnaire method. The sample selection was not preferred in the research, and the data collection procedure was ended by reaching 162 of the 180 employees who made up the universe. The obtained data were transferred to the computer environment and analyzed as using the SPSS 22.0 package program. As a result of the analysis, it was determined that the level of job satisfaction of the participants was moderate, and the levels of change fatigue and psychological resilience were above moderate. As a result of the regression analysis, it was determined that there was no statistically significant relationship between change fatigue and psychological resilience variable, and there were negatively significant relationships between job satisfaction and change fatigue, and positive relationships between psychological resilience. In addition, psychological resilience, job satisfaction, personal and organizational variables accounted for 55.5% of the total variance in change fatigue; it was revealed that change fatigue, job satisfaction, personal and organizational variables explained 59.4% of the total variance in psychological resilience, and change fatigue, psychological resilience, personal and organizational variables explained 67.7% of the total variance in job satisfaction. On the other hand, it has been determined that the level of change fatigue decreases with the increase in the total working time of health workers, and the psychological resilience levels of women are lower than men and undergraduate and associate degree graduates are lower than postgraduate graduates.

Anahtar Kelimeler

Change Fatigue, Psychological Resilience, Job Satisfaction, Health Sector, Family Medicine

Kaynakça

• Basım, N. & Çetin, F. (2011). Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeğinin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 22, 1-12.
• Baycan, F.A. (1985). Farklı gruplarda çalışan gruplarda iş doyumunun bazı yönlerinin analizi. (Bilim Uzmanlığı Tezi). Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul.
• Bernerth, J. B., Walker, H. J., & Harris, S. G. (2011). Change fatigue development and initial validation of a new measure. Work & Stress: An International Journal of Work, Health & Organisations, 25(4), 321-337.
• Bostan, S., Kılıç, T., & Acuner, T. (2012). Sağlıkta dönüşüm programının hastaneler üzerindeki değişim etkisi: Hastane yöneticilerinin görüşleri. TISK Academy/TISK Akademi, 7(14).
• Bozkurt, A. (2021). Hemşirelerde sosyal zekâ ve psikolojik dayanıklılık düzeyinin karşılaştırılması ve farklı değişkenler ile ilişkisinin incelenmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
• Brown, R. (2016). Determining the relationship among change fatigue, resilience and job satisfaction of hospital staff nurses. (PhD Thesis). South Dakota State University, Dakota.
• Brown, R., Wey, H., & Foland, K. (2018). The relationship among change fatigue, resilience and job satisfaction of hospital nurses. Journal of Nursing Scholarship, 50(3), 306-313.
• Campbell-Sills, L., & Stein, M. B. (2007). Psychometric analysis and refinement of the Connor-Davidson resilience scale (cd-rısc): validation of a 10-ıtem measure of resilience. Journal of Traumatic Stress, 20, 1019-1028.
• Chtibi H., Ahami A., Azzaoui F.Z., Khadmaoui A., Mammad K., & Elmassioui F. (2018). Study of psychological resilience among health care professionals, in İbn Sina hospital/rabat/morocco. Open Journal of Medical Psychology, 7, 47.
• Chung, G. H., Choi, J. N., & Du, J. (2017). Tired of innovations? Learned helplessness and fatigue in the context of continuous streams of innovation implementation. Journal of Organizational Behavior, 38(7), 1130-1148.
• Connor, K. M., & Davidson, R. T. (2003). Development of a new resilience scale: The Connor-Davidson resilience scale. Depression and Anxiety, 18, 76–82.
• Çetin, F. & Basım, N. (2011). Psikolojik dayanıklılığın iş tatmini ve örgütsel bağlılık tutumlarındaki rolü. İŞGÜÇ, Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13(3), 79-94.
• Demren, H. H. (2020). 112 acil sağlık hizmetleri personelinde psikolojik sağlamlık ve sosyo-demografik değişkenlerin işe bağlılıkla ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
• Dool R., (2006). Change fatigue: The impact of persistent change initiatives on job satisfaction. Adelphia. University of Maryland (UC).
• Ekingen, E., & Yıldız, A. (2021). Değişim yorgunluğu ölçeği türkçe versiyonunun geçerlilik ve güvenirlik çalışması: sağlık çalışanları örneği. Osmangazi Tıp Dergisi, 43(6), 572-581.
• Gigantesco, A., Picardi, A., Chiaia, E., Balbi, A., & Morosini, P. (2003). Brief report: Job satisfaction among mental health professionals in Rome, Italy. Community Mental Health Journal, 39(4), 349-355.
• Hansen, A., Buitendach, J.H. & Kanengoni, H. (2015). Psychological capital, subjective well-being, burnout and job satisfaction amongst educators in the Umlazi region in South Africa. SA Journal of Human Resource Management, 3(1), 1-9.
• Judkins, S. & Rind, R. (2005). Hardiness, job satisfaction and stress among home health nurses. Home Health Care Management and Practice, 17, 113-118.
• Kanbur, E., Kanbur, A. & Özdemir, B. (2017). Psikolojik dayanıklılık ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkide iş doyumunun aracılık rolü: Havacılık sektöründe bir araştırma. İş ve İnsan Dergisi, 4(2), 127-141.
• Karakuş, Ş. & Yardım, M. (2014). Algılanan örgütsel değişim, belirsizlik, iş doyumu ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkiler. İş ve İnsan Dergisi, 1(1), 21-31.
• Kavi, E. & Karakale, B. (2018). Çalışan psikolojisi açısından psikolojik dayanıklılık. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 7(17), 55-77.
• Kaya F, & Odacı H. (2021). Connor-Davidson psikolojik sağlamlık ölçeği kısa formu: Türkçe’ye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışması. HAYEF: Journal of Education, 18(1), 38-54.
• Kayacı, Ü. & Özbay, Y. (2016). Üniversite öğrencilerinin travmatik yaşantı, psikolojik doğum sıraları ve sosyal ilgilerinin psikolojik dayanıklılıklarını yordaması. The Journal of Happiness & Well-Being, 4(1), 128-142.
• Kline, P. (1994). An easy guide to factor analysis. Routledge: London.
• Kuokkanen, L., Suominen, T., Harkonen, E., Kukkurainen, M. & Doran, D. (2009). Effects of organizational change on work-related empowerment, employee satisfaction, and motivation. Nursing Administration Quarterly, 33(2), 116-124.
• Larrabee, J.H., Wu, Y., Persily, C.A., Simoni, P.S., Johnston, P.A., Marcischak, T.L., Mott, C.L. & Gladden, S.D. (2010). Influence of stress resiliency on RN job satisfaction and intent to stay. Western Journal of Nursing Research, 32(1), 81-102.
• Limon, İ. (2019). Eğitim örgütlerinde değişim yorgunluğu, eğitim politikaları bağlamında moral yitimi ve iş performansı arasındaki ilişki. (Doktora Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Luthans, F., (2002), Positive organizational behavior: developing and managing psychological strengths. Academy of Management Executive, 16(1), 57-72.
• Memiş, E. (2021). Aile hekimlerinde psikolojik dayanıklılık durumu ve etkili faktörler: Rize ili örneği. (Uzmanlık Tezi). Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi, Rize.
• Mccalister, K. T., Dolbier, C. L., Webster, J. A., Mallon, M. W., & Steinhardt, M. A. (2006). Hardiness and support at work as predictors of work stress and job satisfaction. American Journal of Health Promotion, 20(3), 183-191.
• McMillan, K., & Perron, A. (2013). Nurses amidst change: The concept of change fatigue offers an alternative perspective on organizational change. Policy, Politics, & Nursing Practice, 14(1), 26–32.
• McMillan, K. (2018). A critical organizational analysis of frontline nurses’ experience of rapid and continuous change. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), University of Ottawa Faculty of Health Sciences School of Nursing, Ottawa.
• Mizmizlioğlu, E. (2018). Bir grup ruh sağlığı çalışanında iş doyumunun psikolojik dayanıklılık ve sağlıklı yaşam biçimiyle ilişkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Işık Üniversitesi, İstanbul.
• Olkun, S. (1996). Örgütsel değişimin yönetimi: Örgüt kültürü ve liderlik faktörü. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 2(4), 565-574.
• Omachonu K. V. & Einspruch, N.G. (2010). Innovation in healthcare delivery systems: A conceptual framework. The Innovation Journal: The Public Sector Innovation Journal, 15(1), 1-18.
• Oshagbemi, T. (2003). Personal correlates of job satisfaction: Emprical evidence form UK üniversities. International Journal Of Social Economics, 30(12), 1210-1232.
• Pathak, H. (2011). Organizational change. India: Dorling Kindersley Pvt. Ltd.
• Peng, L., Zhang, J., Li, M., Li, P., Zhang, Y., Zuo, X., & Xu, Y. (2012). Negative life events and mental health of Chinese medical students: The effect of resilience, personality and social support. Psychiatry Research, 196(1), 138–141.
• Puccio, G. J., Mance, M. & Murdock, M. C. (2011). Creative leadership: Skills that drive change (2nd ed.). USA: Sage Publications Inc.
• Rafferty, A. & Griffin, M. (2006). Perceptions of organizational change: A stress and coping perspective. Journal of Applied Psychology, 91(5), 1154-1162.
• Sevimli, F. & İşcan Ö.F. (2005). Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş doyumu. EGE Akademik Bakış, 5(1), 55-64.
• Sezgin, F. (2012). İlköğretim okulu öğretmenlerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(2), 489-502.
• Solmuş, T. (2004). İş yaşamında duygular ve kişilerarası ilişkiler, psikoloji penceresinden insan kaynakları yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Stensaker, I., Meyer, C. B., Falkenberg, J., & Haueng, A. C. (2002). Excessive change: Coping mechanisms and consequences. Organizational Dynamics, 31, 296–312.
• Stensaker, I. G., & Meyer, C. B. (2012). Change experience and employee reactions: Developing capabilities for change. Personnel Review, 41(1), 106–124.
• Taş, S. (2013). Düzce üniversitesi araştırma ve uygulama hastanesi hemşirelerinde psikolojik dayanıklılık, depresyon ve algılanan stresin değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi). Düzce Üniversitesi, Düzce.
• Terzi, Ş. (2006). Kendini toparlama gücü ölçeğinin uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışmaları. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 77-84.
• Toffler, A. (1970). Future shock. A Bantam Book. Published by arrangement with Random House, Inc. New York.
• Ürek, D., Bilgin Demir, İ. & Karaman, S. (2019). Sağlık kurumlarında değişim liderliği. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 5(2), 89-103.
• Vestal, K. (2013). Change fatigue: A constant leadership challenge. Nurse Leader, 1(5), 10–11.
• Weiss, D. J., Dawis, R. V., & England, G. W. (1967). Manual for the minnesota satisfaction questionnaire. Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation, 22, 120.
• Winter, A. J. (2013). The human cost of change: Tales from the campus about personal change fatigue, resistance, and resilience. (Master’s Thesis). Queensland University of Technology, Brisbane City.