BACKGROUND OF REGIONAL DIFFERENCES IN CONDITIONAL CASH TRANSFERS APPLICATIONS IN TURKEY

Yıl 2019, Cilt: 8 Sayı: 22, 309 - 329, 31.12.2019

Halim Baş

https://doi.org/10.31199/hakisderg.582277

Cited By: 1

Öz

Today, anti-poverty policies focus on the needs of individuals and
societies, in particular in the fields of education and health, with the help
of economic and socially disadvantaged groups, investing in human capital and
distributing income equally to all. In this way, it is seen that there are
widespread opinions about social welfare. For this purpose, Conditional Cash
Transfer (CCT) is one of the most used social policy tools in the fight against
poverty in the world. In this study of CCT's since put into practice in Turkey
it has tried to analyze some of the reasons for the differences in background.
In general terms, human capital, domestic violence, continuing education and
strengthening the position of women in society were tried to be addressed.
According to the findings obtained in the study, it was concluded that the
payment of the CCT to mothers as a support for domestic cash income will
strengthen the position of women in the society. The effects of conditional
cash transfers on the basis of indicators of health and education investments,
which are the pillars of human capital, coincided with the fact that the rate
of enrollment is above the average in Eastern Anatolia. On the other hand, the
majority of the health and education calls coming to the social assistance line
came from Eastern Anatolia and Southeastern Anatolia Region and revealed the
dimensions of regional differences.

Anahtar Kelimeler

Poverty, Conditional Cash Transfer, Regional Differences

TÜRKİYE’DE ŞARTLI NAKİT TRANSFER UYGULAMALARINDA BÖLGESEL FARKLILIKLARIN ARKA PLANI

Öz

Günümüzde
yoksullukla mücadele politikaları, bireylerin ve toplumların özellikle eğitim
ve sağlık gibi temel alanlardaki ihtiyacına odaklanarak, ekonomik ve sosyal
açıdan dezavantajlı gruplara yapılan yardımlar ile beşerî sermayeye yatırım
yapılması ve gelirin herkese eşit şekilde dağıtılmasını hedeflemektedir. Bu
yolla sosyal refahın sağlanacağına dair görüşlerin yaygın olduğu görülmektedir.
Bu amaçla Dünya’da yoksulluk olgusuyla mücadelede en çok kullanılan sosyal
politika araçlarının başında Şartlı Nakit Transferi (ŞNT) gelmektedir. Bu
çalışmada Türkiye’de uygulamaya koyulduğundan beri ŞNT’nin bölgeler
bazındaki farklılıkların arka planındaki gerekçeler analiz edilmeye
çalışılmıştır. Genel anlamda, beşerî sermaye, aile içi şiddet, eğitime devam ve
kadının toplumdaki konumunun güçlenmesi bakımından durumlar ele alınmaya çalışılmıştır. Çalışmada
elde edilen bulgulara göre, ŞNT’nin aile içi nakit gelir desteği olarak
annelere ödeme uygulamasının, kadının toplumdaki konumunu güçlendirdiği savını
doğrulamaktadır. Beşerî sermayenin sacayakları olan sağlık ve eğitim
yatırımlarının göstergeler bazında şartlı nakit transferlerinin etkileri
özellikle okullaşma oranının Doğu Anadolu bölgesinde ortalamanın üzerinde
olması sonucuyla örtüşmüştür. Bununa birlikte sosyal yardım hattına gelen
sağlık ve eğitim çağrılarının çoğunluğunun Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu
Bölgesinden gelmesi bölgesel farklılıklarla ilgili boyutları ortaya koymuştur.

Anahtar Kelimeler

Yoksulluk, Şartlı Nakit Transferi, Bölgesel Farklılıklar

Kaynakça

• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2012). Türkiye'de uygulanan şartlı nakit transferi programının fayda sahipleri üzerindeki etkisinin nitel ve nicel olarak ölçülmesi projesi final raporu. 24 Mart 2018 tarihinde http://sosyalyardim-lar.aile.gov.tr/data/5429198a369dc32358ee29b9/Turkiyede_Uygulanan_SNT_Programinin_Etkisinin_Olculmesi_Projesi_Final_Raporu_-_TR.pdf adresinden ulaşıldı.
• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2013). 24 Mart 2018 tarihinde http://www.aile.gov.tr/data/53fe1465369dc3053ccd5500/aile_ve_sosyal_politikalar_bakanligi_2013_yili_idare_faaliyet_raporu.pdf adresinden ulaşıldı.
• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2017). 26 Mart 2018 tarihinde http://www.aile.gov.tr/haberler/sartli-egitim-yardimi-programi-kapsaminda-31-mayis-itibariyla-56-bin-332-multeci-cocuga-33-bin-kart-uzerinden-3-milyon-800-bin-lira-nakdi-yardim-ulastirdik adresinden ulaşıldı.
• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2017). 2016 Faaliyet Raporu. 23 Mart 2018 tarihinde http://www.aile.gov.tr/data/58b58e4c691407119-c139239/2016%20%20Faaliyet%20Raporu.pdf adresinden ulaşıldı.
• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (2019). 2018 Yılı Faaliyet Raporu, 6 Aralık tarihinde http://www.sp.gov.tr/upload/xSPRapor/files/RqI2i+ACSHB_20-18_FAALIYET_RAPORU.pdf adresinden ulaşıldı.
• Adato, M. Terry R. ve Elisabeth B. (2010). Understanding use of health services in conditional cash transfer programs: Insights from qualitative research in Latin America and Turkey. Social Science & Medicine, 72(12),1921-1929.
• Altay, A. (2005) Yoksulluk sadece devletin sorunu mu? Kamu harcamaları açısından bir değerlendirme. Sosyo Ekonomi, 2, 156-177.
• Angelucci, M. (2012). Conditional cash transfer programs, credit constraints, and migration. Labour, 26(1), 124-136.
• Alo 144’e en çok sağlık yardımı çağrısı geldi. 24 Mart 2018 tarihinde https://www.yenialanya.com/gundem/alo-144-e-en-cok-saglik-yardimi-cagrisi-geldi-h312017.html adresinden ulaşıldı.
• Barrientos, A. ve Dejong, J. (2006). Reducing child poverty with cash transfers : A sure thing?. Development Policy Review, 24(5), 537-552.
• Bgus (2014). Bölgesel gelişim ulusal stratejileri. Ankara: Kalkınma Bakanlığı
• Bülez, A. ve Yüksel, A. (2017). Erciş’te sosyal riski azaltma projesi kapsamında şartlı nakit transferi alan kadınların mediko-sosyal durumları ve şartlı nakit transferi alma koşullarının değerlendirilmesi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(3), 1573-1588.
• Chioda, L. Joao M. P. De Mello ve Rodrigo R. S. (2016). Spillovers from conditional cash transfer programs: Bolsa Família and crime in urban Brazil. Economics of Education Review, 54, 306-320.
• Çetin, I. ve Sevüktekin, M. (2016), Türkiye’de gelişmişlik düzeyi farklılıklarının analizi. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2(2), 39-61.
• Esenyel, C. (2009). Türkiye’de ve dünyada şartlı nakit transfer uygulamaları, (Yayımlanmamış uzmanlık tezi), Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Esenyel, C. ve Torun, G. (2015). Review of the role of conditional cash transfer programs on child development and child psychology. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 34, 89-107.
• Eser, K. ve Gökmen, Ç. E. (2009). Beşerî sermayenin ekonomik gelişme üzerindeki etkileri: Dünya deneyimi ve Türkiye üzerine gözlemler. Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 1(2), 41-56.
• Filiztekin, A. (2009). Türkiye’de bölgesel farklar. 23 Mart 2018 tarihinde http://research.sabanciuniv.edu/11643/1/BolgeselFarklar_YKY.pdf adresinden ulaşıldı.
• Emir, İ., Erbaydar, T. ve Yüksel, A. (2013). Şartlı Nakit Transferi Uygulaması Kadınların Toplumsal Konumunu Değiştiriyor mu?. Fe Dergi, 5(2), 120-133.
• Gençler, A. ve Yıldırım, İ. (2015). Comparison of the Public Aids Between 1986 And 2014”, Social and Behavioral Sciences, 195, 655-662.
• Gökbunar, A. R. ve Duramaz, S. (2015). Bölgesel gelişmişlik farklılıklarının bir sosyo-ekonomik politika göstergesi olan sağlık verileri kapsamında değerlendirilmesi: TRB1 bölgesi örneği. Yönetim ve Ekonomi, 22(2), 291-309.
• Gökbayrak, Ş. (2017). Değişen refah devletleri ve sosyal yardımlar. Sosyal Güvenlik Dergisi. 7(1), 71-90.
• Günaydin, İ. ve Yıldız, B. (2015). Dünyada ve Türkiye’de uygulanan kamusal sosyal içerikli harcamalar ve Türkiye açısından bir değerlendirme. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 6(13), 81-116.
• Kaya, İ. (2008). Yoksullukla mücadelede eğitimin rolü: Şartlı nakit transfer örneği- ŞNT. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Kayam, S. (2014). Şartlı eğitim yardımlarının etkisi ve etkinliği: Bölgesel bir yaklaşım. 24 Mart tarihinde https://www.researchgate.net/publication/-269076352_Sartli_Egitim_Yardimlarinin_Etkisi_ve_Etkinligi_Bolgesel_bir_yaklasim adresinden ulaşıldı.
• Küçükçavuş, M. A. (2012). A critical assessment on the conditional cash transfer programme in the context of gendered poverty in Turkey. Sosyal Politika Çalışmaları, 7(29), 45-63.
• Lavinas, L. (2018). The collateralization of social policy under financialized capitalism. Development and Change, 49(2), 502-517.
• M.E.B. (2019). Milli eğitim istatistikleri örgün eğitim, 6 Aralık tarihinde https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2019_09/301027-30_meb_istatistikleri_orgun_egitim_2018_2019.pdf adresinden ulaşıldı.
• M.E.B. (2018). Strateji geliştime başkanlığı 2018 yılı performans programı. 26 Mart tarihinde https://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_03/19144448_-2018_PP_-_13.02.2017_2.pdf adresinden ulaşıldı.
• Ortakaya, A. F. (2009). ŞNT programı için yapılan başvuruların zaman serileri ile modellenmesi. Yayımlanmamış uzmanlık tezi, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Ankara
• Öcal, J. Y. (2012). Türkiye'de şartlı nakit transferleri: nitel analiz. Sosyal dönüşüm, biyoetik ve kamu politikaları konferansı. Ankara, Türkiye.
• Özaslan, M. (2015). Türkiye’de ekonomik ve sosyal boyutlarıyla bölgesel gelişmişlik farklılıkları. 23 Mart 2018 tarihinde http://tucaum.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/280/2015/08/semp4_17.pdf adresinden ulaşıldı.
• Özel İhtisas Komisyonu. (2014). Çocuk çalışma grubu raporu, Kalkınma Bakanlığı, Ankara.
• Perez-M. C. (2017). What is wrong with conditional cash transfer programs? Journal of Social Philosophy, 48(4), 440-460.
• Sariipek, D. B (2017). Yoksullukla mücadelede şartli nakit transferleri; insan haklari açisindan bir değerlendirme. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(20), 94-107.
• Şenkal, Abdülkadir (2018). Küresel sosyal politika. Kocaeli: Umuttepe Yayınları.
• Taaffe, J. E. Longosz A. F. ve Wilson D. (2016). The impact of cash transfers on livelihoods, education, health and HIV – what’s the evidence? Development Polict Review, 35, 601-619.
• Taşçı, F. (2009). Yoksulluğa ve yoksullara dönük ahlak yaklaşımları. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 57, 481-514.
• Tüik (2017). İstatistiklerle Çocuk. 26 Mart 2018 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=24645 adresinden ulaşıldı.
• Ulutaş, Ç. Ü. (2017). Türkiye refah rejiminin dönüşüm sürecinde sosyal yardım sistemi. Emek Araştırma Dergisi, 8(12), 27-48.
• UNICEF (2013), Çocuk refahı belgesi. 24 Mart 2018 tarihinde http://www.sck.gov.tr/oecd/%C3%87ocuk%20Refah%C4%B1%20Belgesi.pdf, adresinden ulaşıldı.
• UNICEF (2018). 26 Mart 2018 tarihinde http://www.unicef.org.tr/basin-merkezidetay.aspx?id=22752 adresinden ulaşıldı.
• UNICEF (2014). Türkiye'de şartlı nakit transfer programının iyileştirilmesine yönelik politika belgesi. 24 Mart 2018 tarihinde http://sosyalyardimlar.aile.gov.tr/data/5429198a369dc32358ee29b9/Turkiye_Sartli_Nakit_Transferi_Programinin_Iyilestirilmesine_Yonelik_Politika_Belgesi.pdf adresinden ulaşıldı.
• Uzun, B. C. (2011). Türkiye'de şartlı nakit transferi yardımlarını etkileyen faktörlerin lojistik regresyon analiziyle tahmini. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi. Ankara.
• World Bank (2019). Turkey – social risk mitigation project (English), Washington, DC: World Bank, 6 Aralık 2019 tarihinde http://documents.worldbank.org/curated/en/780941468761349067/Turkey-Social-Risk-Mitigation-Project adresinden ulaşıldı.
• Yaylalı, M. ve Lebe, F. (2011). Beşerî sermaye ile iktisadi büyüme arasındaki ilişkinin ampirik analizi. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, 30(1), 23-51.
• Yıldırım, A. Doğan, C. ve Topcuoğlu A. (2011). Türkiye'de 1980-2010 yılları arasında uygulanan yoksullukla mücadele politikalarının etkinliği üzerine bir analiz. Ekonomik Yaklaşım Kongreler Dizisi- VII'de sunulan bildiri, 22-23 Aralık, Ankara.
• Zabcı, F. Ç. (2003). Sosyal riski azaltma projesi: Yoksulluğu azaltmak mı, zengini yoksuldan korumak mı? Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 58(1), 216-239.