Bazı Pamuk (Gossypium hirsutum L.) Genotiplerinin Doğu Akdeniz ve GAP Bölgesine Uyum Yetenekleri ile Stabilite Analizleri

Yıl 2017, , 41 - 52, 25.03.2017

Ramazan Şadet Güvercin Emine Karademir Çetin Karademir Nazife Özkan Remzi Ekinci Güven Borzan

https://doi.org/10.29050/harranziraat.303135

Cited By: 1

Öz

Pamuk üretiminde yüksek verim,
çeşitlerin genetik potansiyeline, yetiştirildiği çevre koşullarına ve kültürel
işlemlere göre farklılık gösterebilmektedir. Pamukta (Gossypium hirsutum L.) kütlü verimi üzerine, farklı çevre koşulları
ve genotip x çevre ilişkisinin yanı sıra genotiplere ait uyum yetenekleri ile kararlılıkların
belirlendiği bu çalışmada, on iki pamuk genotipi (11 çeşit ve 1 hat)
kullanılmıştır. Denemeler 2006 ve 2007 yıllarında, Kahramanmaraş, Şanlıurfa,
Diyarbakır ve Kızıltepe/Mardin koşullarında, tesadüf blokları deneme desenine göre
yürütülmüştür. Çalışmaya ait iki yıllık ortalamalara göre, kütlü pamuk verimi
yönünden, genotip x çevre ilişkisinin çok önemli olduğu belirlenmiştir. Genotip
verimleri 420.5 kg da^-1 (Stoneville 468) ile 314.6 kg da^-1
(ÇA 3) arasında, yıl verimlerinin ise 394.2 kg da^-1 (2006) ile 350.6
kg da^-1 (2007) arasında değişirken, çevrelerin iyiden kötüye doğru
Şanlıurfa, Diyarbakır, Kızıltepe/Mardin ve Kahramanmaraş, yılların ise 2006 ve
2007 olarak sıralandığı saptanmıştır. Genotiplere
ait kararlılıkların belirlenmesinde; çevre etkisi (indeksi), genotip etkisi
(indeksi), çeşit (genotip) ortalaması (

),
genotipik varyans (

),
değişkenlik katsayısı (

), ekovalans


,
stabilite varyansı

,
regresyon katsayısı (

), regresyondan
sapma kare toplamı (

,
determinasyon katsayısı

, regresyon sabitesi (a),ortalamaların standart
hatasının yanı sıra, Varyans (

) ve Standart sapma  kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre, genel
ortalamadan yüksek kütlü verimine sahip Stoneville 468, BA 119 ve Erşan 92 çeşitlerinin,
bir (1)’den küçük regresyon katsayısı ile kötü çevrelere, BA 308, Dicle 2002 ve
Maraş 92 çeşitlerinin ise bir (1)’den büyük regresyon katsayısı ile iyi
çevrelere uyum sağladığı belirlenirken, diğer genotiplerin (Barut 2005, Flora,
Carmen, Luisa, Deltaopal ve ÇA 3) genel ortalamadan düşük kütlü verimine sahip
olduğu, BA 308 ve Dicle 2002 çeşitlerinin ise diğerlerinden daha kararlı olduğu
saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kütlü pamuk verimi, Uyum yeteneği, Kararlılık (stabilite)

Adaptability and Stability Analysis of Some Cotton (Gossypium hirsutum L.) Cultivars in East Mediterranean and GAP Region (South-Eastern Anatolia Project) Conditions

Öz

The main goal of cotton breeding is high yield that
affected by the genetic potential of genotypes, environment and cultural
applications during the season. This study was conducted to evaluate
adaptability and stability of twelve cotton (Gossypium hirsutum L) genotypes in four different environments (Kahramanmaraş,
Şanlıurfa, Diyarbakır and Kızıltepe/Mardin) in Turkey and effects of genotype x environment
interaction on seed cotton yield in the years of 2006 and 2007. The all
experiments in the environments were conducted as randomized complete blocks design
with three replications. As average of two years, significant differences were
determined among environments, years and genotypes for seed cotton yield.
Average seed cotton yield of genotypes ranged from 420.5 kg da^-1
(Stoneville 468) to 314.6 5 kg da^-1 (ÇA 3) while the averages of
years were 394.2 kg da^-1 (2006) and 350.6 kg da^-1 (2007).
The genotypes were tested by stability parameters such as environmental
index, genotypes index, mean of genotypes (

), within-genotype mean square (

), coefficient of variation (

), ecovalence (

), stability variance

, regression coefficient(

), deviations from regression mean
square (

, coefficient of determination

, regression line intercept (a), standard
error of averages, variance and standard deviation. The
results indicated that genotypes BA 308 and Dicle 2000 were the most productive with high mean yield and
suitable for all the environments. Genotypes Stoneville 468, BA 119 and Erşan
92 can be suggested for relatively worse environmental conditions than BA 308,
Dicle 2000 and Maraş 92.

Anahtar Kelimeler

Seed cotton yield, Adaptability, Stability

Kaynakça

• Ali, Y., Aslam, Z., Hussain, F., 2005. Genotype and environment interaction effect on yield of cotton under naturally salt stress condition. International Journal of Environmental Science and Technology, 2: 169-173.
• Baloch, M.J., Soomro, B.A., Bhutto, H., Tunio, G.H., 1994. Stability analysis for comparing cotton varieties. Pakistan Journal of Scientific and Industrial Research, 37 (12): 528-530.
• Becker, H.C., 1981. Correlation among some statistical measures of phenotypic stability, Eupytica 30: 839-840.
• Danacı, R., 2010. Çukurova bölgesi koşullarında bazı pamuk genotiplerinin adaptasyonu ve stabilitesi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 128s.
• Eberhart, S.A., Russell, W.A., 1966. Stability parameters for comparing varieties. Crop Science, 6: 36-40.
• Finlay, K.W., Wilkinson, G.N., 1963. The analysis of adaptation in a plant breeding programme. Australian Journal of Agricultural Research, 14: 742-754.
• Francis, T.R.L., Kannenberg, W., 1978. Yield stability studies in short season maize. Canadian Journal Plant Science, 58: 1029-1034.
• Joppa, L.R., Lebsock, K.L., Busch, R.H., 1971. Yield stability of selected spring wheat cultivars (Triticum aestivum L. Em Thell.) in the uniform nurseries. Crop Science, 11 (2): 238-241.
• Kamrul, I.Md., Akma, R., Mominul, I.Md., Dilruba, S., 2013. Study of the stability and adaptability for new cotton (Gossypium hırsutum L.) genotypes at different cotton growing regions in Bangladesh. Bangladesh Journal of Progressive Science and Technology, 11 (2): 191-194.
• Kılıç, H., Yağbasanlar, T., Türk, Z., 2003. Makarnalık buğdayda bazı tarımsal özelliklerin genotip x çevre interaksiyonu, kalıtım derecesi tahminleri ile stabilite analizleri. Türkiye 5. Tarla Bitkileri Kongresi, 13-17 Ekim, 52-57s. Diyarbakır.
• Kıllı, F., 1994. Doğu Akdeniz ve GAP (Güneydoğu Anadolu Projesi) yöresi koşullarında Gossypium hirsutum L türü içindeki sekiz pamuk çeşidinin verim, verim unsurları ve lif teknolojik özelliklerine ilişkin genotip x çevre interaksiyonları, kalıtım derecesi tahminleri ve çevreye uyum yetenekleri üzerine araştırmalar. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 173s.
• Kıllı, F., Gençer, O., 1995. Farklı stabilite parametreleri kullanarak bazı pamuk genotiplerinin çevreye uyum yeteneklerinin belirlenmesi. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi, 19: 361-365.
• Kıllı, F., Harem, E., 2006. Genotype x environment interaction and stability analysis of cotton yield in Aegean region of Turkey. Journal of Environmental Biology, 27 (2): 427-430.
• Mert, M., Çalışkan, M.E., Gürel, E., 1999. Genotype x environment ınteraction and stability analysis of seed cotton yield in upland cotton (Gossypium hirsutum L.). Turkish Journal of Field Crops, 4: 91-95.
• Opondo, R.M., Ombakho, G.A., 1987. Yield evaluation and stability analysis in newly selected “KSA” cotton cultivars in western Kenya. African Crop Science Journal, 5 (2): 119-125.
• Özberk, İ., 1990. Genotip x çevre interaksiyonu. Seminer, TOKB Güney Doğu Anadolu Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Derlemeleri-1
• Palomo, A., Santamaria, J., Godoy, S., 1998. Yield stability and fibre quality in cotton. Agricultura Tecnica en Mexico, 24 (2): 145-153.
• Sarma, R.N., Roy, A., Sarma, S.K., 1994. Phenotypic stability in upland cotton. Annals Agricultural Research, 15: 152-155.
• Sezener, V., Özbek, N., Erdoğan, O., Bozbek, T., Yavaş, İ., Ünay, A., 2007. Variety x environment interaction in cotton yield trials. International Journal of Agricultural Research, (2): 175-179.
• Shukla, G.K., 1972. Same statistical ascept of partitioning genotype x environmental compenents of variability. Heredity, 29: 237-245.
• Tuteja, O.P., Singh, D.P., Chhabra, B.S., 1999. Genotypic x environment interaction on yield and quality traits of asiatic cotton. Indian Journal of Agricultural Science, 69 (3): 220-223.
• Wricke, G., 1962. On a method of understanding the biological diversity in field research. Z Pflanzenzucht, 47: 92-96.
• Yüksekkaya, Z., Ünay, A., 2002. Ege bölgesi koşullarında bazı pamuk (Gossypium hirsutum L.) genotiplerinin adaptasyonu ve stabilite analizi. Mustafa Kemal Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Dergisi, 7 (1-2): 39-44.