MEDIATING ROLE OF STIGMATIZATION BETWEEN WORKPLACE LONELINESS AND WORK ALIENATION

Yıl 2023, Cilt: 26 Sayı: 3, 745 - 760, 26.09.2023

Mehmet Ali Canbolat , Kubilay Özer

Öz

Despite the technological developments in the health care system recently, most of the health services are still provided by human hands. Human relations are high in health organizations. The outputs of health services directly concern human life and costly jobs. Organizational distortions among health workers lead to undesirable individual and institutional consequences. The aim of the study is to investigate the mediation role of stigmatization between workplace loneliness and alienation of health workers. The sample of the study consists of 359 people who agree to participate between 27.12.2022 and 17.01.2023. The data of the research planned in quantitative and sectional type were obtained by face-to-face survey technique. Data collection form consist of, demographic variables, workplace loneliness scale, stigma scale, the scale of alienation from work. Data were subjected to a mediation test with Process Macro-Model 4. In the interpretation of the mediation effect, Bootstrap technique was used. According to the results of the analysis, it has been determined that all variables have a statistically positive and significant relationship with each other. The effect of workplace loneliness on job alienation and stigmatization, the effect of stigma on job alienation and it has been seen that stigmatization plays a mediating role at a moderate level in the effect of workplace loneliness on job alienation.

Anahtar Kelimeler

Workplace loneliness, alienation of work, stigmatization

İŞYERİ YALNIZLIĞI İLE İŞE YABANCILAŞMA ARASINDA DAMGALAMANIN ARACILIK ROLÜ

Öz

Son zamanlarda sağlık sektöründe yaşanan teknolojik gelişmelere rağmen hala hizmetlerin çoğu insan eliyle verilmektedir. Sağlık örgütlerinde insan ilişkilerinin düzeyi yüksektir. Sağlık hizmetlerinin çıktıları direkt insan hayatını ilgilendiren maliyetli işlerdendir. Sağlık çalışanları arasında yaşanan örgütsel çarpıklıklar istenmeyen bireysel ve kurumsal sonuçlara yol açmaktadır. Araştırmanın amacı, sağlık çalışanlarının işyeri yalnızlıkları ile yabancılaşma arasında damgalamanın aracılık rolünün araştırılmasıdır. Araştırmanın örneklemini 27.12.2022-17.01.2023 tarihleri arasında katılmayı kabul eden 359 kişi oluşturmaktadır. Nicel desen ve kesitsel tipte planlanan araştırmanın verileri yüz yüze anket tekniği ile elde edilmiştir. Veri toplama formu demografik değişkenler, iş yaşamında yalnızlık ölçeği, damgalama ölçeği ve işe yabancılaşma ölçeğinden oluşturulmuştur. Veriler Process Makro-Model 4 vasıtası ile aracılık testine tabi tutulmuştur. Aracılık etkisinin yorumlanmasında ise Bootstrap tekniğinden yararlanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre tüm değişkenlerin birbirileri ile istatistiksel olarak pozitif yönde ve anlamlı ilişki içerisinde oldukları tespit edilmiştir. İşyeri yalnızlığının işe yabancılaşmaya ve damgalamaya etki ettiği, damgalamanın işe yabancılaşmaya etki ettiği ve işyeri yalnızlığının işe yabancılaşmaya etkisinde damgalamanın orta düzeyde aracılık rolü olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

İşyeri yalnızlığı,, işe yabancılaşma,, damgalama,

Kaynakça

• Agarwal, S. (1993). Influence of formalization on role stress, organizational commitment, and work alienation of salespersons: A cross-national comparative study. Journal of International Business Studies, 24, 715-739.
• Akdeniz, F. (2022). İletişim iklimi ve işyeri yalnızlığı ilişkisinde temel psikolojik ihtiyaçların aracılık rolü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
• Akduru, H. E. & Semerciöz, F. (2017). Kamu kurumlarında örgütsel dedikodu ve işyeri yalnızlığına dair bir araştırma. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 13(13), 106-119.
• Akyol, A. (2019). İşkoliklik ve işe cezbolma ile işyeri yalnızlığı ve stres arasındaki ilişkilerin incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Amarat, M., Akbolat, M., Ünal, Ö., & Güneş Karakaya, B. (2019). The mediating role of work alienation in the effect of workplace loneliness on nurses’ performance. Journal of Nursing Management, 27(3), 553-559.
• Atasoy, A., & Yorgun, S. (2013). Sağlık çalışanlarında iş gerilimi ve iş stres düzeyinin değerlendirilmesi, Sağlıkta Kalite ve Performans Dergisi, 6(2), 71-88.
• Ay, A. F. (2015). İstismarcı yönetim, işyeri yalnızlığı ve örgütsel sinizm arasındaki ilişkiler: Sağlık çalışanlarına yönelik bir çalışma. Journal of International Social Research, 8(41), 1116-1126.
• Ayhan, E. E., & Yağcı, H. (2021). İşyerinde damgalanmanın işe yabancılaşma açısından değerlendirilmesi: Bir kamu kurumu örneği. Fırat Üniversitesi. İİBF Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 5(2), 167-187.
• Başar, E. E. (2016). Hane halklarının sürdürülebilir tüketim davranışlarının ölçülmesine yönelik bir ölçek geliştirme çalışması, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Bağ, Ç. (2023). İşyeri yalnızlığı ile işe yabancılaşma arasındaki ilişkiye yönelik bir çalışma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi, Karabük.
• Barsbay, M. Ç. (2019). Sağlık hizmetlerini yönetmek neden zordur?: Teorik tartışmalar. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(3), 247-253.
• Baysal, G. Ö. D. (2013). Damgalanma ve ruh sağlığı. Archives Medical Review Journal, 22(2), 239-251.
• Canbolat, M. A. (2022). Örgütlerde damgala(n)ma (stigmatizasyon). (Editör: Mehmet Ali Canbolat ve Ahmet Burhan Çakıcı), Örgütlerin Karanlık Yüzü: Negatif Davranışlar (ss. 221-236), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Cihan, G. (2019). Obez Bireylerde damgalanma hissi ile yeme davranışları ve depresyon arasındaki ilişkinin incelenmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Cindiloğlu, M., Polatcı, S., Özçalık, F., & Gültekin, Z. (2017). İşyeri yalnızlığının iş ve yaşam tatminine etkisi: Lider-üye etkileşiminin aracılık rolü. Ege Akademik Bakış Dergisi, 17(2), 191-200.
• Deniz, S. (2019). Effect of loneliness in the workplace on emloyees’ job performance: A study for hospital employees. International Journal of Health Services Research and Policy, 4(3), 214-224.
• Doğan, T., Çetin, B., & Sungur, M. Z. (2009). İş yaşamında yalnızlık ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10, 271-277.
• Donatbayan, İ. H. (2017). Örgütsel yabancılaşma ve örgütsel sessizlik ilişkisi: Gaziantep'te bir alan araştırması, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Gaziantep.
• Erdirençelebi, M., & Ertürk E. (2018). Çalışanların örgütsel yalnızlık algısının iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerine etkileri. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 603-617.
• Ersoy, M. A., & Varan A. (2007). Ruhsal hastalıklarda içselleştirilmiş damgalanma ölçeği türkçe formu’nun güvenilirlik ve geçerlik çalışması, Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2), 163-171.
• Ertem, M. (2020). COVID-19 pandemisi ve sosyal damgalama. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2), 135-138.
• Esmer, Y., Özdaşlı, K., & Kandemir, H. (2017). Sağlık sektörü örgütlerinde üretkenlik karşıtı iş davranışlarına yönelik bir değerlendirme, Uluslararası Taşköprü Pompeipolis Bilim Kültür Sanat Araştırmaları Sempozyumu Tam Metin Kitabı, 983-991
• Ferguson, I., & Lavalette, M. (2004). Beyond power discourse: Alienation and social work. British Journal of Social Work, 34(3), 297-312. https://doi.org/10.1093/bjsw/bch039
• Goffman, E. (1963). Stigma: Notes on the management of spoiled identity. London: Penguin Group.
• Güldü, Ö. (2019). Konaklama işletmesi çalışanlarının algıladıkları sosyal desteğin işe bağlılık düzeylerine etkisi: Uzlaşabilirlik kişilik özelliğinin aracılık rolü. Turizm Çalışmaları Dergisi, 1(1), 17-28.
• Gümüş Dönmez, F., & Topaloğlu, C. (2020). Otel çalışanlarında algılanan örgütsel destek, iş yeri yalnızlığı ve iş tatmini ilişkisi. İş ve İnsan Dergisi, 7(2), 311-324.
• Gürbüz, S. (2021a). AMOS ile yapısal eşitlik modellemesi. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Gürbüz, S. (2021b). Aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Hayes, A. F. (2018). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach (Second Edition). New York: The Guilford Press.
• Hirschfeld, R. R., Field, H. S., & Bedeian, A. G. (2000). Work alienation as an individual-difference construct for predicting workplace adjustment: A test in two samples. Journal of Applied Social Psychology, 30(9), 1880-1902.
• Hoşgör, H., & Cin, S. (2020). İşyeri yalnızlığı ile örgütsel sinizm ilişkisi: Bir eğitim ve araştırma hastanesinde uygulama. Turkish Studies, 15(5), 2449-2461.
• İnce Ayaydın, Ç. (2021). İşyerinde psikolojik şiddetin iş tatmini, işe yabancılaşma ve işten ayrılma niyeti ile ilişkisi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, (9), 143-176.
• Kanten, P., & Er Ülker, F. (2013). Yönetim tarzının üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisinde işe yabancılaşmanın aracılık rolü. 21. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı. Kütahya: Nobel Akademik Yayıncılık, 624-629.
• Kanungo, R. N. (1979). The concepts of alienation and involvement revisited. Psychological Bulletin, 86(1), 119-138.
• Koçak, Ö. E., & Yener, S. (2019). Lidere güven algısının işyeri yalnızlığı üzerindeki etkisinde psikolojik rahatlık algısının aracı rolü. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 26(3), 937-954.
• Koçer, C., Yeşil, E., & Yürüyen, H. (2018). Sanallık algısının, iş yeri yalnızlığı ve örgütsel iletişim üzerindeki etkisi. Uluslararası Turizm Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 2(2), 561-577.
• Kowalewska, B., Cybulski, M., Jankowiak, B., & Krajewska-Kułak, E. (2020). Acceptance of Illness, Satisfaction with Life, Sense of Stigmatization, and Quality of Life among People with Psoriasis: A Cross-Sectional Study. Dermatology and Therapy, 10(3), 413-430.
• Layne, D. M., Nemeth, L. S., Mueller, M., & Martin, M. (2019). Negative behaviors among healthcare professionals: Relationship with patient safety culture. Healthcare, 7(1), 23.
• MacKinnon, D. P., Lockwood, C. M., & Williams, J. (2004). Confidence limits fort he indirect effect: Distribution of the product and resampling methods. Multivarite Behavioral Research, 39, 99-128.
• Maddi, S. R., Kobasa, S. C., & Hoover, M. (1979). An alienation test. Journal of Humanistic Psychology, 19(73), 73-76.
• Mercan, N., Oyur, E., Alamur, B., Gül, S., & Bengül, S. (2012). İşyeri yalnızlığı ve sosyal fobi arasındaki ilişkiye yönelik bir araştırma. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 4(1), 213-226.
• Moch, M. K. (1980). Job involvement, internal motivation, and employees' integration into networks of work relationships. Organizational Behavior and Hunman Performance, 25(February), 15-31.
• Mostafa, A., Sabry, W., & Mostafa, N. S. (2020). COVID-19-related stigmatization among a sample of Egyptian healthcare workers. PLoS ONE, 15(12), 1-15.
• Orhan, A. T. (2021). Örgüt ikliminin çalışan performansına etkisinde iş yeri yalnızlığı ve işe yabancılaşmanın aracı rolü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Beykent Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Orhan, A. T. (2023). İş yeri yalnızlığının çalışan performansına etkisi: Akademisyenler üzerine bir uygulama. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 24(1), 463-476.
• Özbek, M. F. (2011). Örgüt içerisindeki güven ve işe yabancılaşma ilişkisinde örgüte uyum sağlamanın aracı rolü. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16(1), 231-248.
• Özdemir, B. (2021). İşyerinde yalnızlığın örgütsel sinizm üzerindeki etkisinde tükenmişliğin aracı rolünün incelenmesi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9(5), 1421-1439.
• Özişli, Ö. (2022). The effect of workplace ostracism on organizational silence and workplace loneliness: A study on healthcare workers. International Journal of Health Services Research and Policy, 7(3), 300-308.
• Özmen, S. (2018). Hastane Çalışanları Arasında Damgalama (Stigmatizasyon) Olgusu Üzerine Keşifsel Bir Çalışma, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta.
• Pearlin, L. I. (1962). Alienation from work: A study of nursing personnel. American Sociological Review, 27(3), 314-326.
• Pehlivanlı, E. A. (2022). Yalnızlık, Sosyal İzolasyon ve İşyeri Yalnızlığı. (Editör: Mehmet Ali Canbolat ve Ahmet Burhan Çakıcı), Örgütlerin Karanlık Yüzü: Negatif Davranışlar (159-174), Ankara: Gazi Kitabevi.
• Portfliet, M. V. (2020). Resistance will be futile? The stigmatization (or not) of whistleblowers. Journal of Business Ethics, 1-14.
• Ritvala, T., Granqvist, N., & Piekkari, R. (2021). A processual view of organizational stigmatization in foreign market entry: The failure of Guggenheim Helsinki. Journal of International Business Studies, 52, 282-305.
• Seçkin, Ş. N. (2017). Algılanan örgütsel politika, işyeri yalnızlığı ve içsellik statüsü ilişkisinde politik yeteneğin rolü: Kamu çalışanları üzerine bir araştırma. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(4), 1-15.
• Semerci, B. (2023, Şubat 26). Yalnızlığa mahkum edilmenin adı: Damgalanmak. https://bengisemerci.com/yalnizliga-mahkum-edilmenin-adi-damgalanmak/
• Siddiqui, S., & Sangwan, A. (2022). The catalytic role of perceived psychological safety on the relationship between ‘support from supervisor’ and ‘workplace loneliness’. Journal of Positive School Psychology, 6(6), 8401-8412.
• Sivuk, D., & Seyhan, F. (2021). Örgütsel çatışma, örgütsel stres, iş yaşam kalitesi, iş tatmini ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişki: Sağlık çalışanlarının verimliliği üzerine bir araştırma. Verimlilik Dergisi, (4), 185-201.
• Tanrıverdi, H., & Kahraman, O. C. (2016). 5 Yıldızlı otel işletmelerinde lider-üye etkileşimi ve işe yabancılaşma ilişkisi: Marmaris ve İstanbul destinasyonlarında bir araştırma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(3), 463-493.
• Taşpınar, Y., & Eryeşil, K. (2021). Örgütsel güvenin psikolojik iyi oluş ve işyeri yalnızlığı üzerindeki etkisine ilişkin bir alan araştırması: Konya ilinde bir yerel yönetim örneği. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 13(24), 250-265.
• TDK (2023, Şubat 14), "Türk Dil Kurumu", http://www.tdk.gov.tr
• Usman, M., Ali, M., Yousaf, Z., Anwar, F., Waqas, M., & Khan, M. A. S. (2020). The relationship between laissez-faire leadership and burnout: Mediation through work alienation and the moderating role of political skill. Canadian Journal of Administrative Sciences, 37(4), 423-434.
• Wood, R. E., Brown, R. E., & Kinser, P. A. (2022). The connection between loneliness and burnout in nurses: An integrative review. Applied Nursing Research, 66(151609).
• Wright, S. L., Burt, C. D. B., & Strongman, K. T. (2006). Loneliness in the workplace: Construct definition and scale development. New Zealand Journal of Psychology, 35(2).
• Yaman, E., & Güngör, H. (2013a). Damgalama (stigma) ölçeği’nin geliştirilmesi, geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(25), 251-270.
• Yaman, E., & Güngör, H. (2013b). Relationship between Stigma Tendencies of School Administrators’ and Teachers’ and Organizational Culture. International Online Journal of Educational Sciences, 5(3), 783-797.
• Yetiş, Z. (2013). Kamu hastanelerinde çalışan hemşirelerede yabancılaşma, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Ensitüsü, Erzurum.
• Zaganjori, O. (2016). An empirical research on the relationship between emotional labor and work alienation, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.