Kıraat Farklılıklarının Anlama Etkisi ve İlgili Ayetlerin Yorumu Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 3, 164 - 178, 31.12.2022

Musa Güler

https://doi.org/10.56671/hafizadergisi.1167493

Cited By: 1

Öz

Kur’an-ı Kerim’in bir kısım kelimeleri muhtelif biçimlerde okunabilmektedir. Bu farklılıklardan kaynaklı olarak kıraatler ortaya çıkmıştır. Kıraat farklılıkları dinimizin ana kaynağı olan Kur’an’ın kolaylıkla öğrenilmesi ve anlaşılması için bir kolaylık sağlamıştır. Kıraatteki ihtilaflar bir kısım âyetlerin anlamını etkilemiştir. Kıraat âlimleri sahih olan okuyuşları tespit etmiş, müfessirler de bu okuyuşları dikkate alarak âyetlerin anlamına etkisini araştırmışlardır. Kıraat farklılıkları âyetlerin anlamı üzerinde bir tezat oluşturmamıştır. Aksine bu tür kıraatler sayesinde âyetlerde anlam zenginliği meydana gelmiştir. Bu anlam zenginliği bir bakıma tefsir olarak kabul edilebilir. Zira kıraat vecihleri anlamın daha belirgin hale gelmesine de yardımcı olmuştur. Âlimlerin kıraat vecihlerine yönelik çalışmaları tefsir ilminin gelişmesine de katkı sağlamıştır. Dolayısıyla âyetlerin daha iyi anlaşılmasında ve zengin anlamlara ulaşılmasında sahih okuyuşların rolü küçümsenemez.
Bu makalede kıraat olgusu, kıraat farklılıkları meselesi, kıraat farklılıklarının anlama etkisi ve ilgili âyetlerin yorumu ele alınmıştır. Makalede manaya etkisi olan sahih kıraat vecihleri incelenerek bunların mana zenginliğine nasıl katkı sağladığı ortaya konulmuştur. Bu amaçla makalede, bir kısım âyetler örnek olarak zikredilmiş, müfessirlerin bu âyetlerde bulunan sahih kıraat farklılıklarına yaklaşımları ve buna bağlı olarak bu âyetlerin yorumu incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kur’an’ı Kerim, Kıraat, Tefsir, Kıraat farklılıkları, Anlam, Kur’an’ı Kerim, Kıraat, Tefsir, Kıraat farklılıkları, Anlam

Kaynakça

• Bayraklı, Bayraktar. Yeni Bir Anlayışın Işığında Kur’an Tefsiri. İstanbul: Bayraklı Yayınları, ts. Bedir, Lokman. “Kıraat farklılıklarının Yoruma Etkisi”, İslam ve Yorum, ed. Abdurrahman Ateş vd. Malatya: İlahiyat Vakfı Yayınları 2017.
• Begavî, Ebû Muhammed Hüseyn b. Muhammed el-Ferrâ’ (ö. 516/1122). Meâlimü’t-Tenzîl fi Tefsiri’l-Kur’an. thk.,Abdurrazak el-Mehdî. Beyrut: Daru İhyai't-Türasi’l-Arabî, 1420 h.
• Birışık, Abdülhamit. “Kıraat”. DİA, 25/426-432, Ankara: TDV Yayınları, 2022.
• Buhârî, Ebû Abdillah Muhammed b. İsmâil (ö. 256/869). el-Câmi’u’s-Sahîh. thk. Züheyr b. Nâsır. Dâru Tavki’n-Necât, 1422.
• Çağıl, Necdet. Kıraat Olgusu Çerçevesinde Kur’an-ın Belâgat ve Fonetik Yapısı. Ankara: İlâhiyât Araştırma-İnceleme, 2005.
• Çetin, Abdurrahman. Kıraatların Tefsire Etkisi. İstanbul: Marifet Yayınları, 2001.
• Derveze, Muhammed İzzet. Tefsirü’l Hadis. Kahire: Dâru İhyaî Kutubi’l-Arabî, 1383 h.
• Dimyâtî, Ahmed b. Muhammed. İthâfuFudelâi’l-Beşer bi’l-Kırââti’l-Erbe’ate Aşer. thk. Şa’bân Muhammed İsmâîl, Beyrût: Alemu’l-Kutub, 1987.
• Ebû Hayyân, Muhammed b. Yusuf Endelusî. el-Bahru’l-Muhît fi Tefsir. thk. Sıdkı Muhammed Cemil, Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1420.
• Esed, Muhammed. Kur’an Mesajı. çev. Cahit Koytak - Ahmet Ertürk, İstanbul: İşaret Yayınları, 1999.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir. et-Tahrîr ve’t-tenvir. Tunus: Daru’t-Tunusîyye, 1984.
• İbn Atiyye, Abdülhak b. Gâlib b. Abdirrahman el-Endelûsî (v.h.542). el-Muharraru’l-vecîz fi’t-Tefsîri Kitâbi’l-Azîz. thk. Abdüsselâm Abdü’ş-Şâfiî Muhammed, Beyrut: y.y., 2001. İbn Cezerî, Muhammed b. Muhammed (ö. 782). en-Neşr fi’l- Kırâati’l-‘Aşr. Beyrut: Dâru’l-Kütübü’l-İlmîyye, 2011.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mukerrem (ö.711). Lisânu’l-Arab, Beyrut: Dâru’s-Sâdır, ts.
• İbn Mücâhid, Ebû Bekr Ahmed b. Mûsâ et-Temîmî (ö. 324/936). Kitâbü ’s-Seb’a fi’l-Kırâ’ât. nşr., Şevki Dayf, Kahire: y.y., 1980.
• Karaçam, İsmail. Kıraat İlminin Kur’an Tefsirindeki Yeri ve Mütevatir Kıraatların Yorum Farklılıklarına Etkisi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat fakültesi Yayınları, 1996.
• Karaman, Hayrettin vd. Kur’ân Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2012 .
• Kılıç, Mustafa. Zemahşerî’nin el-Keşşâf’ında Kıraat Olgusu. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Tezi, 2014.
• Kutub, Seyid. Fi Zilali’l-Kur’an. çev. M. Emin Saraç vd. İstanbul: Hikmet Neşriyat, ts.
• Mevdudî, Ebu’l A’la. Tefhimu’l-Kur’an. çev. Muhammed Han Kayani vd. İstanbul: İnsan Yayınları, 1986.
• Nesefî, Ebü’l-Muîn Meymûn b. Muhammed. Medârikü’t-Tenzîl ve Hakāiku’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kalemü’t-Tayyibe, 1998.
• Özbek, Ömer. “Kıraat Farklılıklarının Anlama Etkisi”, Erciyes Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 39/2( 2015), 163-181.
• Sabunî, Muhammed Ali. Safvetu’t-Tefâsir. Kahire: Daru’s-Sabûnî, 1997.
• Sâlih, es-Subhî. Mebâḥis̱ fî ʿulûmi’l-Ḳurʾân. Beyrut: Dârul-ʻİlm liʼl-Melâyîn, 1990.
• Semerkandî, Ebü’l-Leys (ö. 373 / 983). Bahru’l-Ulûm, ts, y.y.
• Suyutî, Celaluddin. el-İtkan fi Ulumi’l-Kur’an. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. Kahire: Heyetu’l-Mısrıyyet’ul-Âmme li’l-Kitâb, 1974.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr (ö. 310/923). Câmi‘u’l-Beyân ‘an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân. thk. Ahmed Mahmud Şakir. Beyrut: Muessetu’r- Risale, 2000.
• Temel, Nihat. Kırâat ve Tecvîd Istılahlar. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Yayınları, 2013.
• Tetik, Necati. Kıraat İlminin Talimi. İstanbul: İşaret Yayınları, 1990.
• Tuğral, Rahim. “Farklı Kıraatlerin Tefsirdeki Yeri”, Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 7 (1992), 269-281.
• Ünal, Mehmet. Kur’an’ın Anlaşılmasında Kıraat Farklılıklarının Rolü. Ankara: Fecr Yayınları, 2005.
• Yavuz, Yunus Vehbi. “Hayız”, DİA, 17/51-53, Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• Yazır, Elmalılı M. Hamdi. Hak Dini Kur’an Dili. sad. İsmail Karaçam vd. İstanbul: Azim Dağıtım, 2011.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrâhîm. (ö. 311/923). Me‘âni’l-Kur’ân ve i’rabuh. thk. Abdülcelîl Abduh Şelebî. Beyrut: Alimu’l-Kutub, 1988.
• Zerkanî, Muhammed Abdilazîm. Menahilu’l-İrfan fi Ulumi’l-Kur’an. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 1995.
• Zerkeşî, Bedreddin Muhammed b. Abdillâh (ö.794 h.). el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrahim. Kahire: Mektebetü Dâri’t-Türâs,1984.
• Zühaylî, Vehbe. et-Tefsîrü’l-Munîr. Dımeşk: Dâru’l-fikri’l-Muâsır, 1418.