First minutely explainer of al-Hidâyah: The Life and Works of Abu Abbas al-Sârûci (637-710/1239-1310)

Yıl 2011, Cilt: 26 Sayı: 26, 101 - 116, 01.12.2011

Ömer Faruk Habergetiren

Öz

Abu Abbas Al-Sarûcî was born at Serûc in 637 (1239). Then, He was moved to Damascus when he was a younger. Then, He entered Egypt; in there he studied fiqh and heard hadith. After He completed study life in Cairo, began to teach lessons on theological schools. In state of Mamluks He was charged with Qâdi al-Qudât (chief of judges) of Hanafi’s in Egypt and Cairo twice. He wrote a lot books and educated many students with his this situation. It was well-known on his books especially al-Gâya Sharh al-Sarûcî ala alHidâyah, Kitap Adab al-Qadî and al-Radd ala Ibn Al-Taymiyah. He died In 710 (1310), and was buried near tomb of Imam Al-Shafii

Anahtar Kelimeler

Hanafi, Al-Sarûcî, Qâdi al-Qudât, Sharh al-Hidâyah

İlk Mufassal Hidâye Şârihi: Ebu’l-Abbâs es-Serûcî (637-710/1239-1310) Hayatı ve Eserleri

Öz

Ebu’l-Abbâs es-Serûcî 637 (1239) yılında Harran yakınlarında Serûc’da doğdu. Küçük yaşlarda Şam’a oradan da Mısır’a geçti. Burada Hadis ve Fıkıh öğrendi. Tahsil hayatını Kahire’de tamamladıktan sonra, medreselerde ders vermeye başladı. Memlukler devletinde iki dönem Mısır ve Kahire Hanefi Kâdi’lKudâtlığı ile görevlendirildi. Bu görevin yanı sıra birçok eser yazdı, pek çok talebe yetiştirdi. Eserleri arasında özellikle el-Hidâye şerhi elĞâye (Şerhi’s-Serûcî ale’l-Hidâye), Kitâbü Edebi’l-kadâ ve Er-Redd ala İbni Teymiye ile tanınır. 710 (1310) yılında vefat eden Serûcî, İmam Şafiî’in kabri yakınına defnedildi

Anahtar Kelimeler

Hanefi, Serûcî, Kâdi’l-Kudât, Hidaye şerhi

Kaynakça

• • Askalânî, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali b. Muhammed b. Ahmed b. Hacer (v. 852/1448). ed-Dürerü’l-kâmine fî A’yâni’l-mieti’s-sâmine (nşr. thk. Muhammed Abdülmüîd Hân). I-IV. Haydarâbâd: Dâiretü’l-maarif el-‘Usmâniyye, 1392/1972. ---------, Ref’u’l-isr an Kudâti Mısır (thk. Ali Muhammed Ömer).
• Kahire: Mektebetü’l-hâncî, 1418/1998.
• Aynî, Bedreddîn ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed b. Mûsa b. Ahmed b. Hüseyn el-Ayntâbî (v. 855/1451). el-Binâye şerhü’l
• Hidâye. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1420/2000.
• Bâbânî, İsmâîl b. Muhammed Emîn b. Mîr Selîm el-Bağdâdî (/1839-1920). musannifîn. Beyrut: Darü ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, tsz. Esmâü’l-müellifîn ve Asârü’l- •
• Brockelmann, C. Geschichte der Arabischen Literatur. Leiden: 1649. • •
• Diyârbekrî, Hüseyn b. Muhammed b. el-Hasan (v. 966/1558).
• Târîhü’l-hamîs fî ahvâli enfesi’n-nefîs. Beyrut :Dârü sâdır, tsz. • Ebû Hayyân Muhammed b. Yusuf b. Ali b. Yusuf b. Hayyân Esîrüddîn el-Endülüsî (v. 745/1344). el-Bahrü’l-muhît fi’t-tefsîr (thk. Sıdki Muhammed Cemîl). Beyrut: Dârü’l-fikr, 1420/1999. •
• Ebu’l-Mehâsin, Cemâlüddîn Yusuf b. Tağrî Berdî b. Abdillah ez-Zâhirî (v. 874/1469). el-Mehelü’s-sâfî ve’l-müstevfâ ba’de’l-vâfî (thk. Muhammed Muhammed Emîn). Mısır tsz. • ---------, en-Nücûmü’z-zâhire fî Mulûki Mısır ve’l-Kahire. Mısır: Dârü’l-kütüb, tsz. • el-Fetâvâ’l-Hindiyye. Nizâmüddîn el-Belhî başkanlığında heyet.
• I-VI. Beyrut: Dârü’l-fikr, tsz. Hâcî Halîfe, Mustafa b. Abdullâh Kâtip Celebî (v. 1067/1656).
• Keşfü’z-zünûn an esâmi’l-kütüb ve’l-fünûn. Beyrut: Darü ihyâi’t-türâsi’l- Arabî, tsz. • İbn Abidîn, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdülazîz ed- Dimeşkî (v. 1252/1836). Reddü’l-muhtâr ale’d-dürr’il-muhtâr. I-VI. Beyrut: Dârü’l-fikr, 1412/1992. •
• İbn Aybek, Salâheddîn Halîl es-Safedî (v. 764/1362). el-Vâfi bi’l
• Vefeyât [thk. Ahmed el-Arnavût, Türkî Mustafa]. I-XXIX. Beyrut: Darü ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, 1420/2000. • ---------, A’yânü’l-‘asr ve A’vânü’n-nasr [thk. Ali Ebu Zeyd, Nebîl
• Ebu ‘Aşeme, Muhammed Mûîd, Mahmud Salim Muhammed. I-V. Beyrut: Dârü’l-fikr, 1418/1998.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ İsmâîl b. Ömer el-Kureşî (v. 774/1372). el
• Bidâye ve’n-nihâye [thk. Abdullâh b. Abdülmuhsîn et-Türkî]. I-XXI. Dârü Hicr, 1424/2003.
• İbn Kutluboğa, Zeynüddîn Ebu’l-Adl Kâsım (v. 879/1474).
• Tâcü’t-terâcim fî tabakâti’l-Hanefiyye [thk. Muhammed Hayr Ramazan Yusuf]. I-III. Dımeşk: Darü’l-kalem, 1413/1992.
• İbn Nâsirüddîn, Şemseddîn Muhammed b. Abdillâh (ebî Bekr) b. Muhammed b. Ahmed b. Mücâhid el-Kaysî, (v. 842/1438).
• Tavdîhü’l-müştebeh fî zabti esmâi’r-ruvât ve ensâbihim ve elkâbihim ve künâhüm [thk. Muhammed Nu’âym el-‘Urkusûsî]. I-X. Beyrut: Müessetü’r-risâle, 1993.
• İbn Nüceym, Zeyneddîn b. İbrâhim b. Muhammed el-Mısrî (v. /1562). el-Bahrü’r-râik şerhü Kenzi’d-dekâik, et-Tûrî, Muhammed b. hüseyn b. Ali (v. 1138/1725), Tekmiletü’l-Bahri’r-râik. Darü’l-kitâbi’l- İslâmî, tsz. •
• İbn Rafi’, Takiyyüddîn Muhammed b Hecris es-Sülâmî (v. /1372). el-Vefeyât [thk.Sâlih Mehdî Abbâs, Beşâr ‘Avâd Ma’rûf]. I-II.
• Beyrut: Müessesetü’r-risâle, 1402/1981. •
• İbnü’l-‘İmâd, Ebu’l-Felâh, Abdülhay b. Ahmed b. Muhammed (v. 1089/1678). Şezerâtü’z-zeheb fî ahbâri men zeheb [thk. Mahmûd el
• Arnâvût]. I-XI. Dimeşk: Dârü İbni Kesîr, 1406/1986. •
• İbnü’l-Hümâm, Kemâleddîn Muhammed b. Abdülvâhid es- Sivâsî (v 861/1456). Fethü’l-kadîr. I-X. Beyrut: Dârü’l-fikr, tsz. •
• Kehhâle, Ömer b. Rızâ b. Muhammed Râgıb b. Abdülgani ed- Dımeşkî (v. 1408/1987). Mu’cemü’l-müellifîn. I-XIII. Beyrut: Darü ihyâi türâsi’l-Arabî, tsz.
• Kureşî, Muhyüddîn ebî Muhammed Abdülkadîr b. Muhammed b. Muhammed b. Nasrullâh b. Sâlim b. Ebu’l-Vefa (696-775/1296- ). el-Cevâhirü’l-mudiyye fî tabakâti’l-Hanefiyye [thk. Abdülfettâh
• Muhammed el-Hulv], Darü Hicr, 1413/1993.
• Leknevî, Ebu’l-Hasenât Muhammed b. Abdülhay (1848-1886). el-Fevâidü’l-behiyye
• Ta’lîkâtüs’seniyye ale’l-Fevâidi’l-behiyye ile birlikte). Beyrut: Dârü’l- marife, tsz. fî Terâcimi'l-Hanefiyye, (müellife ait Molla Hüsrev, Muhammed b. Ferâmiz b. Ali (v. 885/1480).
• Dürerü’l-hükkâm şerhü Gureri’l-ahkâm. I-II. Dâru ihyâi’l-kütübi’l-Arabî, tsz. • Makrîzî, Takiyüddîn Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Ali b. Abdülkâdîr el-Hüseynî (v. 845/1441). es-Sülûk li ma’rifeti düveli’l-mülûk [thk.
• Ahmed Abdülkadîr ‘Atâ]. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1418/1997.
• Özel, Ahmet. Hanefi Fıkıh Âlimleri. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayın, Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, 2006.
• Sâlihî, Muhammed b. Yusuf (v. 942/1535). Sübülü’l-hüdâ ve’r- reşâd fî sîreti hayri’l-ibâd [thk. Adil Ahmed Abdülmevcûd, Ali Muhammed
• Mu’avvid]. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1414/1993.
• Sehâvî, Şemseddîn Ebu’l-Hayr Muhammed b. Abdürrahmân b. Muhammed b. Ebî Bekr b. Osmân b. Muhammed (v. 902/1496). ed
• Davü’l-lâmi’ li ehli’l-karni’t-tâsi’. I-VI. Beyrut: Dârü mektebeti’l-hayat, tsz. Süyûtî, Celâleddîn, Bedrürrahmân b. ebî Bekr (v. 911/1505).
• Hüsnü’l-Muhâdara fî târîhi Mısır ve’l-Kâhire [thk. Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm]. I-II. Mısır: Dârü ihyâi’l-kütübi’l-Arabiyye, 1387/1967. • ---------, Bügyetü’l-vü’ât fî tabakâti’l-Lugaviyyîn ve’n-Nühât [thk.
• Muhammed Ebu’l-Fadl İbrâhîm]. I-II. Sayda: el-Mektebetü’l-Asriyye, tsz. • Şehâltuğ, Ebu Abdurrahmân Şevket b. Rıfkî. Mecmu’ fîhi Resâilün fî hükmi ihdâi sevâbi kırâeti’l-Kur’an li’l-emvât. Dârü’l-eseriyye, /2009. •
• Şelebî, Şihâbüddîn Ahmed b. Muhammed b. Ahmed b. Yunus b. İsmâil b. Yunus (v. 1021/1312), ez-Zeylaî, Fahreddîn Osmân b. Ali b. Mihcen el-Bâri’î (v. 743/1342), Tebyînü’l-hakâik şerhü Kenzi’d-dekâik ve Hâşiyetü’ş-Şelebî, Darü’l-kitâbi’l-İslâmî, tsz. •
• Takiyyüddîn, ebû Tayyib, Muhammed b. Ahmed b. Ali el- Mekkî (v. 832/1428). Şifâü’l-garâm bi ahbâri beledi’l-Harâm. Beyrut:
• Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1421/2000. •
• Temîmiddârî, Takiyyüddîn b. Abdülkâdir el-Gazzî (v. 1005). et
• Tabakâtü’s-seniyye fî terâcimi’l-Hanefiyye [thk. Abdülfettâh Muhammed el- Hulv], Kahire 1390/1980.
• Yâfi’î, Ebû Muhammed Afîfeddîn Abdullâh b. Es’ad b. Ali b. Süleymân (v. 768/1366). Mir’âtü’l-cenân ve ibretü’l-yekzân fî ma’rifeti mâ yü’teberü min havâdisi’z-zamân. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, /1997.
• Zehebî, Şemseddîn ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Osmân b. Kâymâz (v. 748/1347). el-‘İber fî haberi men guber [thk. Ebû
• Hâcir Muhammed es-Saîd Besyûnî Zeglûl]. I-IV. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l- ilmiyye, tsz. Ziriklî, Hayreddîn b. Mahmûd b. Muhammed b. Ali b. Faris ed- Dimeşkî (v. 1396/1976). el-A’lâm. Dârü’l-ilm li’l-melâyîn, 2002.
• Ansiklopedi maddeleri: Ahmet Özel. “Kuresî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayın, Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, Ankara 2002. XXVI, 441.
• Ahmet Özel. “Serûcî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Türkiye Diyanet Vakfı Yayın, Matbaacılık ve Ticaret İşletmesi, İstanbul 2009. XXXVI, 572-573. •
• Cengiz Kallek. “Hılâtî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Divantaş, İstanbul 1998. XVII, 321.