FARKLI ÜLKE UYGULAMALARI IŞIĞINDA TÜRKİYE’DE İŞSİZLİK SİGORTASININ UYGULAMA ETKİNLİĞİ ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 25, 440 - 469, 31.12.2020

İsmail Hakkı Dinçay

https://doi.org/10.31199/hakisderg.803279

Öz

Günümüzde işsizlik bireysel bazda ele alındığında maddi anlamdaki zorluklarının yanında, manevi ve psikolojik etkileri açısından da yıkıcı ve yıpratıcı sonuçları olan, güncelliğini sürekli koruyan bir sorundur. Toplum açısından bakıldığında ise travmatik kaoslara davetiye çıkarabilme potansiyeline sahip bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu sebeple işsizliğin var olduğu günden bu yana neden olduğu olumsuzlukları ortadan kaldırmak adına devlet eliyle farklı model-politikalar uygulanır hale gelmiştir. Bu yöntemler içinde en çok uygulan model olarak işsizlik sigortası karşımıza çıkmaktadır. Bu çalışmada 2000’li yılların başından itibaren ülkemizde hayata geçirilen işsizlik sigortasının nasıl uygulandığı, güncel, çağdaş ülke uygulamaları ile karşılaştırılması, özellikle 4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun etik yönleri ile uygulama kapsamındaki eksiklikler örneklerle irdelenerek soruna yönelik alternatif çözüm önerileri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Çalışmada öncelikle dünyanın farklı ülkelerinde uygulanan işsizlik sigortası ve işsizlik yardımı ödemelerine dair veriler ve koşullar incelenmiştir. Elde edilen veriler ışığında Türkiye’de uygulanan işsizlik sigortası bağlanma şartlarının zorluğu, prim gün sayısı, son dört ay çalışma şartını neredeyse başvuruda bulunanların büyük bir kısmının sağlayamaması, işsizlik yardımı olmadığı için sadece işveren tarafından iş akdi feshedilenlerin yararlanabildiğine dair eksiklikler tespit edilmiştir. Bunlara çözüm olarak dünyadaki farklı uygulama örnekleri ve sürelerinin kısaltılmasına dair öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

İşsizlik Sigortası, İstihdam, Aktif İşgücü Hizmetleri

IN THE LIGHT OF DIFFERENT COUNTRY PRACTICES AN ASSESSMENT ON THE EFFECTIVENESS OF UNEMPLOYMENT INSURANCE IN TURKEY

Öz

Today, when unemployment is handled on an individual basis, in addition to its difficulties in material meaning, it is also a problem that has destructive and devastating consequence in term of its spiritual and psychological effects and constantly maintains its importance. From the perspective of society, it is a problem that has the potential to cause traumatic chaos. For this reason, different models-policies have been implemented by the state in order to eliminate the negative outcomes caused by unemployment since the day of its existence. Among these methods, unemployment insurance became as the most applied model. In this study examines and reference with how the unemployment insurance has been implemented in our country since the beginning of the 2000s, compares it with the current modern practices of countries, addresses especially the ethical aspects of the Unemployment Insurance Law No. 4447 and the deficien-cies in the application with examples and proposes alternative solutions to the problems. In the study, data and conditions on unemployment insurance and unemployment benefit payments applied in different countries of the world were examined. In light of the data obtained, the difficulty of the conditions for connecting unemployment insurance applied in Turkey, the number of premium days, the inability of almost a large part of those who applied for working conditions in the last four months, the shortcomings that only those who have terminated the employment contract by the employer can benefit from, since there is no unemployment benefit, have been identified. As a solution to these, different application examples in the world and recom-mendations for reducing their duration have been introduced.

Anahtar Kelimeler

UNEMPLOYMENT INSURANCE, Employment, Active Labor Services

Kaynakça

• Akbaş, S. (2015). Aktif işgücü piyasası politikalarının etki değerlendirmesi: Denizli ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli Pamukkale Üniversitesi.
• Aktürk, B. (2008). İşsizlik sigortasına karşılaştırmalı bir yaklaşım: Avrupa Birliği Ülkeleri ve Türkiye. Yayımlanmamış Y.Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi.
• Andaç, F. (2010). İşsizlik sigortası. TÜHİS Yayınları, Ankara.
• Ayas, G. (2015). İşsizlik sigortası ve uygulanmasında karşılaşılan sorunlar ve aksamalar. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Çağ Üniversitesi.
• Ayhan, A. (2002). 4447 sayılı kanuna göre işsizlik sigortasının önemi, yararlanma koşulları ve sağlanan yardımlar, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7, 1-7.
• Bayrakdar, S. (2019). İşsizliğin çözümünde uygulanan aktif istihdam politikalarının etkinliği üzerine genel bir değerlendirme, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(1), 349-357.
• Beveridge, W.H. (1945). Full employment in a free socieyt, W.W.Norton & Company, New York.
• Biçerli, M.K. (2005). Aktif istihdam politikaları işsizliği azaltır mı?, Çimento İşveren Dergisi, 19(6), 1-25.
• Ceylan Ataman, B. (1999). İşgücü piyasasında kurumsallaşma: Avrupa birliği modeli ve Türkiye, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara.
• Çakmak, E. (2020). Türkiye’de işsizlik sigortası uygulamaları, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 12(1), 1-22.
• Dilik, S. (2000). Türkiye’de işsizlik sigortası’nın kuruluşu yönünden 25.08.1999 Gün ve 4447 sayılı kanun’un eleştirisi, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4, 1-16.
• Dinçay, İ.H. (2015). Sivil toplum kuruluşlarının ekonomik sorunları ve çözüm önerileri, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), 331-346.
• Elbir, N. (2020). Türk iş hukukunda doğum veya evlat edinme sonrası kısmi süreli çalışma ve yarım çalışma, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1),135-147.
• Erol, E. (2016). İşverenlere maliyet avantajı ve nitelikli işgücü desteğinde önemli bir araç işbaşı eğitim programı. TİSK İşveren Dergisi, 54(2), 148-169.
• Güzel, A. (2008). 4447 sayılı kanuna göre işsizlik sigortası, Kamu İşverenleri Sendikası Yayını, Kocaeli.
• Işığıçok, Ö. (2014). İstihdam ve işsizlik, Dora Basım Yayın, Bursa.
• İŞKUR. (2020). İşsizlik Ödeneği ve İş Arayan İşlemleri 19/07/2020 taihinde https://www.iskur.gov.tr/is- arayan/issizlik-sigortasi/issizlik-odenegi/ adresinden erişilmiştir.
• İŞKUR. (2020). İşsizlik Sigortası Verileri ve Hak Etme Durumu 17/06/2020 tarihinde https://www.iskur.gov.tr/kurumsal-bilgi/istatistikler/ adresinden erişilmiştir.
• Kapar, R. (2005). Sosyal korumanın işgücü piyasasına etkisi, Birleşik Metal-İş Yayınları, Ankara.
• Kenar, N. (2003). İşsizlik sigortası uygulaması, Tekstil İşveren Dergisi, 287, 23-27.
• Korkmaz, A. ve Mahiroğulları, A. (2013). İşsizlikle mücadelede emek piyasası politikaları, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Korkusuz, M.R. ve Uğur, S. (2015). Sosyal güvenlik hukuku. Ekin Yayınları, Bursa.
• Kutal, M. ve Erhan, A. (1997). İş kazası, Paymaş Yayınları, İstanbul.
• Küçükbayrak, M. (2012). Türkiye’de işsizlik sigortasının kapsamı ve işsizlik ve istihdam süreleri açısından değerlendirilmesi. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Ankara Kalkınma Bakanlığı.
• Limon, R. (2002). Türkiye’de kıdem tazminatının tarihi gelişimi ve kıdem tazminatı fonu, İş ve Hayat Dergisi, 1, 147-170.
• Makal, A. (2003). Cumhuriyetin 80.yılında Türkiye’de çalışma ilişkileri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Siyaset Konferansı, 123-171.
• OECD. (2020). Difference Of Unemployment Insurance 26/04/2020 tarihinde http://www.oecd.org/document/47/0,3746,en_2649_33933_50404591_1_1_1_1,00.html adresinden erişilmiştir.
• OECD. (2020). Unemployment Insurance Application 15/03/2020 tarihinde http://www.oecd.org/document/47/0,3746,en_2649_33933.html adresinden erişilmiştir.
• Oral, İ. (2019). 2018 yılında uygulanan sigorta prim teşvikleri üzerine düşünceler, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(41), 221-240.
• Orkunoğlu Şahin, I.F. (2020). Genç işsizliği ve mücadele yöntemleri, Genç Araştırmacılar Dergisi, 8(20), 135-153.
• Öner, İ. (2006). Türkiye’de işsizlik sigortası ve işsizlik sigortası fonu: Kuruluşu gelişimi ve denetimi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi.
• Özbek, N. (2006). Cumhuriyet Türkiye’sinde sosyal güvenlik ve sosyal politikalar, Tarih Vakfı, İstanbul.
• Seçkin, M. İ. (2015). Çalışma ekonomisi ve iş hukuku açısından kısa çalışma. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Marmara Üniversitesi.
• SGK. (2020). İşçilerin Çıkış Kodlarına göre İşsizlik Maaşı Hakları 03/05/2020 tarihinde https://sgk360.com/2020/01/22/iscilerin-sgk-cikis-kodlarina-gore-issizlik-maasi-ihbar-ve-kidem-tazminati- haklari/ adresinden erişilmiştir.
• Sungur, A. (2016). Sosyal koruma ekseninde işsizlik sigortası uygulamalarının incelenmesi ve Türkiye için öneriler. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Türkiye İş Kurumu, Ankara.
• Sürücü, M. (2014). İşsizlik, işsizlikle mücadelede pasif istihdam politikaları: Almanya ve Türkiye örnekleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Dış İlişkiler ve Yurt Dışı İşçi Hizmetleri Genel Müdürlüğü. Yayımlanmamış Uzmanlık Tezi, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Ankara.
• Şakar, M. (2006). İş hukuku uygulaması, Beta Yayınevi, İstanbul.
• Şentürk, E. (2017). İşsizlikle mücadelede aktif istihdam politikaları: Türkiye örneği Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Edirne Trakya Üniversitesi.
• Tan, N. ve Karslıoğlu, G. (2010). İşsizlik fonundan elinizi çekin, Türk-İş Yayınları, Ankara.
• Taş, H.Y. ve Özcan, S. (2015). Yenilikçi ve sosyal yönleri ile Avrupa Birliği ve Türkiye’de kobiler, Ekin Yayınları, Bursa.
• Taş, H.Y. (2016). Avrupa Birliği ve Türkiye’de işsizlik sigortasının sosyo-ekonomik açıdan karşılaştırılması, Emek ve Toplum, 5, 27-55.
• Tatoğlu, B. (2015). Türkiye’de işsizlik sigortası. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzincan Üniversitesi.
• Ulubey, R. (2010). Ücret garanti fonunun AB kriterleri ile işsizlik sigortası kanunumuza Göre değerlendirilmesi, Mali Çözüm Dergisi, Temmuz-Ağustos, 221-227.
• Uyar Bozdağlıoğlu, E.Y. (2008). Türkiye’de işsizliğin özellikleri ve işsizlikle mücadele politikaları, Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 59-61.
• Ülgener, S. (1970). Milli gelir, istihdam ve iktisadi büyüme, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Yayını No:175, İstanbul.
• Yaman, B. (1977). Kalkınmakta olan ülkelerde istihdam sorunu ve çözüm yolları, İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi, Bursa.
• Zaim, S. (1997). Çalışma ekonomisi. Filiz Kitapevi, İstanbul.