HEMŞİRELERDE PRESENTEİZM VE TIBBİ HATA EĞİLİMİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 2, 283 - 294, 28.06.2024

Emine Sarı , Birsel Canan Demirbağ

https://doi.org/10.61859/hacettepesid.1405942

Öz

Bu araştırmanın amacı hemşirelerin presenteizm davranışı ile tıbbi hata eğilimleri arasındaki ilişkiyi belirlemektir. Tanımlayıcı ve ilişki arayıcı türde yapılan araştırma Trabzon ilinde bir kamu hastanesinde yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini 110 hemşire oluşturmuş; çalışmaya katılmayı kabul eden 96 hemşire ile veri toplama süreci tamamlanmıştır. Veriler, Bilgi Formu, Stanford Presenteizm Ölçeği (SPS6) ve Hemşirelerde Tıbbi Hataya Eğilim Ölçeği (HTHEÖ) ile 1 Nisan-1 Haziran 2023 tarihleri arasında toplanmış ve korelasyon, Kruskal Wallis, Mann Whitney U, t testi ve Anova testleri ile analiz edilmiştir. Çalışma için kurum ve etik kurul onayı (23/03/2023, Sayı: 2023/35) ve hemşirelerden onam alınmıştır. Hemşirelerin %95,8’i kadın ve yaşları 38,53±8,15’tir. Çalışma yılı 16,30±8,62; aylık nöbet sayıları 6,02±3,83’tür. Hemşirelerin %57,3’ü lisans mezunu; %56,3’ü yataklı serviste çalışmakta; %67,7’si çalıştığı birimde isteyerek çalışmakta ve %41,7’si hastayken rahatlıkla izin kullanabilmektedir. Hastayken izin almaktan alıkoyan sebepler en çok çalışma arkadaşlarının iş yükünü artırma duygusu (%79,2) ve maaşa yapılan ek ödemelerde kesinti olması (%59,4) olarak belirtilmiştir. Hemşirelerin %87,5’i meslek hayatı süresince hasta güvenliğini etkileyecek tıbbi hata yapmadığını ifade etmektedir. Hemşirelerin presenteizm düzeyleri yüksek (3,41±,40), tıbbi hata yapma eğilimi düzeyleri ise oldukça düşük (4,38±,65) bulunmuştur. Presenteizm ile tıbbi hata yapma eğilimi arasında istatiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunamamıştır (p>0,05; r=0,157). Hemşirelerin presenteizm davranışı ile tıbbi hata yapma eğilimi arasında bir ilişki olmadığı saptanmıştır. Ancak sağlık kurumlarında presenteizm olgusu, hasta güvenliğini tehdit eden önemli bir sorundur. Çalışmanın daha geniş örneklem grubu ile yapılması ve tıbbi hataların belirlenebilmesi için gözlemsel çalışmalar yapılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

presenteizm, tıbbi hata, hemşirelik

THE RELATIONSHIP BETWEEN PRESENTEEISM AND MEDICAL ERROR TENDENCY IN NURSES

Öz

The aim of this study is to determine the relationship between presenteeism and tendency to medical error. The descriptive and correlational research was conducted in a public hospital at Trabzon. The population of the research consisted of 110 nurses; the data collection process was completed with 96 nurses who agreed to participate in the study. Data were collected with the Information Form, Stanford Presenteeism Scale (SPS 6) and Tendency to Medical Error in Nursing Scale (TMENS) between 1 April and 1 June 2023, and the correlation was analyzed with Kruskal Wallis, Mann Whitney U, t test and ANOVA tests. Institutional and ethics committee approval (23/03/2023, Issue: 2023/35) and consent from the nurses were obtained for the study. 95.8% of the nurses are women and their age is 38.53±8.15. Working year 16.30±8.62; monthly number of shifts is 6.02±3.83. 57.3% of nurses have a bachelor's degree; 56.3% work in inpatient services; 67.7% of them willingly work in their unit and 41.7% can easily take leave when they are sick. The most common reasons that prevent people from taking leave days are the feeling of increasing the workload of their colleagues (79.2%) and cuts in additional payments to the salary (59.4%). 87.5% of nurses state that they have not made medical errors that would affect patient safety during their career. Nurses' presenteeism levels were found to be high (3.41±0.40), their tendency to make medical errors was found to be quite low (4.38±0.65), and no statistically significant relationship was found between them (p>0.05; r=0.157). It was determined that there was no relationship between nurses' presenteeism behaviors and their tendency to make medical errors. However, presenteeism in healthcare institutions is an important problem that threatens patient safety. It may be suggested that the research be conducted with a larger sample group and observational studies.

Anahtar Kelimeler

medical error, nursing, presenteeism

Kaynakça

• Aronsson, G., Gustafsson, K., & Dallner, M. (2000). Sick but yet at work. An empirical study of sickness presenteeism. Journal of Epidemiology and Community Health, 54(7), 502–509.
• Aslan, M. & Ulupınar, F. (2020). Hemşirelikte bakım kalitesi ve hasta güvenliği için bir tehlike: İşte var olamama. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 17(3), 267-272.
• Baysal, İ. A., Baysal, G., Aksu, G., Aksu, N. (2014). Presenteeısm (işte varolmama sorunu) ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Adnan Menderes Üniversitesi akademik personeli üzerinde bir uygulama. Electronic Journal of Vocational Colleges, 4(3), 134-152.
• Boniol, M., Kunjumen, T., Nair, T. S., Siyam, A., Campbell, J., & Diallo, K. (2022). The global health workforce stock and distribution in 2020 and 2030: A threat to equity and 'universal' health coverage?. BMJ Global Health, 7(6), e009316.
• Brborović, H., & Brborović, O. (2017). Patient safety culture shapes presenteeism and absenteeism: A cross-sectional study among Croatian healthcare workers. Arhiv za Higijenu Rada i Toksikologiju, 68(3), 185–189.
• Brborović, H., Brborović, O., Brumen, V., Pavleković, G. & Mustajbegović, J. (2014). Are nurse presenteeism and patient safety culture associated: A cross-sectional study. Arhiv za Higijenu Rada i Toksikologiju, 65(2), 149-156.
• Cooper, C. L., & Lu, L. (2016). Presenteeism as a global phenomenon: Unraveling the psychosocial mechanisms from the perspective of social cognitive theory. Cross Cultural & Strategic Management, 23(2), 216-231.
• Cooper, C., & Dewe, P. (2008). Well-being--absenteeism, presenteeism, costs and challenges. Occupational Medicine, 58(8), 522–524.
• Çelik, A., & Kardaş Kin, Ö. (2022). Presenteeism: Hemşirelik bakım davranışlarını etkileyen bir faktör. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(3), 463-469.
• Çiftçi, B. (2010). İşte var ol(ama)ma sorunu ve işletmelerin uygulayabileceği çözüm önerileri. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1(24), 153-174.
• Fiorini, L., Griffiths, A., & Houdmont, J. (2018). Reasons for presenteeism in nurses working in geriatric settings: A qualitative study. Journal of Hospital Administration, 7(4), 9-16.
• Gärtner, F. R., Nieuwenhuijsen, K., van Dijk, F. J., & Sluiter, J. K. (2010). The impact of common mental disorders on the work functioning of nurses and allied health professionals: A systematic review. International Journal of Nursing Studies, 47(8), 1047–1061.
• Güneş, S., Bayer, N., & Bulut, S. (2021). Hemşirelerde presenteeism davranışı: Bir özel hastane örneği. Avrasya Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(3), 199-207.
• Güngör, Ö. B., Selma, S., & Salim, Y. (2022). Content analysis of studies on presenteeism in healthcare workers. International Journal of Business and Management Invention, 11(2), 01-12.
• İşçi, N., & Altuntaş, S. (2015). Tendency of the nurses workıng ın erzurum towards medıcal error. Internatıonal Healthcare Management Conference, 383-387.
• Johns, G. (2010). Presenteeism in the workplace: A review and research agenda. Journal of Organizational Behavior, 31(4), 519-542.
• Kigozi, J., Jowett, S., Lewis, M., Barton, P., & Coast, J. (2017). The estimation and ınclusion of presenteeism costs in applied economic evaluation: A systematic review. Value in Health : The Journal of The International Society for Pharmacoeconomics and Outcomes Research, 20(3), 496–506.
• Kim, J., Suh, E. E., Ju, S., Choo, H., Bae, H., & Choi, H. (2016). Sickness experiences of korean registered nurses at work: A qualitative study on presenteeism. Asian Nursing Research, 10(1), 32–38.
• Koopman, C., Pelletier, K. R., Murray, J. F., Sharda, C. E., Berger, M. L., Turpin, R. S., Hackleman, P., Gibson, P., Holmes, D. M., & Bendel, T. (2002). Stanford presenteeism scale: health status and employee productivity. Journal of Occupational and Environmental Medicine, 44(1), 14–20.
• Letvak, S. A., Ruhm, C. J. & Gupta, S. N. (2012). Nurses' presenteeism and its effects on self-reported quality of care and costs. The American Journal of Nursing, , 112(2), 30-38.
• Li, Y., Zhang, J., Wang, S., & Guo, S. (2019). The effect of presenteeism on productivity loss in nurses: the mediation of health and the moderation of general self-efficacy. Frontiers in Psychology, 10, 1745.
• Min, A., Kang, M., & Park, H. (2022). Global prevalence of presenteeism in the nursing workforce: A meta-analysis of 28 studies from 14 countries. Journal of Nursing Management, 30(7), 2811–2824.
• Miraglia, M., & Johns, G. (2016). Going to work ill: A meta-analysis of the correlates of presenteeism and a dual-path model. Journal of Occupational Health Psychology, 21(3), 261–283.
• Mosteiro-Díaz, M. P., Baldonedo-Mosteiro, M., Borges, E., Baptista, P., Queirós, C., Sánchez-Zaballos, M., Felli, V., Abreu, M., Silva, F., & Franco-Correia, S. (2020). Presenteeism in nurses: Comparative study of Spanish, Portuguese and Brazilian nurses. International Nursing Review, 67(4), 466–475.
• Oktay, S., & Alper Ay, F. (2022). Presenteizm ile tıbbi hata yapma eğilimi arasındaki ilişki: Hemşireler üzerine bir araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(1), 1-8.
• Özata, M. & Altunkan, H. (2010). Hastanelerde tıbbi hata görülme sıklıkları, tıbbi hata türleri ve tıbbi hata nedenlerinin belirlenmesi: Konya örneği. Tıp Araştırmaları Dergisi, 8(2), 100 - 111.
• Pereira, F., Querido, A. I., Bieri, M., Verloo, H., & Laranjeira, C. A. (2021). Presenteeism among nurses in Switzerland and Portugal and ıts ımpact on patient safety and quality of care: Protocol for a qualitative study. JMIR Research Protocols, 10(5), e27963.
• Rainbow, J. G. (2019). Presenteeism: Nurse perceptions and consequences. Journal of Nursing Management, 27(7), 1530–1537.
• Rainbow, J. G., Drake, D. A., & Steege, L. M. (2020). Nurse health, work environment, presenteeism and patient safety. Western Journal of Nursing Research, 42(5), 332–339.
• Rebmann, T., Turner, J. A., & Kunerth, A. K. (2016). Presenteeism attitudes and behavior among missouri kindergarten to twelfth grade (k-12) school nurses. The Journal of School Nursing : The Official Publication of The National Association of School Nurses, 32(6), 407–415.
• Rosen, T., Zivin, K., Eisenberg, D., Guille, C., & Sen, S. (2018). The cost of depression-related presenteeism in resident physicians. Academic Psychiatry : The Journal of the American Association of Directors of Psychiatric Residency Training and the Association for Academic Psychiatry, 42(1), 84–87.
• Santos, H. E. C. D., Marziale, M. H. P., & Felli, V. E. A. (2018). Presenteeism and musculoskeletal symptoms among nursing professionals. Revista Latino-Americana de Enfermagem, 26, e3006.
• Shan, G., Wang, S., Wang, W., Guo, S., & Li, Y. (2021). Presenteeism in nurses: Prevalence, consequences, and causes from the perspectives of nurses and chief nurses. Frontiers in Psychiatry, 11, 584040.
• Shdaifat E. A. (2023). Presenteeism and productivity loss among nurses. International Journal of Occupational Safety and Ergonomics: JOSE, 29(3), 1007–1015.
• Silva, F. J., Felli, V. E., Martinez, M. C., Silva, S. M., Baptista, P. C., Borges, E. M., & Queirós, C. M. (2016). P142 Presenteeism in Brazilian care nursing workers. Occupational and Environmental Medicine, 73(Suppl 1), A168.
• Söyük, S. (2020). Sağlık işletmelerinde insan kaynakları yönetimi, Beta Yayınevi, İstanbul.
• Stamps, D. C., Foley, S. M., Gales, J., Lovetro, C., Alley, R., Opett, K., Glessner, T., & Faggiano, S. (2021). Nurse leaders advocate for nurses across a health care system: COVID-19. Nurse Leader, 19(2), 159–164.
• Tracera, G. M. P., & Zeitoune, R. C. G. (2021). Presenteeism in the outpatient university nursing team: integrative review. In: Luana Vieira Toledo (Ed.), Management of health and nursing services (1st ed., pp. 103-112). Ponta Grossa, Athena.
• Tuncay, A., & Kılıç, M. (2023). Hemşirelerde hasta güvenliği kültürünün tıbbi hata yapma eğilimine etkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(3), 557-574.
• Ünlüsoy Dinçer, N. (2021). Hemşirelikte profesyonelleşme. In: Mağfiret Kara Kaşıkçı, Esra Akın (Eds.), Temel hemşirelik esaslar, kavramlar, ilkeler, uygulamalar (1st ed., pp. 19-28). İstanbul Tıp Kitabevleri, İstanbul.
• WHO. (2023). The global health observatory explore a world of health data. https://www.who.int/data/gho/data/indicators/indicator-details/GHO/nursing-personnel (number)
• Yıldız, H., Yıldız, B., Zehir, C., & Aykaç, M. (2015). İşte var olamamanın ve hastalık nedeniyle devamsızlığın öncülleri: Türk sağlık sektöründe bir araştırma. Procedia: Sosyal ve Davranış Bilimleri, 207, 398–403.
• Zanon, R. E. B., Dalmolin, G. L., Magnago, T. S. B. S., Andolhe, R., & Carvalho, R. E. F. L. (2021). Presenteeism and safety culture: Evaluation of health workers in a teaching hospital. Revista Brasileira de Enfermagem, 74(1), e20190463.