DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

Yıl 2016, Cilt: 5 Sayı: 11, 106 - 129, 15.04.2016

Özal Çiçek Mehmet Öçal

Öz

Yaşamın başlangıcından günümüze, teknolojinin çalışma hayatında yarattığı büyük dönüşümler, bir yönüyle toplumsal refahın yaratımı ve gelişimini hedeflerken, diğer tarafıyla ise; insan yaşamını ve içinde yer alınan çalışma ortamına yönelik tehdit algısını belirlemiştir. Sanayi çağının oluşmaya başladığı dönemlerden bugüne, makineleşmenin ve üretim süreci içerisinde yer alan birbirinden farklı kimyasal maddelerin oluşturduğu iş kazaları ve meslek hastalıkları o dönemlerden günümüze belirgin bir toplumsal sorun haline gelirken, diğer açıdan; oluşan bu sorunların önlenmesine yönelik güvenlik tedbirlerinin alınmasını da gerekli kılmıştır.

Üretim sürecinde yaşanan bu dönüşümlerin tarihsel süreçteki yansımalarının çalışma koşullarına ve bu koşulların yeniden dizaynına etkilerinin irdeleneceği bu çalışmada; gerek dünya genelinde gerekse de Türkiye özelinde çalışma koşulları ve bunun bir aktarımı olarak görülen iş sağlığı ve iş güvenliği uygulamalarının yenilenen koşullara göre defalarca dönüşümlere uğradığı görülmektedir. Bu sürecin analizi; sadece tarihsel süreç içerisinde ekonomik altyapının üstyapıya yansımalarının irdelendiği bir düşünceyi değil aynı zamanda mevcut hâkim düşünsel sistem olan neo-liberalizmin bu kavramsal süreci nasıl belirlediğini de hem dünyadaki hem de Türkiye özelindeki örnekleriyle irdelemeyi amaçlamaktadır.

 

Anahtar Kelimeler: Neo-liberalizm, İş Sağlığı, İş Güvenliği, İş Kazası, Meslek Hastalığı

Anahtar Kelimeler

Neo-liberalizm, İş Sağlığı, İş Güvenliği, İş Kazası, Meslek Hastalığı

THE HISTORICAL DEVELOPMENT OF OCCUPATIONAL HEALTH AND SAFETY IN THE WORLD AND IN TURKEY

Öz

The upheaval in the working life created by the technology since the beginning of life until today has aimed the creation and development of social welfare on the one hand and has designated the threat perception for the human life and the working environ-ment involved in. While the occupational accidents and illnesses have becoming appar-ent social problems due to the mechanisation process and various chemicals since the beginning of industrial era until today, it necessitated some safety measures to be taken against these problems.

In the study, where in the historical process, the effects of the reflections of these trans-formations, which have been experienced in the production process, on working condi-tions and the re-design of these conditions are discussed; it is seen that working condi-tions and the occupational health and safety applications, which are seen as the trans-mission of these working conditions, have had repeated transformations both in the global scale and Turkish case. The analysis of this process aims not only to scrutinize the reflections of economic infrastructure on superstructure in the historical process but also to scrutinize how the current dominant fictive system, namely the neo-liberalism, has designated this conceptual process with global and Turkish cases.

Anahtar Kelimeler

Neo-liberalism, Occupational Health, Occupational Safety, Occupational Accident, Occupational Illness

Kaynakça

• KAYNAKÇA
• Altan, Ö. Z. (2004). Sosyal Politika Dersleri. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Arıcı, K. (1999). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Dersleri. Ankara: TES-İŞ Eğitim Yayınları.
• Beyazıt, S. (2006). İş Sağlığı ve Güvenliği ÇMİS OHSAJ 18001 Projesi. İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Türk Milli Komitesi 30. Yıl Armağanı, Ankara, TŞOF Plaka Matbaacılık, 529.
• Çelik, A. (2011). 1 Mayıs’ın Kökleri, 22.08.2015 tarihinde http://www.madenis.org.tr/yazdir_yorum_ayrinti.php?id=23 adresinden erişildi.
• Çetindağ, Ş. (2010). İş Sağlığı ve Güvenliğinin Tarihsel Gelişimi ve Mevzuattaki Güncel Durum, Toprak İşveren Dergisi, Haziran 2010, Sayı 86. 22.08.2015 tarihinde http://www.toprakisveren.org.tr/2010-86-serifcetindag.pdf adresinden erişildi.
• Dilik, S. (1992). Sosyal Güvenlik. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Erkul, İ. (1983). Sosyal Politika Dersleri, C.1, Eskişehir.
• Fişek, A.G. (2014). Çalışma Yaşamında Sağlık Güvenlik, Ankara: Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı Yayınları, Yayın No: 3/2.
• Gençler, A. (2007). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğine İlişkin Uygulamaların Tarihi Ge-lişimi, İş Sağlığı ve Güvenliği Dergisi, 7(35), Temmuz – Ağustos – Eylül, 16-29.
• Gerek, H. N. (2008). İş Sağlığı ve İş Güvenliği. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi AÖF Yayınları.
• http://uzmaniyiz.biz/is-sagligi-ve-guvenligi/genel-bilgiler/isg-gelisim-sureci.html Erişim Tarihi: 24.08.2015.
• http://www.csgb.gov.tr/csgbPortal/isggm.portal?page=mevzuat&id=3. Erişim Tarihi: 27.08.2015.
• Kılkış, İ. (2014). İş Sağlığı ve Güvenliği Ed. Aysen Tokol ve Yusuf Alper, Sosyal Politika, Bursa: Dora Basın Yayın.
• Makal, A. (1997). Osmanlı İmparatorluğu’nda Çalışma İlişkileri: 1850 – 1920 Türkiye Çalışma İlişkileri Tarihi, Ankara: İmge Kitabevi.
• Marx, K. (2011). Kapital: Kapitalist Üretimin Eleştirel Bir Tahlili, Birinci Cilt: Sermayenin Üretim Süreci, Ankara: Sol Yayınları.
• Narter, S. (2015). İş Kazası ve Meslek Hastalığında Hukuki ve Cezai Sorumluluk, Ankara: Adalet Yayınevi.
• Poulantzas, N. (2000). State, Power, Socialism, London: Verso Press.
• Süzek, S. (2011). İş Hukuku, (7. Basım), İstanbul: Beta Yayınları.
• Şen, M. (2015). İş Sağlığı ve Güvenliği Kavramı, Tarihsel Gelişimi ve Dayanakları, Melikşah Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 4(1), 117-142.
• Talas, C. (1992). Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Tokol, A. (2005). Türk Endüstri İlişkileri Sistemi, Ankara: Nobel Yayınları.
• Topak, O. (2004). İşçiden İş Kavramına Geçiş ve Değişikliğin Gizli İdeolojisi, TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, S. 18, Nisan - Haziran 2004, 7-12.
• Topak, O. (2014). Meslek Hastalıkları Ekonomi Politiği Üzerine Notlar, TTB Mes-leki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, S. 51-52, Ocak - Haziran 2014, 2-9.
• Yılmaz, G. (2003). İşçi Sağlığı ve İş Güvenliğinin Tarihi Gelişimi 24.08.2015 tarihinde http://www.isguvenligi.net/?option=com_content&task=view&id=53&Itemid=99999999 adresinden erişildi.
• Yılmaz, Ö. H. (2012). İşyeri Hekimliğinde İnsan Gücü Planlaması İçin İş Analizi ve Simülasyon Yaklaşımı, Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Fen Bilim-leri Enstitüsü, Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı.
• Yiğit, A. (2011). İş Güvenliği ve İşçi Sağlığı (2. Basım), Bursa: Alfa Aktüel Yayınla-rı.
• Yiğit, A. (2013). İş Güvenliği, (2. Basım), Bursa: Dora Yayıncılık.