THE EFFECT OF THE CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY PERCEPTIONS AND ORGANIZATIONAL CITIZENSHIP BEHAVIORS OF EMPLOYEES WORKING IN PUBLIC-PRIVATE MODEL HEALTH CARE INSTITUTIONS ON THEIR INTRAPRENEURSHIP TENDENCIES

Yıl 2022, Cilt: 25 Sayı: 4, 707 - 724, 27.12.2022

Mustafa Erbir , Ali Yılmaz

Öz

This research has been conducted to determine the effect of the Corporate Social Responsibility Perceptions and Organizational Citizenship Behaviors of those working in Public-Private Model Health Care Institutions on their Intrapreneurship Tendencies. The research sample includes the employees of Yozgat City Hospital, which operates in public private model. The variables subjected to the research are the concepts of Corporate Social Responsibility Perception, Corporate Citizenship Behavior and Intrapreneurship Tendency. In the first part, the conceptual framework of these three variables is formed. In the second part, the statistical analysis of the data obtained from health sector employees is performed and the effect of the corporate social responsibility perceptions and organizational citizenship behaviors of the employees on their intrapreneurship tendencies is searched. As a result of the research results, a positive relation has been found between the corporate social responsibility perceptions and organizational citizenship behaviors of the employees and their intrapreneurship tendencies. In addition, it has been determined that economic responsibility perception subscale of Corporate Social Responsibility has a positive effect on the Innovativeness subscale of Intrapreneurship, and Conscientiousness behavior subscale of Organizational Citizenship Behavior on all subscales of Intrapreneurship. On the other hand, it has been determined that courtesy behavior subscale of Organizational Citizenship Behavior has a negative effect on the risk taking subscale of the Intrapreneurship Tendency. With these results, it has been seen that the tendency of intrapreneurship is affected by the perception of corporate social responsibility and organizational citizenship behaviors. Therefore, to have a higher intrapreneurship tendency, it is recommended to have a higher perception of corporate social responsibility or to exhibit a higher level of organizational citizenship behavior.

Anahtar Kelimeler

Corporate Social Responsibility, Organizational Citizenship, Intrapreneurship, Health Care Institution Employees, Public Private Model Health Care Institutions

KAMU-ÖZEL MODELİ SAĞLIK KURUMLARINDA ÇALIŞANLARIN KURUMSAL SOSYAL SORUMLULUK ALGILARI VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞLARININ İÇ GİRİŞİMCİLİK EĞİLİMLERİNE ETKİSİ

Öz

Bu araştırma kamu-özel modeli sağlık kurumları çalışanlarının Kurumsal Sosyal Sorumluluk Algılarının ve Örgütsel Vatandaşlık Davranışlarının İç Girişimcilik eğilimlerine etkisini tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Araştırma örneklemi, kamu özel modeli bünyesinde faaliyet gösteren Yozgat Şehir Hastanesi çalışanlarından oluşmaktadır. Araştırmaya konu olan değişkenler, Kurumsal Sosyal Sorumluluk Algısı, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı ve İç Girişimcilik Eğilimi kavramlarıdır. İlk bölümde bu üç değişkenin kavramsal çerçevesi çizilmektedir. İkinci bölümde sağlık sektörü çalışanlarından elde edilen verilere yönelik istatistiksel analizler yapılarak çalışanların kurumsal sosyal sorumluluk algılarının ve örgütsel vatandaşlık davranışlarının iç girişimcilik eğilimleri üzerindeki etkisi araştırılmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre çalışanların kurumsal sosyal sorumluluk algılarının ve örgütsel vatandaşlık davranışlarının iç girişimcilik eğilimleri ile pozitif yönlü bir ilişki içerisinde olduğu bulgusuna ulaşılmıştır. Ayrıca Kurumsal Sosyal Sorumluluk alt boyutlarından olan ekonomik sorumluluk algısının İç Girişimcilik alt boyutlarından Yenilikçilik eğilimi üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğu, Örgütsel Vatandaşlık Davranışı alt boyutlarından Vicdanlılık davranışının İç Girişimcilik alt boyutlarının tamamı üzerinde pozitif bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Buna karşın sadece örgütsel vatandaşlık davranışının alt boyutlarından nezaket davranışının iç girişimcilik eğilimi alt boyutlarından risk alma eğilimi üzerinde negatif bir etkiye sahip olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlarla iç girişimcilik eğiliminin kurumsal sosyal sorumluluk algısı ve örgütsel vatandaşlık davranışlarından etkilendiği görülmektedir. Dolayısıyla daha yüksek bir iç girişimcilik eğilimine sahip olabilmek için daha yüksek bir kurumsal sosyal sorumluluk algısına sahip olmak veya daha yüksek düzeyde bir örgütsel vatandaşlık davranışı sergilemek tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kurumsal Sosyal Sorumluluk, Örgütsel Vatandaşlık, İç Girişimcilik, Sağlık Kurumları Çalışanları, Kamu Özel Modeli Sağlık Kurumları

Kaynakça

• Ağca, V., & Kurt, M. (2007). İç girişimcilik ve temel belirleyicileri: Kavramsal bir çerçeve. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 29, 83-112.
• Allison, B. J., Voss, R. S., & Dryer, S. (2001). Student classroom and career success: The role of organizational citizenship behavior. Journal of Education for Business, 76(5), 282-288.
• Altuntaş, G., & Dönmez, D. (2010). Girişimcilik yönelimi ve örgütsel performans ilişkisi: Çanakkale bölgesinde faaliyet gösteren otel işletmelerinde bir araştırma. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 39(1), 50-74.
• Antoncic, B., & Hisrich, R. D. (2001). Intrapreneurship: Construct refinement and cross-cultural validation. Journal of Business Venturing, 16, 495-527.
• Antoncic, B., & Hisrich, R. D. (2003). Clarifying the intrapreneurship concept. Journal of Small Business and Enterprise Development, 10(1), 7-24.
• Arat, G. (2013). İşletmelerde örgütsel değişim ve iç girişimcilik ilişkisi: Enerji sektöründe bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Arslan, T. E. (2012). İnovasyon ve iç girişimcilik etkileşimi: Bilişim 500 şirketlerinde bir araştırma [Doktora Tezi]. Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Aslan, Ş. (2008). Örgütsel vatandaşlık davranışı ile örgütsel bağlılık ve mesleğe bağlılık arasındaki ilişkilerin araştırılması. Celal Bayar Üniversitesi İİBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15(2), 163-178.
• Ateş, M. F., Turgut, H., & Tokmak, İ. (2017). İşyeri güvenlik ikliminin iç girişimcilik üzerine etkisinde psikolojik sermayenin düzenleyici rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 16. UİK Özel Sayısı, 665-680.
• Ayhan, B. (2009). Siyasal iktisat ve kurumsal sosyal sorumluluk. Yönetim Araştırmaları Dergisi. 9(2), 173-187.
• Bakan, İ., Kara, E., & Güler B. (2017) Örgütsel demokrasi algısının çalışanların iç girişimcilik performansına etkileri: Marmaris’teki otel işletmelerinde bir alan araştırması. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 6(14), 115-138.
• Basım, H. N., Korkmazyürek, H., & Tokat, A. O. (2008). Çalışanların öz yeterlilik algılamasının yenilikçilik ve risk alma üzerine etkisi: Kamu sektöründe bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 121-130.
• Söker, F. (2016). İşletmelerde iç girişimcilik ve yönetsel-dönüşümsel liderlik: Karaman’da bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi.
• Baykal, Ö. (2013). Okul iklimi ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişki üzerine bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Yeditepe Üniversitesi.
• Baytok, A., & Ergen F. D. (2013). Hizmetkâr liderliğin örgütsel vatandaşlık davranışına etkisi: İstanbul ve Afyonkarahisar’daki beş yıldızlı otel işletmelerinde bir araştırma, İşletme Araştırmaları Dergisi, 5(4), 105-132.
• Bingle, J. M., & Davidson, S. (2010). Professional attributes in the context of emotional intelligence, ethical conduct, and citizenship of the clinical nurse specialist. Eds Janet S. Fulton, Brenda L. Lyon and Kelly A. Goudreau, Foundations of Clinical Nurse Specialist Practice. Springer Publishing Company, 15-28.
• Bouchard, V., & Basso, O. (2011). Exploring the links between entrepreneurial orientation and intrapreneurship in SMEs. Journal of Small Business and Enterprise Develoment, 18(2), 219-231.
• Branco, M. C., & Rodrigues, L. L. (2007). Positioning stakeholder theory within the debate on corporate social responsibility. Electronic Journal of Business Ethics and Organization Studies, 12(1), 5-15.
• Brown, J. A., & Forster, W. R. (2013). CSR and stakeholder theory: A Tale of Adam Smith. Journal of Business Ethics, 112, 301-312.
• Carroll, A. (1991). The Pyramid of corparate social responsibility: Toward the moral management of organizational stakeholders. Business Horizons, July/August 1991, 39-48.
• Caymaz, E., & Doğan, B. (2016). Söylem ve gerçeklik: Örgütsel vatandaşlık söylemi üzerine eleştirel bir inceleme. 24. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 1028-1035.
• Çetin, F. (2011). Örgüt içi girişimcilikte öz yeterlilik algısı ve kontrol odağının rolü. Business and Economics Research Journal, 2(3), 69-85.
• Dağlı, E. (2015). İlköğretim okullarında müdürlerin kullandıkları etkileme taktiklerinin öğretmenlerin örgütsel vatandaşlık davranışları ve okul farkındalığı ile ilişkisi [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Durmaz, I. (2011). Psikolojik güçlendirme algısının iç girişimcilik üzerine etkisi [Doktora Tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Ekiyor, A., & Karagül S. (2016). Sağlık sektöründe personel güçlendirmenin işgören performansına ve iç girişimciliğe etkisi. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1(3), 13-25.
• Erkal, P. (2020). Örgütlerde algılanan desteğin iç girişimcilik düzeyine etkisi: İş tatmininin aracılık rolü. KAÜİİBFD, 11(22), 597-621.
• Eroğluer, K. (2020). Çalışanların otantik liderlik algılarının iç girişimcilik üzerine etkisinde algılanan örgütsel desteğin düzenleyici rolü: Bir firma uygulaması. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, XLIX, 2020/2, 75-93.
• Felicio, J, A., Rodrigues, R., & Caldeirinha, R. V. (2012). The Effect of intrapreneurship on corporate performance. Management Decision, 50(10), 1717-1738.
• Graham, J. W., & Van Dyne, L. (2006). Gathering information and exercising influence: Two forms of civic virtue organizational citizenship behavior. Employee Responsibilities and Rights Journal, 18(2), 89-109.
• Ireland, R. D., Covin, J. G., & Kuratko, D. F. (2009). Conceptualizing corporate entrepreneurship strategy. Entrepreneurship theory and practice, 33(1), 19-46.
• İbrahimoğlu, N., & Uğurlu, Y. Ö. (2013). KOBİ’lerde iç girişimcilik ve örgüt kültürü ilişkisi: Sektörel bir araştırma. H.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31(1), 103-126.
• Kalaycı, S. (2014). SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Ankara: Asil Yayın Dağıtım.
• Kakabadse, N. K., Cecile R., & Linda L. D. (2005). Corporate social responsibility and stakeholder approach: A conceptual review. Internatiomal Journal Business Governance and Ethics, 4(1), 277-302.
• Kalkan, A. (2013). Algılanan örgüt kültürünün örgütsel vatandaşlık davranışı üzerindeki etkisi: Kuramsal ve görgül bir araştırma [Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Kanbur, E., & Özyer, K. (2016). Çalışanların bireysel yaratıcılık düzeylerinin iç girişimcilik performanslarına etkisi. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 14(2), 264-275.
• Kanbur, A. (2015). Innovative behaviors in the wake of vitality. Entrepreneurship and Innovation Management Journal, 3(1), 40-50.
• Kaplan, A. (2018). Kurumsal sosyal sorumluluk ve kurumsal itibar algılamalarının örgütsel özdeşleşme üzerine etkisi [Doktora Tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Kasap, M. (2020). Etik liderliğin iç girişimciliğe etkisi: Çanakkale’de bir araştırma. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(1), 257-272.
• Kim, H., Woo, E., Uysal, M., & Kwon, N. (2018). The Effects of corporate social responsibility (CSR) on employee well-being in the hospitality industry. International Journal of Contemporary Hospitality Management, 30(3), 1584-1600.
• Kotler, P., & Lee, N. (2008). Kurumsal sosyal sorumluluk. Media Cat Yayınları.
• Köksal, O. (2012). Sosyal değişim teorisi çerçevesinde güven ve algılanan aidiyet durumunun örgütsel vatandaşlık davranışı ve saldırgan davranışlar üzerindeki etkisi [Doktora Tezi]. Erciyes Üniversitesi.
• Lin, C. P., Lyau, N. M., Tsai, Y. H., Chen, W. Y., & Chiu, C. K. (2010). Modeling corporate citizenship and its relationship with organizational citizenship behaviors. Journal of Business Ethics, 95(3), 357-372.
• Luetkenhorst, W. (2004). Corporate social responsibility and the development agenda. The case for actively involving small and medium companys. Intereconomics, 39(3), 157-166.
• Matten, D., Crane, A., & Chapple, W. (2003). Behind the mask: Revealing the true face of corporate citizenship. Journal of Business Ethics, 45(1), 109-120.
• Melo, T., & Jose I. G. (2011). Effects of corporate social responsibility on brand value. Journal of Brand Management, 18, 423-437.
• Mohamad, O., Ramayah, T., Puspowarsito, H., Natalisa, D., & Saerang, D. P. (2011). corporate entrepreneurship and firm performance: The Role of business environment as a moderator. IUP Journal of Management Research, 10(3), 7-27.
• Mariano, A. J., Molero, F., Tope, G., Mangin, L., & Jean P. (2014). The influence of transformational leadership and organizational identification on intrapreneurship. International Entrepreneurship and Management Journal, 103-119.
• Naktiyok, A. (2004). İç girişimcilik. Beta Yayınları.
• Oliner, S. P., & Do, O. (2003). Extraordinary acts of ordinary people. Westview Press.
• Organ, D. W., Podsakoff, P. M., & MacKenzie, S. B. (2005). Organizational citizenship behavior: Its nature, antecedents and consequences. Sage Publications.
• Özarslan, E. (2006). Sosyal sorumluluk projelerinin desteklenmesinde etik değerlerin rolü üzerine karşılaştırmalı bir araştırma [Yüksek Lisans Tezi]. Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Özşahin, M., & Zehir, C. (2011). Yüksek performanslı işletmelerde liderlik, girişim odaklılık ve örgütsel performansın ilişkisi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 9(2), 43-72.
• Özyer, K., Dönmez O. D., & Orhan U. (2012). Demografik özelliklerin örgütsel vatandaşlık davranışının alt boyutları ile ilişkisi: Bankacılık sektöründe bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(1), 181-204.
• Podsakoff, P. M., & MacKenzie, S. B. (1997). Impact of organizational citizenship behavior on organizational performance: A review and suggestions for future research. Human Performance, 10(2), 133–151
• Poyraz, K., & Aksoy Ş. E. (2012). Mobbing ile örgütsel vatandaşlık davranışı arasındaki ilişkinin belirlenmesi ve Kütahya il merkezi özel banka işletmelerinde bir uygulama, Dumlupınar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 32(1), 183-202.
• Ramanigopal, S. C., Palaniappan, G., Hemalatha, N., & Murugesan, G. (2012). Corporate entrepreneurship-A business strategy. International Journal of Research in Commerce, Economics and Management, 2(11), 51-54.
• Rigtering, J. P. C., & Weitzel, U. (2012). work context and employee behaviour as antecedents for intrapreneurship. International Entrepreneurship and Management Journal, 9, 337-360.
• Serinkan, C., & Erdiş Ü. (2014). Dönüşümcü liderlik bağlamında örgütsel vatandaşlık ve örgütsel adalet. Nobel Yayınları.
• Somech, A., & Ron, I. (2007). Promoting organizational citizenship behavior in schools: The impact of individual and organizational characteristics. Educational Administration Quarterly, 43(1), 38-66.
• Teh, C. J., Boerhannoeddin, A., & Ismail, A. (2012). Organizational culture and performance appraisal process: Effect on organizational citizenship behavior. Asian Business & Management, 1-14.
• Wasti, A. S., & Baltacı, A. (2016). Örgütsel vatandaşlık davranışlarının evrensel ve kültürel boyutları üzerine bir inceleme. 24. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı, 365-371.