Meyve Ağaçlarında Uyuşmazlık ve Mekanizması

Yıl 2015, Cilt: 19 Sayı: 3, 180 - 186, 09.12.2015

Şehnaz Korkmaz , Bekir Ak , Ebru Sakar , İsmail Turanoğlu Sibel Söylemez

Öz

Birçok meyve türünde ekonomik olarak ürün alınabilmesi için yetiştirilecek çeşidin döllenme biyolojilerinin bilinmesi gerekmektedir. Genel olarak, meyve ağaçlarında, çiçeğin meyveye dönüşümü için tozlanma ve döllenmenin gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu nedenle, çeşitlerin döllenme biyolojilerinin bilinmesi ve uygulamaya aktarılması önem arz etmektedir. Yetiştirilecek çeşitten yüksek düzeyde ürün almanın birinci şartı, çeşidin kendiyle uyuşma durumunun bilinmesidir. Uyuşma, verim üzerinde önemli bir rol oynadığından, yüksek düzeyde ürün almanın birinci şartı kendine uyuşma durumunun bilinmesidir. Kendine uyuşmazlık, tozlanmada başarısızlığa öncülük edebilmekte ve bu nedenle tek çeşitle kurulmuş bir bahçede verim düşüklüğüne neden olmaktadır. Halen tesis edilmiş bahçelerde çeşitlerin uygun tozlayıcıları hakkında bir belirsizlik bulunmaktadır. Eğer çeşit kendiyle uyuşmaz ya da kısmen uyuşur ise, uygun bir tozlayıcı çeşitle birlikte bahçe tesis edilmelidir. 

Anahtar Kelimeler

Uyuşmazlık; tozlanma; gametofitik; sporofitik; meyve ağaçları

Kaynakça

• Ağaoğlu, Y. S., Çelik, H., Çelik, M., Fidan, Y., Gülşen, Y., Günay, A., Halloran, N., Köksal, A. İ., ve Yanmaz, R., 2001. Genel Bahçe Bitkileri. Ankara Üniv. Ziraat Fakültesi Eğ. Araş. Gel. Vakfı Yayınları No: 4, S.52-53 III. Baskı. Ankara.
• Akçay, M.E., Tosun, İ., 2005. Bazı Geç Çiçek Açan Yabancı Badem Çeşitlerinin Yalova Ekolojik Koşullarındaki Gelişme Ve Verim Davranışları. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg. 36 (1), 1-5, 2005 ISSN 1300-9036.
• Beyhan, N., ve Karakaş, B., 2009. Investigation of The Fertilization Biology of Some Sweet Cherry Cultivars Grown in The Central Northern Anatolian Region of Turkey. Scientia Horticulturae, 121 (3), 320-326.
• Bhojwani, S.S., ve Bhatnagar, S.P., 1979. The Embryology of Angiosperms. Vikas Publishig House PVT,LTD., 141 -158.
• Boncuk, M., 2011. Klemantin Mandarininde Eşeysel Uyuşmazlık Mekanizmasının Cdna Aflp Yöntemiyle Araştırılması Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Proje No: ZF2009YL69 s:5.
• Choi, C., Andersen, R.L., 2001. Variable Fruit Set in Self-Fertile Sweet Cherry. Can. J.Plant Sci. 81, 753–760.
• Erdem, S.Ö., Beyhan, N., Demirsoy, L., 2013. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 6 (2): 89-95.
• Eti, S., Kaşka,N., Kurnaz, Ş. ve Kılavuz, M., 1990. Bazı Yerli Yenidünya Eriobotrya japonica Lindl) Çeşitlerinde Çiçek Tozu Üretim Miktarı, Canlılık Düzeyi ve Çimlenme Yeteneği ile Meyve Tutumu Arasındaki İlişkiler. Doğa Bilim Dergisi 29, Ankara.
• Franklin, E., Vernonica, Tong., 2008. Self-Incompability in Flowering Plants. 86-91.
• Gerçekçioğlu, R., Bilgener, Ş., Soylu A., 2009. Genel Meyvecilik. Nobel yayın, Ankara, 480s.
• Hiscock, S.J., ve Kües, U., 1999. Cellular And Molecular Mechanisms Of Sexual İncompability in Plants and Fungi. 193:164-295.http://arastirma.tarim.
• gov.tr/marim/Belgeler
• İpek, A., Gulen, H., Akçay, M.E., İpek, M., Ergin, S., Eris, A., 2011. Determination of self-incompatibility groups of Sweet Cherry Genotypes from Turkey. Genetics and Molecular Research 10 (1):253-260.
• Lewis, D., 1942. The physiology of incompability in plants the effect of temperature 140:127-135.
• Lezzoni, A.F., Andersen, R.L., Schmidt, H., Tao, R., Tobutt, K.R., Wiersma, P.A., 2005. Proceedings of the S-Allele Workshop at the 2001 Internal Cherry Symposium. “IV International Cherry Symposium, 24-29 June 2001, Oregon, WA, USA” (Editör: G. A. Lang). S: 25-35. Acta Horticulturae. No: 667.
• Mısırlı, A., 2000. Bazı Sert Çekirdekli Meyve Türlerinde Eşeysel Uyuşmazlık ile Fenolojik Madde İçeriği Arasındaki İlişkiler. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 37 (1), 161-168.
• Mısırlı, A., Sağlam, H., Gülcan, R., Ölmez, H.A., Sahın, M., 2006. Investigation on Fertilization Biology of Important Dried Apricot Cultivars. Acta Hort. 701, Volume 1, pp:159-162.
• Özçağıran, R., 2002. Çiçekli Bitkilerde Tozlanma ve Çiçektozu Taşıyıcıları: Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 39 (2), 151-158.
• Sağsöz, S., 1982. Bitkilerde Uyuşmazlık Sitemleri. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Dergisi s:1-2 , 13.
• Shivanna, K.R., 1982. Polen Pistil İnteraction and Control Of Fertilization In Johri, B.M. Experimental Embryology Of Vascular Plants. s.132-174. Springer- Verlang.
• Şehirali, S., Özgen, M., 1988. Bitki Islahı. Ankara Üniversitesi Basımevi, 261s, Ankara.
• Takayama, S., ve Isogai, A., 2005. Ann. Rev. Plant Biol. 56: 467-489.
• Tehrani, G., ve Brown, S.K., 1992. Polen incompatibility and Self Fertility in Sweet Cherry. Plant Breed. Rev., 9: 368–370.
• Ülkümen, L., 1938. Malatya’nın Mühim Meyve Çeşitleri Üzerinde Morfolojik, Fizyolojik ve Biyolojik Araştırmalar, (Doktora Tezi), Ankara Yüksek Ziraat Enstitüsü.
• Ünal, M., 2009. Bitki Angiosperm Embriyolojisi. Nobel yayın no: 1024 4:141-158.
• Wünsch, A., Hormaza, J.I., 2004. S-Allele Identification by PCR Analysis in Sweet Cherry Cultivars. Plant Breeding, 123, 327-331.
• Yılmaz, M., 2009. Bazı Fındık Çeşit ve Genotiplerinin Pomolojik, Morfolojik ve Moleküler Karakterizasyonu. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Proje No: Zf.2005.D.08 s: 1.