OSMANLI ARŞİV BELGELERİ IŞIĞINDA PALU KÖPRÜSÜ

Yıl 2018, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 28, 26.04.2018

Enver Çakar

Öz

Palu, Doğu Anadolu’da Murat Nehri Vadisi’nde kurulmuş tarihi bir yerleşim bölgesidir. Osmanlı öncesi döneme ait tarihi geçmişi hakkında pek fazla bilgi sahibi olamadığımız Palu, Osmanlı döneminde özel statüsü olan ve Hükümet adı verilen bir idari yapılanmaya tabi tutulmuştur. Murat Nehri kıyısında yer alan Palu Kasabası’nın nehrin karşı tarafında da arazileri vardı. Ayrıca Diyarbakır’dan Erzincan ve Bayburt istikametine ve buralardan da Trabzon ve Samsun gibi Karadeniz limanlarına ulaşabilmek için de Palu Köprüsü’nden geçmek gerekiyordu.

Bu çalışmada, tarihi belgeler ışığında Palu Köprüsü’nün fonksiyonu ile Osmanlı döneminde yapılan inşa ve tamir faaliyetleri hakkında bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Elazığ, Palu, Murat Nehri

The Palu Bridge In The Light Of Ottoman Archive Documents

Öz

Palu is a historic settlement area established in Murat River Valley in Eastern Anatolia. Palu, where we do not know much about the history of the pre-Ottoman period, was subjected to an administrative structure called the Hükümet (the Government), which was a special status in the Ottoman period. The town of Palu, located on the banks of the Murat River, had a place on the other side of the river. It was also necessary to cross the Palu Bridge to reach via Erzincan and Bayburt to the Black Sea ports like Trabzon and Samsun from Diyarbakir.

In this study, information about the function of the Palu Bridge and the construction and repair activities carried out during the Ottoman period were given in the light of historical documents.

Anahtar Kelimeler

Elazig, Palu, Murat River

Kaynakça

• Evliya Çelebi b. Derviş Mehemmed Zıllî, Evliya Çelebi Seyahatnamesi, 3. Kitap, (Haz. Seyit Ali Kahraman-Yücel Dağlı), Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 1999.
• Ebû Abdullah Muhammed İbn Battûta Tancî (2004), İbn Battûta Seya-hatnâmesi, 2 cilt, (Çev. A. Sait Aykut), YKY, İstanbul.
• Nâsır-ı Hüsrev (1950), Sefername, (Çev. Abdülvahap Tarzî), İstanbul).
• İbni Cübeyr (2003), Endülüsten Kutsal Topraklara, (Çev. İsmail Güler), Selenge Yay., İstanbul.
• Nasûhü’s-Silâhî (Matrakçı) (2014), Beyân-ı Menâzil-i Sefer-i ‘Irakeyn, (nşr. H.G. Yurdaydın), TTK Yay., Ankara.
• IV. Sultan Murad’ın Revan ve Tebriz Seferi Rûznâmesi (1999), (Yay. Yunus Zeyrek), Ankara.
• Naîmâ Mustafa Efendi (1969), Naîmâ Târihi, c. 3, (Çev. Zuhuri Danışman), İstanbul.
• AYCİBİN, Zeynep (2007), Kâtip Çelebi Fezleke Tahlil ve Metin, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul.
• ÇOLAK, Songül (2015), IV. Murad’ın Bağdad Seferi Menzilnamesi 1638, İdeal Kültür Yayınları.
• AKGÜNDÜZ, Ahmet (1992), Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, 5. Kitap Kanunî Devri Kanunnâmeleri II. Kısım Eyâlet Kanunnâmeleri (I), İstanbul.
• AKSIN, Ahmet (1999), 19. Yüzyılda Harput, Elazığ.
• AKYILDIZ, Ali (2003), “Mâbeyn-i Hümâyun”, DİA, 27, Ankara, s. 283-286.
• BULDUK, Üçler (1998), “İdari ve Sosyal Açıdan Karakeçili Aşiretleri ve Yerleşmeleri”, AÜDTCF Tarih Araştırmaları Dergisi, 30, s. 37-52.
• ÇULPAN, Cevdet (1975), Türk Taş Köprüleri Ortaçağdan Osmanlı Devri Sonuna Kadar, TTK, Ankara. ERKAL, Mehmet (1991), “Arşın”, DİA, 3, İstanbul, s. 411-413.
• GÖYÜNÇ, Nejat (1975), “XVI. Yüzyılda Güney-Doğu Anadolu’nun Ekonomik Durumu”, Türkiye İktisat Tarihi Semineri (8-10 Haziran 1973), Metinler-Tartışmalar, Ankara, s. 71-98.
• GÖYÜNÇ, Nejat (1991), “Yurtluk-Ocaklık Deyimleri Hakkında”, Prof. Dr. Bekir Kütükoğlu’na Armağan, İstanbul, s. 267-277.
• GÜNALTAY, Şemsettin (1987), Yakın Şark II Anadolu En Eski Çağlardan Ahameniş’ler İstilâsına Kadar, Ankara.
• HONIGMANN, Ernst (1970), Bizans Devleti’nin Doğu Sınırı, (Çev. Fikret Işıltan), İstanbul.
• İLTER, Fügen (1978), Osmanlılara Kadar Anadolu Türk Köprüleri, Ankara.
• KILIÇ, Orhan (1999), “Yurtluk-Ocaklık ve Hükümet Sancaklar Üzerine Bazı Tespitler”, OTAM, 10, Ankara, s. 119-137.
• KODAMAN, Bayram (1986), Osmanlı Devrinde Doğu Anadolu’nun İdari Durumu, Ankara.
• KONUK, Yunus Emre (2005), Sultan IV. Murad’ın Bağdad Seferi ve Kasr-ı Şirin Antlaşması, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• KÖROĞLU, Kemalettin (1996), Urartular Döneminde Elazığ (Alzi) ve Çevresi, İstanbul.
• OSTROGORSKY, Georg (1999), Bizans Devleti Tarihi, (Çev. Fikret Işıltan), Ankara.
• RAMSAY, W.M. (1960), Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası, (Çev. Mihri Pektaş), İstanbul.
• SEVİN, Veli (2005), “Elazığ/Bahçecik Yazıtı ve Urartu Eyalet Sistemi Üzerine Düşünceler”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15/2, Elazığ, s. 379-384.
• SEVİN, Veli (1989), “Urartulara Ait Dünyanın En Eski Karayolu”, Anadolu Araştırmaları, XI, İstanbul, s. 47-56.
• ÜNAL, Mehmet Ali (1992), “XVI. Yüzyılda Palu Hükümeti”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı: 7, s. 241-265.
• ÜNAL, Mehmet Ali (1994), “XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Diyarbekir Eyaletine Tâbi Sancakların İdarî Statüleri”, X. Türk Tarih Kongresi’ne Sunulan Bildiriler-1986, c. V, Ankara, s. 2211-2220
• YAPICI, Süleyman (2004), Palu Tarih-Kültür-İdari ve Soyal Yapı, Elazığ.
• YILMAZÇELİK, İbrahim (2015), “19. Yüzyılın İkinci Yarısında Diyarbakır Vilayetinde Nehirler ve Bunun Vilayete Tesirlerine Dair Bazı Tespitler”, Osmanlı Devleti’nde Nehirler ve Göller 2, (Haz. Şakir Batmaz-Özen Tok), Kayseri, s. 87-103.
• YILMAZÇELİK, İbrahim (1995), XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Diyarbakır (1790-1840), Ankara