TÜRKİYE’DE İNSAN SAĞLIĞI VE SOSYAL HİZMET FAALİYETLERİ SEKTÖRÜNDE KARLILIĞI ETKİLEYEN FAKTÖRLER

Yıl 2024, Cilt: 27 Sayı: 3, 397 - 410, 26.09.2024

Seyhan Çil Koçyiğit , Bahadır Uysal , İlkut Elif Kandil Göker

https://doi.org/10.61859/hacettepesid.1390358

Öz

Türkiye’de insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri kapsamında yurt dışı hizmet satışlarının son yıllarda artış trendinde olduğu görülmektedir. Ekonomik kalkınmada ihracatın payı gözetildiğinde sağlık ve sosyal hizmet alanında görülen bu artan ihracat performansı için karın sürekliliğinin sağlanması önem arz etmektedir. Bu noktadan hareketle bu çalışma Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) sektör bilançosu istatistiklerinden yararlanarak İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri alt sektörleri örnekleminde yurt dışı satış yapan firmalar için sağlık alanında karlılığı etkileyen faktörleri belirlemek üzere ele alınmıştır. 2009-2021 dönemi çalışmanın inceleme dönemini oluşturmaktadır. Hastane Hizmetleri, Tıp ve Dişçilik ile ilgili Uygulama Faaliyetleri, İnsan Sağlığı ile İlgili Diğer Hizmetler ve Barınacak Yer Sağlanmaksızın Verilen Diğer Sosyal Hizmetler alt sektörleri yurt dışı satışı yapan insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri ana sektörünün alt sektörleri olup uygulanan panel veri analizinin yatay kesitini oluşturmuştur. Karlılık üzerinde etkisi olması beklenen maddi ve maddi olmayan duran varlık yatırımları, finansal kaldıraç oranı ve yurt içi ve yurt dışı satış oranlarının özsermaye karlılığı üzerindeki etkisi panel veri analizi ile tahmin edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre özsermaye karlılığı üzerinde maddi duran varlık yatırımlarının ve finansal kaldıraç düzeyinin negatif yönlü bir etkisi olduğu; yurt dışı satışlarının özsermaye karlılığını yurt içi satışlara göre pozitif yönde daha fazla etkilediği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

TCMB Sektör Bilançosu Alt Sektörleri, İnsan Sağlığı ve Sosyal Hizmet Faaliyetleri Sektörü, Karlılık, Panel Veri Analizi

FACTORS AFFECTING PROFITABILITY IN THE HUMAN HEALTH AND SOCIAL WORK ACTIVITIES IN TURKEY

Öz

It is observed that sales of services abroad within the scope of human health and social service activities in Turkey have been on an increasing trend in recent years. Considering the share of exports in economic development, it is important to ensure the continuity of profit for this increasing export performance in the field of health and social services. From this point of view, this study uses the Central Bank of the Republic of Turkey (CBRT) sector balance sheet statistics to determine the factors affecting profitability in the field of health for firms selling abroad in the sample of Human Health and Social Service Activities sub-sectors. The period 2009-2021 constitutes the examination period of the study. Hospital Services, Medical and Dental Practice Activities, Other Services Related to Human Health and Other Social Services Provided without Shelter are the sub-sectors of the main sector of human health and social service activities that sell abroad and constitute the horizontal cross-section of the panel data analysis applied. The effect of tangible and intangible fixed asset investments, financial leverage ratio and domestic and foreign sales ratios, which are expected to have an impact on profitability, on return on equity is estimated by panel data analysis. According to the findings, it is determined that tangible fixed asset investments and financial leverage level have a negative effect on return on equity; foreign sales have a positive effect on return on equity more than domestic sales.

Anahtar Kelimeler

CBRT Sector Balance Sheet Subsectors, Human Health and Social Work Activities Sector, Profitability, Panel Data Analysis

Kaynakça

• Akgün, A. (2022). Borsa İstanbul (BIST) Tekstil ve Deri Endeksi Firmalarının Karlılığını Etkileyen İçsel Faktörlerin Analizi. Third Sector Social Economic Review, 57(3), 2473-2487.
• Aydemir, İ. (2018). Hastanelerde Finansal Performansın Değerlendirilmesi: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Hastane Hizmetleri Sektör Bilançolarında Bir Uygulama, Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 4(2), 133-149.
• Bozdemir, E. & Güley, A. Ö. (2022). Sağlık Hizmeti Sunan Özel İşletmelerin Finansal Analizi: Merkez Bankası Verileri Üzerine Bir Çalışma. İşletme Bilimi Dergisi, 10(3), 337-361. DOI: 10.22139/jobs.1145532.
• Çankaya, M. (2020). Sağlık sektörü işletmelerinde işletme sermayesi yönetiminin karlılık üzerindeki etkisi: Borsa İstanbul (BİST) örneği. Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(4), 1-14.
• Creixans-Tenas, J., & Arimany-Serrat, N. (2017). Influential variables on the profitability of hospital companies. Intangible Capital”, 14(1): 171-185, https://doi.org/10.3926/ic.1109
• Çil Koçyiğit, S., Ekinci, N., & Özşahin, F. (2022), Özel Bir Zincir Hastane Grubunun Karlılık Performansının Dupont Finansal Analiz Tekniğiyle İncelenmesi. International Review of Economics and Management, 10(1), 1-17. DOI: 10.18825/iremjournal.1059022
• Demirhan, D. (2022). İmalat ve Hizmet Sektörlerinde Karlılık Oranlarını Etkileyen Faktörlerin Analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (94), 31-52.
• Düzakın H. & Özekenci S.Y. (2024). Sermaye yapısının finansal performansa olan etkisinin incelenmesi: BIST taş, toprak (Xtast) endeksi üzerine bir uygulama, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(1), 78-94.
• Ersoy A., & Dikici E. (2018), Osmanlı Döneminde Sosyal Hizmet Faaliyetleri Yapan Bazı Kuruluşlar. Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi, 53(2), 576 - 594. DOI:10.15659/3.sektor-sosyal-ekonomi.18.07.946
• Işıkçelik, F., Durur, F., & Günaltay, M.M. (2021), Özel Hastane Finansal Performansının DuPont Finansal Analiz Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 5(2), 773-791.
• Işıkçelik, F., & Ağırbaş, İ. (2022). Sağlık Kurumları Finansal Performansının Gri İlişkisel Analiz ile Değerlendirilmesi. Alanya Akademik Bakış, 6(3), 2565-2582.
• Işıkçelik, F., Turgut, M., & Ağırbaş, İ. (2022). Hastanelerde Finansal Performansın Farklı Analiz Yöntemleri İle Değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 13(34) , 505-519 . DOI: 10.21076/vizyoner.948785
• Karadeniz, E. (2016). Hastane Hizmetleri Alt Sektörünün Finansal Performansının İncelenmesi: Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Sektör Bilançolarında Bir Uygulama. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2), 101-114.
• Karadeniz, E. & Koşan, L. (2017). Hastane Hizmetleri Sektörünün Aktif ve Özsermaye Karlılık Performansının Analizi: Hastane Hizmetleri Sektör Bilançolarında Bir Araştırma. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 5(1), 37-47.
• Korkmaz, Ö. & Karaca, S. S. (2014). Üretim İşletmelerinde Firma Karlılığının Finansal Belirleyicileri ve BİST İmalat Sanayi Uygulaması. Ege Academic Review, 14(1), 21-29.
• Kuşat, N., & Esen, E. (2022). Sağlık Turizmi Perspektifinden Türk Sağlık Sektörü Rekabet Gücü. Uluslararası Global Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 37-50.
• Landryani, R. T. K. & Jati, A. K. N. (2023). Pengaruh Struktur Aset, Aktıvıtas, Dan Leverage Terhadap Profıtabılıtas Perusahaan Sektor Kesehatan Pada Masa Pandemı Covıd-19. Jurnal Ilmıah Manajemen Bısnıs Dan Inovası Unıversıtas Sam Ratulangı (Jmbı Unsrat), 10(1), 385-400.
• Maddala, G.S., & Wu, S. (1999). A comparative study of unit root tests with panel data and a new simple test.Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 61(S1), 631-652.
• Özgülbaş, N., Koyuncugil, A. S., Duman, R., & Hatipoğlu, B. (2008). Özel Hastane Sektörünün Finansal Değerlendirmesi, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (40) , 120-131
• Pesaran, M. (2004). General Diagnostic Tests for Cross Section Dependence in Panels, IZA Discussion Paper, 1240.
• Pesaran, M.H. (2007). A simple panel unit root test in the presence of cross-section dependence. J. Appl. Econ., 22: 265-312.
• Rahman, N. L. A., Yusuf, N. H. M. & Roslan, N. S. (2022). Determinants of Company Profitability Performance in Malaysian Healthcare Sector, International Journal of Accounting, Finance and Business (IJAFB), 7(43), 515-525. DOI: https://doi.org/10.55573/IJAFB.074337
• Santini, N. M. Tamansari, N. M. & Suarka, I. B. K. (2022). Determinants of Profitability in Pharmaceutical and Health Sector Companies in Indonesia Stock Exchange, International Journal of Scientific Research and Management (IJSRM), 10(10), 4012-4022, DOI: 10.18535/ijsrm/v10i10.em03
• Talha, M., Christopher, S. B. & Kamalavalli, A. L. (2010). Sensitivity of Profitability to Working Capital Management: A Study of Indian Corporate Hospitals, International Journal of Managerial and Financial Accounting, 2(3), 213-227.
• Tatoğlu, F. Y. (2013), Panel Veri Ekonometrisi, Beta Yayınevi, İstanbul.
• TCMB (2023). Sektör Bilançoları İstatistikleri. https://www3.tcmb.gov.tr/sektor/#/tr Medical Tourism. (2023, July 10). Europe | Overall MTI score. https://www.medicaltourism.com/ mti/2020-2021/region/europe, erişim tarihi 10.07.2023
• World Health Organization (WHO). (2023, July 15). WHO remains firmly committed to the principles set out in the preamble to the Constitution. https://www.who.int/about/governance/constitution
• Yıldırım, H. (2023). Türkiye’de Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri Sektöründe Karlılığın Makro ve Mikro Dinamikleri. Fiscaoeconomia, 7(1), 789-807. DOI: 10.25295/fsecon.1199194.