TEZER ÖZLÜ’NÜN ÇOCUKLUĞUN SOĞUK GECELERİ ROMANINDA KAFKAESK ETKİLER

Yıl 2019, Cilt: 1 Sayı: 1, 13 - 26, 31.12.2019

Hacire Aktaş

Öz

Farklı
disiplinler arasındaki ortaklaşan ve ayrışan paydalara odaklanan karşılaştırma
fikrinin sosyal bilimlerde kullanımının edebiyattaki yansıması olan
karşılaştırmalı edebiyat bilimi, 1830’lardan sonra gelişmeye başlar. Bu bilim
dalının dayandığı temel saikler, farklı kültür ve edebiyatlara açılma, ötekiyle
karşılaşma, ötekini keşfetme, dünyalılık fikri olarak sıralanabilir.

Yirminci
yüzyılın, ölümünden sonra keşfedilen ve derin izler bırakan yazarlarından biri
olan Franz Kafka’nın (1883-1924) yaşadığı çağı yansıtma duyarlılığında öne
çıkan nitelikler toplamı demek olan Kafkaesk, özellikle İkinci Dünya Savaşı
sonrasında ürün veren yazarların yazış biçimi üzerinde belirgin şekilde etki
eder. Türk edebiyatında, dünyanın politik bölünmüşlüğünden ve bunun Türkiye’nin
kültürel ve politik iklimine etkilerinden de bağımsız olmayan bu etki,
özellikle 1950 Kuşağı’nın, varoluşçu felsefenin öğretileriyle bir arada yürüyen
modernist duyarlılığının temel renklerinden biri olarak belirir.

Yazarlık
yaşamının erken evrelerinde kendini bu kuşağın üyelerinin içinde ve izinde
bulan ve hayata erken veda eden Tezer Özlü (1943-1986), az sayıdaki
eserlerinde, yaşadığı çağın sorunlarını varoluşsal felsefenin penceresinden,
Kafkavâri bir duyarlılığın örneklerini ortaya koyar.

Bu
bildiride, Özlü’nün yazar duyarlılığının ana hatlarında göz ardı edilemeyecek
yabancılaşma, yalnızlık, iletişimsizlik, bürokrasi, iktidar, eğitim, başkaldırı
ve kaçış gibi sorunlara odaklanan Çocukluğun Soğuk Geceleri (1980) adlı
romanı, içerdiği Kafkaesk etkiler açısından analitik bir çözümlemeye tabii
tutulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Karşılaştırmalı edebiyat, Tezer Özlü, Çocukluğumun Çocuk Geceleri, Franz Kafka

Kaynakça

• Aykanat, Timuçin. “Karşılaştırmalı Edebiyat Bilimi ve Karşılaştırmalı Bir Metin Tahlili Örneği” Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 7/3 (Summer 2012): 409-420.
• Arak, Hüseyin. “Karşılaştırmalı Edebiyatın Türkiye’deki Öcüleri:Leo Spitzer- Erich Auerbach” Lıttera Edebiyat yazıları 25 (2009): 243-252).
• Bayram, Yavuz. “Karşılaştırmalı Edediyat Bilimi ve Bir Uygulama”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi 16 (Güz 2004): 69-93.
• Belge, Murat. Sanat ve Edebiyat Yazıları. İstanbul: İletişim Yayınları, 2009.
• Baş, Selma. Ferit Edgü’nün Eserlerinde Kafkaesk Dünya. Ankara: Grafiker Yayınları, 2018.
• Childs, Peter ve Roger Fowler. The Routledge Dictionary of Literary Terms. 1989
• Erbil, Leyla. Tezer Özlü ’den Leyla Erbil’e Mektuplar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2015.
• Emily, Troscianko. “Kafkaeque Worlds in Real Time” Langugae and Literature 19/2 (2010): 151-171.
• Ecevit, Yıldız. Oğuz Atay’Da Aydın Olgusu. İstanbul: Ara Yayıncılık, 1989.
• Ecevit, Yıldız. Kurmaca Bir Dünyadan. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1992.
• Emrich, Wilhelm. “Kafkanın Hayatı”. Yeni Dergi 11 (Ağustos 1965): 74.Yayınları, 2009.
• Ecevit, Yıldız. Kurmaca Bir Dünyadan. Ankara: Gündoğan Yayınları, 1992.
• Ecevit, Yıldız. Oğuz Atayda Aydın Olgusu. İstanbul: Ara Yayıncılık, 1989.
• Fischer, Ernest. Kafka. Çev. Ahmet Cemal. İstanbul: Kavram Yayınları, 1998.
• Foucault, Michel. İktidarın Gözü. Çev. Işık Ergüden. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2015.
• Garaudy, Roger. Picasso, Saint- John, Kafka. Çev. Mehmet H. Doğan. İstanbul: Payel yayınları, 1991.
• Kafka, Franz. Dönüşüm. Çev. Ahmet Cemal. İstanbul: Can yayınları, 2019.
• Kafka, Franz. Milena’ya Mektuplar. Çev. Esen Tezel. İstanbul: Can Yayınları, 2017.
• Kafka, Franz. Babama Mektup. Çev. Cemal Ener. İstanbul: Can Yayınları, 2014.
• Kundera, Milan. Roman Sanatı. Çev. Aysel Bora. İstanbul: Can Yayınları, 2012.
• Kafka, Franz. Açlık Sanatçısı. İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları, 2014.
• Kefeli, Emel. Karşılaştırmalı Edebiyat İncelemeleri. İstanbul: Kitabevi Yayınları, 2000.
• Löwy, Michael. Franz Kafka Boyun Eğmeyen Hayalperest. Çev. Iflık Ergüden. İstanbul: Versus Yayınları, 2008.
• Mayer, Hans. “Kafka tartışmalarının Durumu”. Yeni Dergi 11 (Ağustos 1965): 80.
• Meriç, Cemil. Bir Dünyanın Eşiğinde. İstanbul: İletişim Yayınları, 1994.
• Nurdan Gürbilek, Ev Ödevi, Memur Çocukları, Ev Ödevleri, Pazar Öğleden Sonraları, Metis Yayınları, İstanbul, 2016, s.61-75.
• Nuri, Çiçek. “Franz Kafka’nın Eserlerinde Yabancılaşma”. Beytulhikme An International Journal of Philosophy 5 (June 2015): 142-162.
• Ozankaya, Özer. Toplubilim Terimler Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1975.
• Özlü, Tezer. Yeryüzüne Dayanabilmek İçin, Kafka ile Yaşamak. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2018.
• Özlü, Tezer. Kalanlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2017.
• Özlü, Tezer. Çocukluğun Soğuk Geceleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2016.
• Özlü, Tezer. Yeryüzüne Dayanabilmek İçin. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2018.
• Rousseau, Jean Jacques ve Claude Pichois. “Karşılaştırmalı Edebiyat”. Çev. Mehmet Yazgan. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1994.
• Robertson, Ritchie. Kafka. Çev. Elif Böke. Ankara: Dost Kitabevi, 2007.
• Sakallı, Cemal. Karşılaştırmalı Yazınbilim ve Yazınsalarasılık/ Sanatlararsılık Üzerine. Ankara: Seçkin Yayınları, 2006.
• Şengör, Yasemin. “Küçük Bir Öyküden Çıkan Dev: Gregor Samsa” Roman Kahramanları 30 (Nisan/Haziran 2017): 49-52.
• Tuğcu, Tuncar. Yabancılaşma Problemi. Ankara: Alesta Yayınevi, 2002.
• Walser, Martin. “Günümüz Gerçekçiliği ve Kafka”. Çev. Tezer Özlü Kıral. Yazko Çevri Kafka Özel Sayısı 39/40 (Ocak- Şubat 1984): 198.
• Wagenbach, Klaus. Kafka. Çev. Necmi Zekâ. İstanbul: Alan Yayıncılık, 1984.