ÇÜNGÜŞ İLÇESİNDE DOĞAL OLARAK YETİŞEN BADEMLERİN SELEKSİYONU ÜZERİNDE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2010, Cilt: 14 Sayı: 1, 37 - 44, 21.02.2014

Mikdat Şimşek , Songül Çömlekçioğlu Abdullah Osmanoğlu

Öz

2006 ve 2007 yıllarında Diyarbakır ilinin Çüngüş ilçesi ve bağlı köylerinde yapılan bu çalışmada 80 badem tipi işaretlenmiştir. Bu tiplerin meyve özellikleri ve çiçeklenme tarihleri incelenmiştir.
Bu çalışmada yapılan gözlem ve değerlendirmelere göre belirli seleksiyon kriterleri esas alınarak tipler tartılı derecelendirmeye tabi tutulmuşlardır. Çalışma sonucunda puanı en yüksek olan 5 badem tipi (ÇÜ-8, ÇÜ-21, ÇÜ-36, ÇÜ-47 ve ÇÜ-65) seçilmiştir. Bu tiplerin kabuklu meyve ağırlığı 0.67-2.07 g, iç badem ağırlığı 0.44-1.18 g ve iç randımanı % 44.44-59.29 olarak bulunmuştur. Seçilen tiplerde çift içlilik ve ikiz içlilik bulunmamıştır. Çiçeklenme durumuna göre en yüksek 770 ve en düşük ise 746 puan olarak bulunmuştur. Ayrıca, kalite durumuna göre en
yüksek 753 ve en düşük 708 puan olarak bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler

Badem, Meyve özellikleri, Çiçeklenme, Seleksiyon, Çüngüş ilçesi

A RESEARCH ON THE SELECTION OF NATIVE ALMONDS (PRUNUS AMYGDALUS L.) IN CUNGUS DISTRICT

Öz

In this study, 80 almond types were labelled in Çüngüş district and villages bound to Cungus of Diyarbakir province during the years 2006 and 2007. Flowering dates and the fruit properties of
these types were determined. At first, 80 almond types were labelled. According to the observation and the evaluations made on this study, the types were subjected to weighted ranked method depend on the specific selection criteria. As a result of work, 5 superior almond types which have the highest scores (CU-8, CU-21, CU-36, CU-47 and CU-65) were selected. Fruit weight with shell, kernel weight and kernel ratio of the the this types were found as 0.67-2.07 g, 0.44-1.18 g and 44.44-59.29 %, respectively. Double kernel ratio and twin kernel ratio in the selected types weren’t found. Total point was found to be highest at 770 and lowest at 746 score according to the flowering. Also, the total point was found to be highest at 753 and lowest at 708 score according to the quality. 

Anahtar Kelimeler

Almond, Fruit properties, Flowering, Selection, Cungus district

Kaynakça

• Anonim, 2007.http://www.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul.
• Anonim, 2008.http://www.tuik.gov.tr/bitkiselapp/bitkisel.zul.
• Aslantaş, R. 1993. Erzincan İli Kemaliye İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (A. communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri Bölümü, Yüksek Lisans Tezi (Basılmamış).
• Aslantaş, R. ve Güleryüz, M. 1995. Erzincan’ın Kemaliye İlçesinde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (A. communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt I (Meyve); 370-374, Adana.
• Balta, M.F. 2002. Elazığ Merkez ve Ağın İlçesi Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar, Doktora Tezi, (Basılmamış), Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Bahçe Bitkileri ABD. Van.
• Beyhan, Ö. ve Bostan, S.Z. 1995. Darende Bademlerinin (P. amygdalus L.) Seleksiyon Yolu ile Islahı Üzerine Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 1 (1), Kahramanmaraş.
• Beyhan, Ö. ve Şimşek, M. 2007. Kahramanmaraş Merkez İlçe Bademlerinin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. BAHÇE 36 (1-2); 11-18. Yalova, 11-18.
• Bostan, Z., Cangi, R ve Oğuz, H.İ. 1995. Akdamar Adası Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, Cilt 1 (Meyve), 370374, Adana.
• Çağlar, S., Güngör, M.K., Küden, A., ve Kaşka, N. 1995. Badem Yetiştiriciliğinde Saçak Köklü Çöğür ve Fidan Eldesi Üzerinde Araştırmalar. Türkiye II. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü.3-6 Ekim 1995. Cilt: 1, 384-388.
• Cangi, R. ve Şen, S.M. 1991. Vezirköprü ve Çevresinde Yetiştirilen Bademlerin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Araştırmalar. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi (1/3); 131-152, Van.
• Dokuzoğuz, M., Gülcan, R. ve Aşkın, A. 1968. Ege Bölgesi Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Araştırmalar. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 148, İzmir, 39 s.
• Dokuzoğuz, M. ve Gülcan, R. 1973. Ege Bölgesi Bademlerinin Seleksiyon Yoluyla Islahı ve Seçilmiş Tiplerin Adaptasyonu Üzerine Araştırmalar. TÜBİTAK, No:22.
• Gerçekçioğlu, R. ve Güneş, M. 1999. A Research on Improvement of Almond (Prunus amygdalus L.) by Selection of Wild Plants Grown in Tokat Central District. XI. Grempa Meeting on Pistacio and Almonds. Harran University, Faculty of Agriculture – Pistacio Research and Application Center, 1-4 September 1999, Şanlıurfa, Turkey.
• Gülcan, R., Dokuzoğuz, M., Aşkın, A. ve Mısırlı, A. 1989. Evaluation of Selected Almond Clones Czecholavak Scientific and Technical Soc. Agr. Soc. House of Technology of the Esvis the Third Workshop on Clonal Selection in Tree Fruit. 5-8 September. BRNO. Czechoslovakia.
• Kalyoncu, İ.H. 1990. Konya Apa Baraj Gölü Çevresinde Yetiştirilen Üstün Özellikli Badem (Prunus amygdalus L.) Tiplerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Seleksiyon Çalışması. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Bahçe Bitkileri ABD. Y. Lisans Tezi (Basılmamış)
• Karadeniz, T., Balta, F., Cangi, R. ve Yarılgaç, T. 1996. Adır Adası (Van Gölü) Bademlerinin (Amygdalus communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı – 1. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyomu, Samsun, 338-343.
• Karadeniz, T. ve Erman, P. 1996. Siirt’te Yetiştirilen Bademlerin (Amygdalus communis L.) Seleksiyonu. Tarımsal Kalkınmanın 150. Yıldönümü. Fındık ve Diğer Sert Kabuklu Meyveler Sempozyumu Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi, 10-11 Ocak 1996, Samsun, 324-331.
• Kaşka, N., Küden, A.B. ve Küden, A. 1993. Türkiye’nin Çeşitli Bölgelerinden Seçilmiş Badem Tiplerinin Adana Ekolojik Koşullarına Adaptasyonu Üzerinde Çalışmalar. Doğa Türk ve Orman Dergisi. 17 (1). Ankara. 97-109.
• Küden, A.B. ve Küden, A. 2000. Badem Yetiştiriciliği. TÜBİTAKTARP Yayınları. 18s
• Özbek, S. 1971. Bağ-Bahçe Bitkileri Islahı. A.Ü. Ziraat Fakültesi Yayınları No: 419, Ankara, 386s.
• Özbek, S. 1977. Genel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları No: 111, s. 386.
• Rugini, E. and Monastr, F. 2003. Temperate Fruits. In S.K. Mitra, D.S. Rathora and T.K. Bose (Eds), Display Printers (P) LTD. India, ISBN 81-900171-1-X, Volume II, 344-414.
• Soylu, A. 2003. Ilıman İklim Meyveleri II. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Notları No:72, Bursa, 204-220.
• Şimşek, M. 1996. Kahramanmaraş Merkez İlçesi ve Bağlı Köylerinde Bademin (Amygdalus communis L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerine Bir Araştırma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Y. Lisans Tezi. 95 s (Basılmamış)
• Şimşek, M. 2008. Hilvan İlçesi ve Bağlı Köylerinde Yetiştirilen Bademlerin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyonu. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 12 (49); 33-39.
• Simşek, M. ve Küden, A.B. 2007. Şanlıurfa’nın Hilvan İlçesinin Bahçecik Köyünde Doğal Olarak Yetişen Bademlerin (Prunus amygdalus L.) Seleksiyon Yoluyla Islahı Üzerinde Bir Araştırma. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (1); 125-132.
• Simsek, M. (2009a). Evaluation of selected fig genotypes from Southeast Turkey. African Journal of Biotechnology, Vol. 8 (19), PP.4969-4976, 5 October, 2009, ISSN 1664-5315Q2009 Academic Journals.
• Simsek, M. (2009b). Fruit performances of the selected fig types in Turkey. African J. of Agricultural Research, Vol. 4 (11), pp. 1260-1267, November, 2009, ISSN 1991637XQ2009 5315Q2009 Academic Journals.