SAĞLIK DİPLOMASİSİ BAĞLAMINDA TÜRKİYE’NİN SUDAN VE SOMALİ’DE YAPTIĞI ÇALIŞMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 1, 175 - 192, 22.03.2023

Pınar Güngör Ketenci , Haydar Sur

Öz

Küreselleşmenin önemli bir sonucu olarak karşımıza çıkan sağlık diplomasisi, kamu diplomasisinin bir uygulama aracı ve yumuşak gücün kullanım alanı olarak ele alınmaktadır. Aynı zamanda sağlık, insani bir mesele olduğundan diğer kamu diplomasilerine göre özel bir konumda yer almakta ve insani diplomasi kavramı içerisinde de değerlendirilmektedir. Bu çalışmanın amacı, sağlık diplomasisinde aktif rol alan paydaşların sağlık diplomasisine yönelik görüşleri ve Türkiye’nin 2014 yılından itibaren Sudan ve Somali’de yürüttüğü hastane projelerinin ve diğer sağlık çalışmalarının değerlendirilmesidir. Araştırma, nitel araştırma yöntemlerinden “durum çalışması” çerçevesinde gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın amacına uygun olarak amaçlı, maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile belirlenen 18 kişi ile derinlemesine görüşmeler yapılmıştır. Görüşmeler; yüz yüze/online yüz yüze gerçekleştirilmiştir. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Araştırma kapsamında toplanan veriler içerik analizi yöntemiyle değerlendirilmiş, verilerin analizinde MAXQDA Analytics Pro programı kullanılmıştır. Araştırma kapsamında gerçekleştirilen içerik analizinde, 3 tema, 12 kategori ve 188 kod belirlenmiştir. Çözümleme sonucu elde edilen bulgular ilgili literatür doğrultusunda tartışılmış ve araştırmanın amaçları doğrultusunda sonuç ve önerilere ulaşılmıştır. Katılımcıların diplomasi ve sağlık diplomasisine dair anlayışının literatür ile paralellik gösterdiği tespit edilmiştir. Sağlık diplomasisi alanında aktif rol alan paydaşlar tarafından ulusal ve uluslararası birçok kuruluş tanımlanmıştır. Ulusal kuruluşlarda kamu kuruluşları, sivil toplum kuruluşları ve özel kuruluşların tanımlanması, Türkiye’nin çok paydaşlı bir yapıda olduğunu, hükümet ve hükümet dışı kuruluşlar ile sağlık diplomasisi faaliyetlerini yürüttüğünü göstermiştir. Sudan ve Somali’deki hastanelerin donanımlı, örnek teşkil eden, yerel halkın ihtiyaçlarını karşılayan bir yapıda olduğu katılımcılar tarafından ifade edilmiştir. Sağlık diplomasisi Türkiye için yeni bir alandır. Bu alanda yapılan akademik çalışmalar oldukça kısıtlı olmakla birlikte sağlık diplomasisinin öneminin ilerleyen süreçte artacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Diplomasisi, Sağlık Politikası, Yumuşak Güç, Dış Politika, Kamu Diplomasisi.

EVALUATION OF TURKEY’S DIPLOMATIC HEALTH STUDIES CONDUCTED IN SUDAN AND SOMALIA AS A PART OF HEALTH DIPLOMACY

Öz

Health diplomacy is a natural result of globalisation and can be defined as a tool of public diplomacy and an area of use for soft power. Because of its human dimension it has a special status among other fields of public diplomacy, and is also evaluated in the concept of human diplomacy. The purpose of this study is to evaluate the remarks of the stakeholders actively taking part in health diplomacy about Turkey’s health diplomacy, hospital projects and other health studies conducted in Sudan and Somalia since 2014. This study has been conducted in line with the principles of the “case study”, one of the qualitative study methods. According to the aim of the study purposive, maximum variation sampling method was used and in-depth interviews were conducted with 18 persons. Face to face and online face to face interview method, and semi-structured interview form was used to collect data. Data gathered from the study was analyzed with the methods of “content analysis” and data analysis was carried out with the MAXQDA Analytics Pro computer software. According to the content analysis, 3 themes 12 categories and 188 codes were determined. A discussion on the findings of the analysis was carried out with reference to current literature, and conclusions and recommendations were drawn out in line with the aims of the study. The participants' understanding of diplomacy and health diplomacy was found to be parallel with literature. Many national and international organizations have been defined by stakeholders actively taking part in health diplomacy. As national organisations, public, non-governmental, and private organizations have been defined, and it has been observed that Turkey is carrying out health diplomacy actions with many stakeholders from governmental and non-governmental organizations. The participants mentioned that the hospitals in Sudan and Somalia are well equipped, archetypal and satisfy the needs of the local community. Health diplomacy is a new field for Turkey. Although there are limited number of academic studies in this field, health diplomacy will gain more importance in following years.

Anahtar Kelimeler

Health Diplomacy, Health Policy, Soft Power, Foreign Policy, Public Diplomacy.

Kaynakça

• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) (2011, Mart 15). İnsani yardım malzeme götüren 2 gemi Somali’ye ulaştı. https://www.afad.gov.tr/afet-raporu---somali.
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) (2017, Mart 15). Suriyeli sığınmacılara yapılan yardımlar. https://www.afad.gov.tr/afet-raporu---suriye .
• Aytaçlı, B. (2012). Durum çalışmasına ayrıntılı bir bakış. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 1-9.
• Battır, O. (2017). İnsani diplomasi teoriden pratiğe; Türk dış politikasının yeni aracı. Çizgi Kitabevi.
• Battır, O. (2019). Küreselleşme çağında bir yumuşak güç unsuru olarak sağlık diplomasisi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(5), 151-161.
• Cihanoğlu Gülen, G. (2018). İşlevsel bir bütünleşme alanı olarak küresel sağlık ve sağlık diplomasisi. [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Creswell, J. W. (2015). Nitel araştırma yöntemleri. (M. Bütün & S.B. Demir, Çev.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Çavuş, T. (2012). Dış politikada yumuşak güç kavramı ve Türkiye’nin yumuşak güç kullanımı. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2(2). 23-37.
• Dağ, A. E. (2004). Uluslararası ilişkiler ve diplomasi sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları
• Denzin, N. K. & Lincoln, Y. S. (2011). The landscape of qualitative research. New York: Sage.
• Development Initiatives (2022). The Global Humanitarian Assistance Report.
• Edwin, S. (2019). Sağlık diplomasisi ve Türkiye üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yükseklisans Tezi.
• Erdağ, R. (2015). Türkiye’nin kalkınma yardımları ve TİKA, B.Senem Çevik Mehmet Şahin (Ed.) Türk dış politikası ve kamu diplomasisi içinde (241-261). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık, s. 260.
• Food Securtiy and Nutrition Analysis Unit (FSNAU) and Famine Early Warning Systems Network (FEWS NET) (2011). Famine spreads into bay region; 750.000 people faceımminent starvation. Press Relase. 1-2.
• Glesne, C. (2014). Nitel araştırmaya giriş. A. Ersoy & P. Yalçınoğlu (Çev.). Ankara: Anı Yayıncılık.
• Gönlübol, M. (1993). Uluslararası politika. Ankara: Attilla Kitabevi.
• Grix, J. (2010). The foundations of research. London: Palgrave Macmillan.
• Hayran, O. (2016). Küresel sağlık sorunları ve sağlık diplomasisi. Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Dergisi, 40, 56-59.
• Hayran, O., Taşdemir, M., Sur, H. Aydın, S. Tatar, M., Narcı, H.Ö., Köylüoğlu, C., Palteki, T., Tarım, M., Yiğitbaşı, G. Köse, İ. Karahan, H., Karaman, İ. & Büyükaslan, A. (2017). Sağlık diplomasisi: sağlık politikaları sistem analisti eğitimi. Medipol Üniversitesi Yayınları. ISBN: 978 605 4797 134.
• İHH (İnsani Yardım Vakfı). (2021, Mayıs 01). Katarakt neden Afrika’da çok yaygın görünüyor? https://www.ihh.org.tr/sss/katarakt-neden-afrikada-cok-yaygin-goruluyor.
• İNSAMER (İHH İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi). (2021a, Mayıs 01). Afrika’da susuzluk. https://insamer.com/tr/afrikada-susuzluk_121.html.
• İNSAMER (İHH İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi). (2021b, Nisan 30). Sudan. https://insamer.com/tr/sudan_901.html.
• Kahraman, N. (2019). Sağlık diplomasisi: Türkiye için model önerisi. [Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karabektaş, S. (2018). Global health diplomacy. [Master Thesis]. Middle East Technical University.
• Kaya S., Yıldırım, H. H., Karsavuran S., Özer Ö. (2013). Türkiye medikal turizm değerlendirme raporu. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Turizmi Daire Başkanlığı Ankara.
• Kickbusch, I. & Kökeny, M. (2013). Global health diplomacy: five years on. Bulletin of the World Health Organization, 91(3), 159–159A. Kickbusch, I., Nikogosian, H., Kazatchkine, M., & Kökény, M. (2021). A guide to global health diplomacy (No. BOOK). Graduate Institute of International and Development Studies, Global Health Centre.
• Koplan, J. P., Bond, T. C., Merson, M. H., Reddy, K. S., Rodrıguez M. H., Sewankambo, N. K. & Wasserheit, J. N. (2009). Towards a common definition of global health. The Lancet, 373, 1993–1995.
• Kürkçüoğlu, Ö. (2005). Dış politika nedir? Türkiye’deki dünü ve bugünü. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 35(1), 309-335. Lee, K., & Smith, R. (2011). What is ‘global health diplomacy'? A conceptual review, 1-12.
• Majid, N., & McDowell, S. (2012). Hidden dimensions of the Somalia famine. Global Food Security, 1(1), 36-42.
• Morgan, D. L. & Morgan, R. K. (2008). Single-case research methods for the behavioral and health sciences. SAGE Publications. Nikogosian, H., & Kickbusch, I. (2018). Interface of health and trade: a view point from health diplomacy. BMJ Global Health, 3(Suppl 1), e000491.
• Nye, J. S. (2017). Yumuşak güç. BB101 Yayınları. ISBN: 9786059802123.
• Oğurlu, E. (2018). 1998-2018 arası dönemde Türkiye’nin afrika deneyimi: Fikirden eyleme bir dönüşüm. Avrasya Etüdleri, 54(2), 65-94.
• Onwuegbuzie, A. J. & Collins, K. M. (2007). A typology of mixed methods sampling designs in social science research. The Qualitative Report, 12(2), 281-316.
• Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323–343.
• Reintjes, R. & Krumkamp, R. (2005). Methods of ınfectious disease epidemiology for public health services: case-case studies as bridge to practical work, surveillance and epidemiology. Gesundheitswesen. 67(12), 840-4.
• Sosthenes, E. (2019). Sağlık diplomasisi ve Türkiye üzerine bir araştırma. [Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Avrupa Birliği Dış İlişkiler Genel Müdürlüğü (2020, Mayıs 05). Görevler. https://disab.saglik.gov.tr/TR-3761/gorevler.html.
• T.C. Dışişleri Bakanlığı (2022, Kasım 28). Türkiye´nin uluslararası acil insani yardımları. https://www.mfa.gov.tr/turkiye_nin_-insani-yardimlari.tr.mfa. The Lancet. (2016). GBD 2015: from big data to meaningful change. The Lancet. 388(10053), 1447. doi:10.1016/s0140-6736(16)31790-1.
• TİKA (Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı). (2016, Şubat 03). TİKA- Afrika raporu. https://www.tika.gov.tr/upload/2016/Prestij%20Eserler/Afrika_Turkce.pdf.
• United Nations Development Programme (UNDP). (2017, Kasım 29). Human development report 2017-2018. https://hdr.undp.org/system/files/documents//human-development-report-20172018-english.2018-english.
• UNDP Türkiye (United Nations Development Programme). (2020, Ocak 17). Sürdürülebilir kalkınma için küresel hedefler. https://www.kureselamaclar.org/amaclar/saglik-ve-kaliteli-yasam/
• UNESCO (2022, Kasım 28). BM Dünya Su Kalkınma Raporu. https://www.unesco.org.tr/Home/AnnouncementDetail/236.
• Watson, K., Handal, B., Maher, M., & McGinty, E. (2013). Globalising the class size debate: myths and realities. Journal of International and Comparative Education (JICE), 72-85.
• Westrum, T.A. (2010). Global health diplomacy: a multi-method critical success factor analysis. . [Doctor of Health Administration Thesis]. Michigan University.
• WHO (World Health Organization). (2022, Kasım 28). HIV data and ıstatistics. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hiv-aids.
• World Bulletin. (2015, Nisan 30). Turkish president ınaugurates hospital in Somalia. https:// worldbulletin.dunyabulteni.net
• WWF (World Wild Fund for Nature). (2014, Ocak 15). Living planet report-2014. https://www.worldwildlife.org/pages/living-planet-report-2014.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, 9. baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yin, R. K. (2011). Qualitative research from start to finish. New York & London: The Guilford Press.