Araştırma Makalesi
BibTex RIS Kaynak Göster

Evaluation of Narrations in Velādet Section of Wesīlet El-Nedjāt

Yıl 2019, Sayı: 3, 188 - 225, 31.12.2019
https://doi.org/10.5281/zenodo.3595415

Öz

Until recently, many prose and
poetry works were written about praising the Prophet Muhammad (pbuh). During
the period of the Companions, the poet Companions like
Ḥassān b. Thābit, Abd Allah b. Rawaha and Kaʿb b. Mālik has been praising
the Prophet Muhammad (pbuh) Until today, more than hundreds of poems praising
the Prophet Muhammad have been written in different languages. All of this
shows the love of the Prophet Muhammed (pbuh). One of them is the work of
Süleymān Çelebī called as “Wesīlet el-Nedjāt”. This work which is popularly known as “mawlid” was written by Süleymān Çelebī as a poetry style to praise the Prophet Muhammed.



In this article, the references
of hadith
in 
veladet section
(the birth of the Prophet) of wesīlet
el-nedj
āt will
be examined. With this study, the hadiths which is expected to be utilized when
Süleyman Çelebî was writing his Mawlid will examined.

Kaynakça

  • Kur’an-ı Ker im Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel (241/855). Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Ateş, Ahmet. Süleyman Çelebî-Vesîletü’n-Necât. Ankara: TDK Yayınları, 1954.
  • Akdağ, Soner. “Süleyman Çelebî’nin Mevlidi Üzerine”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 36 (2008).
  • Akkuş, Mehmet-Derman, Uğur. Mevlid-i Şerîf-Vesîletü’n-Necât (Ahmet Kamil Akdik’in hattıyla). Ankara: DİB Yayınları, 2009.
  • Âlî, Mustafa Efendi. Künhü’l-ahbâr. İstanbul: 1277.
  • Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: Timaş Yayınları, 1987.
  • Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed İbn Hüseyin (458/1065). Şuabu’l-İman. Thk. Muhammed Saîd el-Besyûnî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1410/1990.
  • ______ , Delâilü’n-nübüvve, Beyrut:Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1408/1988.
  • Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (256/870). el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Çelebî, Süleyman. Vesîletü’n-Necât (Mevlid-i Şerif). El Yazması Aslî Nüsha. Ankara: Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi, Y. 297.
  • Çelebî, Evliya. Seyahatname. İstanbul:1324.
  • Çetin, Osman. “Süleyman Çelebî Devrinde Siyâsî Hayat” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Dımeşkî, Abdurrahman Muhammed Saîd. el-Habeşî: Şuzûzuhû ve ahtâuhû. Neşr: Mevkıu’l-Furkân, www.frqan.com /http://www.saaid.net Erişim Tarihi: 12.04.2016.
  • Ebû Avâne, Ya’kûb b. İshâk. Müsned. Beyrut: Dâru’l-Ma’rûfe, ty.Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî (275/888). es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-Isbahânî (430/1038). Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ, Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1405.
  • Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ. Müsned, Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn, 1404/1984.Elbânî, Muhamed Nâsuruddîn (1420/2000).
  • Sahîhu Ebî Dâvûd. Kuveyt: Müessesetü ğarâs, 1423/2002.______, Sahîhu ve daîfu Süneni Ebî Dâvûd. Kuveyt: Müessesetü ğarâs, ty.
  • ______, el-Câmiu’s-sağîr ve ziyâdetüh. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, ty.
  • ______, es-Silsiletü’s-sahîha. Riyâd: Mektebetü’l-meârif, ty.
  • ______, es-Silsiletü’d-daîfe. Riyâd: Mektebetü’l-meârif, ty.
  • Erul, Bünyamin. “Hz. Peygamber’in Risalet Öncesi Hayatına Farklı Bir Yaklaşım”. Diyanet İlmî Dergi Ankara: 2003.
  • Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Nîsâbûrî (405/1014).
  • el-Müstedrek ale’s-Sahihayn. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1411/1990.
  • Heysemî, Nureddin Ali b. Ebî Bekr (807/1405). Mecmau’z-zevaid ve menbaü’l-fevaid. Beyrut: Daru’l-fikr, 1412/1991.
  • İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf (463/1071). el-İstîâb fî ma’rifeti’l-ashâb. Mısr: Dâru’n-Nehdati, ty.
  • İbn Adî, Ebu Ahmed Abdullah el-Cürcânî (365/975). el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1409/1988.
  • İbn Ebî Hâtim, Muhammed Abdurrahman b. Ebî Hâtim er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta’dil. Haydarâbâd: Dâiretü’l-meârifi’l-Osmâniyye, 1271/1952.
  • İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed. Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994.
  • İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (852/1448). Tehzîbü’t-Tehzîb. Beyrut: Dâru’l- fikr, 1968.
  • ________, Lisânu’l-Mîzân, Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî, 1406/1986.
  • ________, Tabakâtü’l-müdellisîn, Ürdün: Mektebetü’l-menâr, ty.İbn Hıbbân, Muhammed b. Ahmed (354/965). Sahîhu İbn Hıbbân bi tertîbi İbn Belabân. Thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1414/ 1993.
  • _______, Sikât. Thk. es-Seyyîd Şerafüddîn Ahmed. Beyrut: Daru’l-fikr, 1395/1975.İbn Hişâm, es-Sîretü’n-Nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1410/1990.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ İsmail b. Ömer b. Kesîr. el-Bidâye ve’n-nihâye. Thk. Ali Şîrî. (yy: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 1408/1988.
  • İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem el-Mısrî. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdir, ty.
  • İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Saîd b. Müni’ (230/845). et-Tabakâtü’l-kübrâ. Beyrut Dâru Sâdir, ty.
  • Karacabey, Salih. “Vesîletü’n-Necât’ın Hadis Açısından Analizi,” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1980.Latîfî, Abdullatif. Tezkire. İstanbul: 1313.
  • Mizzî, Yusuf b. Zeki Abdurrahman Ebu’l-Haccâc (742/1341). Tehzîbu’l-Kemâl. Thk. Dr. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1400/1980.
  • Mubârekfûrî, Safiyyurrahman. er-Rahîku’l-mahtûm. Riyad:Dâru’s-Selâm, 1396/1976.Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî (261/875).
  • el-Câmiu’s-Sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Neccâr, Muhammed et-Tayyîb en-Neccâr. el-Kavlü’l-mübîn fi sîreti seyyidi’l-mürselîn. Beyrut: Dâru’n-nedve, ty.
  • Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (303/969). es-Sünenü’l-kübrâ. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1421/2001.
  • Ökten, Sadettin. “Mevlid veya Bir Medeniyet Beyannamesi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Özkan, Halit. “Bir Muhaddis-Sûfînin Rüyaları: İbn Ebî Cemre ve el-Merâi’l-Hisân’ı”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (2011/2).
  • Pekolcay, Necla. Mevlid. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
  • Sakallı, Talat. Rüya ve Hadis Rivayeti. Isparta: 1994.Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahman Ebî Bekr (911/1505). el-Hasâisü’l-kübrâ. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1405/1985.
  • Şirin, Halil. Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât (Mevlîd-i Şerîf) Adlı Eserindeki Hadis Dayanakları ve Değerlendirilmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Isparta: 2016.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed (360/971). el-Mu’cemu’l-kebîr. Thk. Hamdi b. Abdilmecid. Musul: Mektebetü’l-Ulûm ve’’l-hikem, 1404/1983.
  • __________, el-Mu’cemu’l-evsat. Thk. Tarık b. Avdillâh-Abdülmuhsin b. İbrahim. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1415/1995.
  • __________, el-Mu’cemu’s-Sağîr, I-II, el-Mektebu’l-İslâmî, Dâru’l-Ammâr-Beyrut, Ummân 1405/1985.
  • Tebrîzî, Muhammed b. Abdillâh el-Hatîb. Mişkâtü’l-Mesâbîh. Thk. Muhammed Nâsuriddîn el-Elbânî. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1405/1985.
  • Tayâlisî, Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd (204/819). Müsned. Yy: Hacer li’t-Tıbâati ve’n-Neşr, 1419/1999.
  • Türcan, Zişân. Hadis Şerh Geleneği Doğuşu Gelişimi ve Dönüşümü. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
  • Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
  • Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed (748/1348). Târîhu’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1407/1987.
  • ______, Mîzânü’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1415/1995.
  • ______, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ,, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1405/1985.

"تقييم الروايات المتعلقة بالولادة الشريفة في أثر "وسيلة النجاة

Yıl 2019, Sayı: 3, 188 - 225, 31.12.2019
https://doi.org/10.5281/zenodo.3595415

Öz

تطورت الحياة السياسية عند العثمانيين
من حكم القبيلة والعشيرة إلى أن أصبحوا دولة، وذلك نتيجة للمشاكل السياسية والاجتماعية
التي عايشوها، وقد ساهم نظام الحياة السياسة والاقتصادية والاجتماعية الذي أسسه
السلاطين العثمانيون في توطيد دولتهم، وأسهم في ذلك أيضا التراث الديني السلجوكي
من مدارس وزوايا ونحو ذلك، وهكذا بدأت الحياة العلمية بالتطور والتقدم، وأصبحت
الدولة تحمي كثيرا من الشعراء والأدباء والشيوخ ورجال الدولة ورجال العلم الذين
ساهموا جميعا في خدمة وبناء الدولة، وكان للعلماء والصوفيين أيضا تأثير مهم في هذا
الحراك، ومنهم على سبيل المثال سليمان جلبي الذي هو موضوع البحث.

حياة سليمان جلبي

تكاد تكون المعلومات الموجودة في
كتب الأدب التركي ما بين القرن 14-15 عن حياة سليمان جلبي نادرة وغير كافية، وقد
أشارت بعض هذه المصادر إلى معلومات جيدة عنه، في حين أن بعض هذه المعلومات لا أصل
لها. ومع أننا لم نقف على معلومات كافية عن حياته إلا أنه ولد سنة 752/1351 في
بورصة. وقد ذكر المؤلف أوليا جلبي في كتابه سياحات نعمه أنه صرمصاق جه زاده
سليمان، وقد أخذ أوليا جلبي هذه الرواية التي يعتقد أنها صحيحة عندما كان سائحا.
وبما أن هذه الرواية لم تذكر في مصدر آخر غير هذا المصدر فمن المحتمل أنها رواية
لا أصل لها وأن اسم صرمصاق جه زاده سليمان يعود لشخص آخر غير سليمان جلبي، لا سيما
وأن هذا اللقب لم يلقب به سليمان جلبي.

كما أنه أيضا لم ترد عن حياته
العلمية معلومات كافية، إلا أنه جاء إلى بورصة وعمل إماما فيها في جامع اولو
بتوصية من أمير بخاري، وقد صار يعرف بقوة عزمه ونشاطه في التحصيل العلمي. وقد توفي
في بوصة سنة 825/1422 بحسب روايات ضعيفة وغير موثوقة.

  مولد سليمان جلبي

كلمة مولد في الأصل هي عربية وتعني
تاريخ الولادة ومحل الولادة. وقد اشتهر المولد بشعبية واسعة في العادات والآداب
التركية، ولأن شعر سليمان جلبي المتعلق بالمولد لاقى قبولا كبيرا عند الأتراك أثار
ذلك عند كثير من الشعراء دافع التأليف في المولد الشريف، وبذلك كثرت الآثار
المؤلفة في ذلك، وقد أصبح عدد الشعراء الذين كتبوا في المولد 63 شاعرا بحسب ما
ذكره نجلا بكولجاي المختص بالأدب التركي الإسلامي.

سميت القصيدة وسيلة النجاة بين
الجماهير "مولد" لأنها تحكي عن مولد النبي صلى الله عليه وسلم، وقد بلغت
أبيات القصيدة 768 بيتا بحسب الأبحاث التي حققتها ونشرتها.

سليمان جلبي وعلم الحديث

لو أمعنا النظر إلى وسيلة النجاة المنظومة في سيرة النبي صلى الله عليه
وسلم لتكونت لدنيا قناعة واضحة عن مصادرها التي استندت عليها، وبذلك يمكننا أن نقول
إن هذه القصيدة تستند بشكل واضح على متون الأحاديث. وإذا نظرنا إلى الآثار
الموجودة في الرسالة دون النظر إلى فكر المؤلف والهدف الذي أراده فإننا في تقييم
ذلك سنقع في ظلم المؤلف وظلم رسالته، وهذا في غير الحديث الشريف، أما في الحديث
فإن الأمر مختلف إذ أن الحديث يجب أن يكون من كلام النبي صلى الله عليه وسلم بغض
النظر عن الكتاب أو المكان الذي ورد فيه، ولأن نقل الحديث الموضوع أو المشتبه في
أنه موضوع ولو بنية حسنة خطأ.

 وفي مجتمعنا ومنذ فترة طويلة فكر خاطئ في طريقة
قبول الحديث. وهو أنهم يحكمون على الأحاديث الوارد في الآثار الدينية أو الأدبية
من حيث صحتها أو ضعفها من خلال شهرة المؤلف. ورسالة وسيلة النجاة ليس فيها تحليل
ولا تقييم للأحاديث الواردة فيها، بل هي عبارة عن أسلوب لتبين حال الأحاديث الوارد
فيها من حيث الصحة وعدمها. ومن خصائص التصوف الاكتفاء بصحة المعنى في أي حديث
وارد، ومن خصائصهم أيضا أنهم يستعملون الكشف والإلهام والرؤيا وسيلة لنقل
الأحاديث، وكذلك يؤولون الأحاديث بما يتناسب مع مفاهيمهم الخاصة. والصوفيون
المشتغلون بعلم الحديث أو أغلب المحدثين الصوفيين يصححون الأحاديث من خلال
معانيها، وقد توسعوا بشكل عالم في خصائص وقواعد نقل الحديث وسماعه. على أن علماء
الحديث لم يعتبروا الكشف والإلهام والرؤيا طرقا لتصحيح الحديث.

وبناء على ما ذكرنا ولكون سليمان
الجلبي صوفي المشرب فإنه قد عاش متأثرا بالفكر الصوفي ومتشربا به. والصوفية قد
تعمقوا في معاني الأحاديث وفضلوا الغوص فيها على أسانيدها. ولذلك من الطبيعي أن نري
تأثير انعكاسات هذه الأفكار عليه. وعليه فإن سليمان جلبي لا يعتبر محدثا بالمعنى
المتعارف عليه، إنما هو صوفي موجه للناس. وبالتالي فإن رسالة وسيلة النجاة ليست لذكر
المولد فحسب بل تعتبر في نفس الوقت كتابا للأخلاق. فبما أنه يتحدث عن سيرة حياة
النبي صلى الله عليه وسلم فهو بالتالي يتحدث عن الأخلاق العظيمة، فبذلك يمكن القول
أن هدف رسالته تعليم الخلق العظيم للناس.

محتوى المولد

يتحدث في كتابه عما عاشيته السيدة
آمنة من الأحداث الغريبة المرتبطة بولادة النبي صلى الله عليه وسلم بما في ذلك
ليلة المولد. ويشرح أن نورا خرج من بيت السيدة آمنة وانقسم إلى ثلاثة: أحدها أنار
الشرق، والثاني أنار الغرب، والثالث استقر فوق الكعبة، وأنها رأت ثلاثة من
الملائكة، وأنها أيضا رأت كل الملائكة ينزلون من السماء ويطوفون حول بيتها، وبعد
ذلك وضع سرير في الفضاء، وانشق جدار بيتها، وحضر ثلاث من الحور، إحداها السيدة
آسية والأخرى السيدة مريم، وأنهن سلمن على آمنة، وبشرنها بالولادة الشريفة، ولما
جاء وقت المخاض والولادة عطشت السيدة آمنه عطشا شديدا وأعطيت شرابا، وأن طيرا جاء
لمساعدتها في الولادة، ثم بعد ذلك تمت الولادة الشريفة.































وبعد تحقيق هذه الأحاديث وجدنا أن
منها ما هو صحيح، ومنها ما هو ضعيف، ومنها ما هو موضوع. وكما هو معلوم فإن هناك
إشارة إلى جواز العمل بالحديث الضعيف الوارد في فضائل الأعمال أو الترغيب
والترهيب. على أن وجود الأحاديث الضعيفة وخاصة الموضوعة منها في هذا الأثر لا يقلل
من قيمته، لأن هذا الكتاب في الأصل ليس كتاب حديث، إنما هدف هذا الكتاب زرع حب
الله ورسوله في قلوب الناس والمجتمع. وسليمان جلبي أيضا قد استدل بأحاديث ورادة في
الكتب الستة أو نحوها من كتب الحديث. ولا شك أن تحقيق وتخريج الروايات والأحاديث
الواردة في الآثار المرغوبة عند الشعب تعطيها أهمية إيمانية وعلمية، وتسهم بشكل
كبير في صون وسلامة ثقافة المجتمع المرتبطة بعلم الحديث.

Kaynakça

  • Kur’an-ı Ker im Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel (241/855). Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Ateş, Ahmet. Süleyman Çelebî-Vesîletü’n-Necât. Ankara: TDK Yayınları, 1954.
  • Akdağ, Soner. “Süleyman Çelebî’nin Mevlidi Üzerine”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 36 (2008).
  • Akkuş, Mehmet-Derman, Uğur. Mevlid-i Şerîf-Vesîletü’n-Necât (Ahmet Kamil Akdik’in hattıyla). Ankara: DİB Yayınları, 2009.
  • Âlî, Mustafa Efendi. Künhü’l-ahbâr. İstanbul: 1277.
  • Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: Timaş Yayınları, 1987.
  • Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed İbn Hüseyin (458/1065). Şuabu’l-İman. Thk. Muhammed Saîd el-Besyûnî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1410/1990.
  • ______ , Delâilü’n-nübüvve, Beyrut:Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1408/1988.
  • Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (256/870). el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Çelebî, Süleyman. Vesîletü’n-Necât (Mevlid-i Şerif). El Yazması Aslî Nüsha. Ankara: Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi, Y. 297.
  • Çelebî, Evliya. Seyahatname. İstanbul:1324.
  • Çetin, Osman. “Süleyman Çelebî Devrinde Siyâsî Hayat” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Dımeşkî, Abdurrahman Muhammed Saîd. el-Habeşî: Şuzûzuhû ve ahtâuhû. Neşr: Mevkıu’l-Furkân, www.frqan.com /http://www.saaid.net Erişim Tarihi: 12.04.2016.
  • Ebû Avâne, Ya’kûb b. İshâk. Müsned. Beyrut: Dâru’l-Ma’rûfe, ty.Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî (275/888). es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-Isbahânî (430/1038). Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ, Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1405.
  • Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ. Müsned, Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn, 1404/1984.Elbânî, Muhamed Nâsuruddîn (1420/2000).
  • Sahîhu Ebî Dâvûd. Kuveyt: Müessesetü ğarâs, 1423/2002.______, Sahîhu ve daîfu Süneni Ebî Dâvûd. Kuveyt: Müessesetü ğarâs, ty.
  • ______, el-Câmiu’s-sağîr ve ziyâdetüh. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, ty.
  • ______, es-Silsiletü’s-sahîha. Riyâd: Mektebetü’l-meârif, ty.
  • ______, es-Silsiletü’d-daîfe. Riyâd: Mektebetü’l-meârif, ty.
  • Erul, Bünyamin. “Hz. Peygamber’in Risalet Öncesi Hayatına Farklı Bir Yaklaşım”. Diyanet İlmî Dergi Ankara: 2003.
  • Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Nîsâbûrî (405/1014).
  • el-Müstedrek ale’s-Sahihayn. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1411/1990.
  • Heysemî, Nureddin Ali b. Ebî Bekr (807/1405). Mecmau’z-zevaid ve menbaü’l-fevaid. Beyrut: Daru’l-fikr, 1412/1991.
  • İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf (463/1071). el-İstîâb fî ma’rifeti’l-ashâb. Mısr: Dâru’n-Nehdati, ty.
  • İbn Adî, Ebu Ahmed Abdullah el-Cürcânî (365/975). el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1409/1988.
  • İbn Ebî Hâtim, Muhammed Abdurrahman b. Ebî Hâtim er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta’dil. Haydarâbâd: Dâiretü’l-meârifi’l-Osmâniyye, 1271/1952.
  • İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed. Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994.
  • İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (852/1448). Tehzîbü’t-Tehzîb. Beyrut: Dâru’l- fikr, 1968.
  • ________, Lisânu’l-Mîzân, Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî, 1406/1986.
  • ________, Tabakâtü’l-müdellisîn, Ürdün: Mektebetü’l-menâr, ty.İbn Hıbbân, Muhammed b. Ahmed (354/965). Sahîhu İbn Hıbbân bi tertîbi İbn Belabân. Thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1414/ 1993.
  • _______, Sikât. Thk. es-Seyyîd Şerafüddîn Ahmed. Beyrut: Daru’l-fikr, 1395/1975.İbn Hişâm, es-Sîretü’n-Nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1410/1990.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ İsmail b. Ömer b. Kesîr. el-Bidâye ve’n-nihâye. Thk. Ali Şîrî. (yy: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 1408/1988.
  • İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem el-Mısrî. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdir, ty.
  • İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Saîd b. Müni’ (230/845). et-Tabakâtü’l-kübrâ. Beyrut Dâru Sâdir, ty.
  • Karacabey, Salih. “Vesîletü’n-Necât’ın Hadis Açısından Analizi,” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1980.Latîfî, Abdullatif. Tezkire. İstanbul: 1313.
  • Mizzî, Yusuf b. Zeki Abdurrahman Ebu’l-Haccâc (742/1341). Tehzîbu’l-Kemâl. Thk. Dr. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1400/1980.
  • Mubârekfûrî, Safiyyurrahman. er-Rahîku’l-mahtûm. Riyad:Dâru’s-Selâm, 1396/1976.Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî (261/875).
  • el-Câmiu’s-Sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Neccâr, Muhammed et-Tayyîb en-Neccâr. el-Kavlü’l-mübîn fi sîreti seyyidi’l-mürselîn. Beyrut: Dâru’n-nedve, ty.
  • Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (303/969). es-Sünenü’l-kübrâ. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1421/2001.
  • Ökten, Sadettin. “Mevlid veya Bir Medeniyet Beyannamesi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Özkan, Halit. “Bir Muhaddis-Sûfînin Rüyaları: İbn Ebî Cemre ve el-Merâi’l-Hisân’ı”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (2011/2).
  • Pekolcay, Necla. Mevlid. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
  • Sakallı, Talat. Rüya ve Hadis Rivayeti. Isparta: 1994.Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahman Ebî Bekr (911/1505). el-Hasâisü’l-kübrâ. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1405/1985.
  • Şirin, Halil. Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât (Mevlîd-i Şerîf) Adlı Eserindeki Hadis Dayanakları ve Değerlendirilmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Isparta: 2016.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed (360/971). el-Mu’cemu’l-kebîr. Thk. Hamdi b. Abdilmecid. Musul: Mektebetü’l-Ulûm ve’’l-hikem, 1404/1983.
  • __________, el-Mu’cemu’l-evsat. Thk. Tarık b. Avdillâh-Abdülmuhsin b. İbrahim. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1415/1995.
  • __________, el-Mu’cemu’s-Sağîr, I-II, el-Mektebu’l-İslâmî, Dâru’l-Ammâr-Beyrut, Ummân 1405/1985.
  • Tebrîzî, Muhammed b. Abdillâh el-Hatîb. Mişkâtü’l-Mesâbîh. Thk. Muhammed Nâsuriddîn el-Elbânî. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1405/1985.
  • Tayâlisî, Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd (204/819). Müsned. Yy: Hacer li’t-Tıbâati ve’n-Neşr, 1419/1999.
  • Türcan, Zişân. Hadis Şerh Geleneği Doğuşu Gelişimi ve Dönüşümü. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
  • Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
  • Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed (748/1348). Târîhu’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1407/1987.
  • ______, Mîzânü’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1415/1995.
  • ______, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ,, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1405/1985.

Vesîletü’n-Necât’ın Velâdet Bahrindeki Rivâyetlerin Değerlendirilmesi

Yıl 2019, Sayı: 3, 188 - 225, 31.12.2019
https://doi.org/10.5281/zenodo.3595415

Öz

Günümüze
kadar Hz. Peygamber (s.a) hakkında O’nu öven birçok nesir ve şiir türü eserler
kaleme alınmıştır. Sahabe devrinde Hassan b. Sabit, Abdullah b. Revâha ve Ka’b
b. Mâlik gibi Hz. Peygamber’i (s.a) öven şair sahabilerin olması ve günümüze
kadar muhtelif dillerde sayıları yüzleri aşan şiir tarzı eserlerin kaleme
alınması Hz. Peygamber’e (s.a) olan aşkın bir göstergesidir. Bu eserlerden biri
de Süleyman Çelebî’nin Vesîletü’n-Necât adlı eseridir. Halk arasında “mevlid”
diye bilinen bu eser Süleyman Çelebî tarafından Hz. Peygamber’e (s.a) övgüler
içeren bir şiir tarzında yazılmıştır.



Bu makalede Süleyman Çelebî’nin
Vesîletü’n-Necât adlı eserinde velâdet (Hz. Peygamber’in doğumu) konusunun
işlendiği beyitlerde hadislere yapılan telmihler incelenecektir. Çalışma icra
edilirken Süleyman Çelebî’nin mevlidinde yararlanmış olabileceği düşünülen
hadisler ele alınacaktır.

Kaynakça

  • Kur’an-ı Ker im Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel (241/855). Müsned. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Ateş, Ahmet. Süleyman Çelebî-Vesîletü’n-Necât. Ankara: TDK Yayınları, 1954.
  • Akdağ, Soner. “Süleyman Çelebî’nin Mevlidi Üzerine”. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 36 (2008).
  • Akkuş, Mehmet-Derman, Uğur. Mevlid-i Şerîf-Vesîletü’n-Necât (Ahmet Kamil Akdik’in hattıyla). Ankara: DİB Yayınları, 2009.
  • Âlî, Mustafa Efendi. Künhü’l-ahbâr. İstanbul: 1277.
  • Aydınlı, Abdullah. Hadis Istılahları Sözlüğü. İstanbul: Timaş Yayınları, 1987.
  • Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed İbn Hüseyin (458/1065). Şuabu’l-İman. Thk. Muhammed Saîd el-Besyûnî. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1410/1990.
  • ______ , Delâilü’n-nübüvve, Beyrut:Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1408/1988.
  • Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail (256/870). el-Câmiu’s-Sahîh. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Çelebî, Süleyman. Vesîletü’n-Necât (Mevlid-i Şerif). El Yazması Aslî Nüsha. Ankara: Türk Tarih Kurumu Kütüphanesi, Y. 297.
  • Çelebî, Evliya. Seyahatname. İstanbul:1324.
  • Çetin, Osman. “Süleyman Çelebî Devrinde Siyâsî Hayat” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Dımeşkî, Abdurrahman Muhammed Saîd. el-Habeşî: Şuzûzuhû ve ahtâuhû. Neşr: Mevkıu’l-Furkân, www.frqan.com /http://www.saaid.net Erişim Tarihi: 12.04.2016.
  • Ebû Avâne, Ya’kûb b. İshâk. Müsned. Beyrut: Dâru’l-Ma’rûfe, ty.Ebû Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî (275/888). es-Sünen. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Ebû Nuaym, Ahmed b. Abdillâh el-Isbahânî (430/1038). Hilyetü’l-evliyâ ve tabakâtü’l-asfiyâ, Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1405.
  • Ebû Ya’lâ, Ahmed b. Ali b. el-Müsennâ. Müsned, Dımaşk: Dâru’l-Me’mûn, 1404/1984.Elbânî, Muhamed Nâsuruddîn (1420/2000).
  • Sahîhu Ebî Dâvûd. Kuveyt: Müessesetü ğarâs, 1423/2002.______, Sahîhu ve daîfu Süneni Ebî Dâvûd. Kuveyt: Müessesetü ğarâs, ty.
  • ______, el-Câmiu’s-sağîr ve ziyâdetüh. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, ty.
  • ______, es-Silsiletü’s-sahîha. Riyâd: Mektebetü’l-meârif, ty.
  • ______, es-Silsiletü’d-daîfe. Riyâd: Mektebetü’l-meârif, ty.
  • Erul, Bünyamin. “Hz. Peygamber’in Risalet Öncesi Hayatına Farklı Bir Yaklaşım”. Diyanet İlmî Dergi Ankara: 2003.
  • Hâkim, Ebû Abdillah Muhammed b. Abdillah en-Nîsâbûrî (405/1014).
  • el-Müstedrek ale’s-Sahihayn. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1411/1990.
  • Heysemî, Nureddin Ali b. Ebî Bekr (807/1405). Mecmau’z-zevaid ve menbaü’l-fevaid. Beyrut: Daru’l-fikr, 1412/1991.
  • İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf (463/1071). el-İstîâb fî ma’rifeti’l-ashâb. Mısr: Dâru’n-Nehdati, ty.
  • İbn Adî, Ebu Ahmed Abdullah el-Cürcânî (365/975). el-Kâmil fî Duafâi’r-Ricâl. Beyrut: Daru’l-Fikr, 1409/1988.
  • İbn Ebî Hâtim, Muhammed Abdurrahman b. Ebî Hâtim er-Râzî. el-Cerh ve’t-ta’dil. Haydarâbâd: Dâiretü’l-meârifi’l-Osmâniyye, 1271/1952.
  • İbnü’l-Esîr, Ebu’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Kerem Muhammed. Üsdü’l-ğâbe fî ma’rifeti’s-sahâbe. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1415/1994.
  • İbn Hacer, Ahmed b. Ali b. Hacer el-Askalânî (852/1448). Tehzîbü’t-Tehzîb. Beyrut: Dâru’l- fikr, 1968.
  • ________, Lisânu’l-Mîzân, Beyrut: Müessesetü’l-A’lemî, 1406/1986.
  • ________, Tabakâtü’l-müdellisîn, Ürdün: Mektebetü’l-menâr, ty.İbn Hıbbân, Muhammed b. Ahmed (354/965). Sahîhu İbn Hıbbân bi tertîbi İbn Belabân. Thk. Şuayb el-Arnaût. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1414/ 1993.
  • _______, Sikât. Thk. es-Seyyîd Şerafüddîn Ahmed. Beyrut: Daru’l-fikr, 1395/1975.İbn Hişâm, es-Sîretü’n-Nebeviyye. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1410/1990.
  • İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ’ İsmail b. Ömer b. Kesîr. el-Bidâye ve’n-nihâye. Thk. Ali Şîrî. (yy: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-arabî, 1408/1988.
  • İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem el-Mısrî. Lisânu’l-Arab. Beyrut: Dâru Sâdir, ty.
  • İbn Sa’d, Ebû Abdullah Muhammed b. Saîd b. Müni’ (230/845). et-Tabakâtü’l-kübrâ. Beyrut Dâru Sâdir, ty.
  • Karacabey, Salih. “Vesîletü’n-Necât’ın Hadis Açısından Analizi,” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Koçyiğit, Talat. Hadis Istılahları. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1980.Latîfî, Abdullatif. Tezkire. İstanbul: 1313.
  • Mizzî, Yusuf b. Zeki Abdurrahman Ebu’l-Haccâc (742/1341). Tehzîbu’l-Kemâl. Thk. Dr. Beşşâr Avvâd Ma’rûf. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle, 1400/1980.
  • Mubârekfûrî, Safiyyurrahman. er-Rahîku’l-mahtûm. Riyad:Dâru’s-Selâm, 1396/1976.Müslim, Ebu’l-Huseyn Müslim b. Haccac el-Kuşeyrî (261/875).
  • el-Câmiu’s-Sahih. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
  • Neccâr, Muhammed et-Tayyîb en-Neccâr. el-Kavlü’l-mübîn fi sîreti seyyidi’l-mürselîn. Beyrut: Dâru’n-nedve, ty.
  • Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şuayb (303/969). es-Sünenü’l-kübrâ. Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1421/2001.
  • Ökten, Sadettin. “Mevlid veya Bir Medeniyet Beyannamesi” Yazılışının 600. Yılında Bir Kutlu Doğum Şaheseri Uluslararası Mevlid Sempozyumu. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
  • Özkan, Halit. “Bir Muhaddis-Sûfînin Rüyaları: İbn Ebî Cemre ve el-Merâi’l-Hisân’ı”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 41 (2011/2).
  • Pekolcay, Necla. Mevlid. İstanbul: Dergâh Yayınları, 2013.
  • Sakallı, Talat. Rüya ve Hadis Rivayeti. Isparta: 1994.Suyûtî, Celâluddîn Abdurrahman Ebî Bekr (911/1505). el-Hasâisü’l-kübrâ. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1405/1985.
  • Şirin, Halil. Süleyman Çelebi’nin Vesîletü’n-Necât (Mevlîd-i Şerîf) Adlı Eserindeki Hadis Dayanakları ve Değerlendirilmesi. Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Isparta: 2016.
  • Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed (360/971). el-Mu’cemu’l-kebîr. Thk. Hamdi b. Abdilmecid. Musul: Mektebetü’l-Ulûm ve’’l-hikem, 1404/1983.
  • __________, el-Mu’cemu’l-evsat. Thk. Tarık b. Avdillâh-Abdülmuhsin b. İbrahim. Kahire: Dâru’l-Harameyn, 1415/1995.
  • __________, el-Mu’cemu’s-Sağîr, I-II, el-Mektebu’l-İslâmî, Dâru’l-Ammâr-Beyrut, Ummân 1405/1985.
  • Tebrîzî, Muhammed b. Abdillâh el-Hatîb. Mişkâtü’l-Mesâbîh. Thk. Muhammed Nâsuriddîn el-Elbânî. Beyrut: el-Mektebu’l-İslâmî, 1405/1985.
  • Tayâlisî, Süleymân b. Dâvûd b. el-Cârûd (204/819). Müsned. Yy: Hacer li’t-Tıbâati ve’n-Neşr, 1419/1999.
  • Türcan, Zişân. Hadis Şerh Geleneği Doğuşu Gelişimi ve Dönüşümü. Ankara: TDV Yayınları, 2011.
  • Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: TDV Yayınları, 2000.
  • Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdillah Muhammed b. Ahmed (748/1348). Târîhu’l-İslâm. Beyrut: Dâru’l-kitâbi’l-arabî, 1407/1987.
  • ______, Mîzânü’l-i’tidâl fî nakdi’r-ricâl. Beyrut: Daru’l-kütübi’l-ilmiye, 1415/1995.
  • ______, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ,, Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1405/1985.
Toplam 57 adet kaynakça vardır.

Ayrıntılar

Birincil Dil Türkçe
Konular Din Araştırmaları
Bölüm Makaleler
Yazarlar

Halil Şirin 0000-0002-0605-2042

Yusuf Açıkel

Yayımlanma Tarihi 31 Aralık 2019
Gönderilme Tarihi 10 Kasım 2019
Yayımlandığı Sayı Yıl 2019 Sayı: 3

Kaynak Göster

ISNAD Şirin, Halil - Açıkel, Yusuf. “Vesîletü’n-Necât’ın Velâdet Bahrindeki Rivâyetlerin Değerlendirilmesi”. HADITH 3 (Aralık 2019), 188-225. https://doi.org/10.5281/zenodo.3595415.