GAP Bölgesinde Yetiştirilen Bazı Zeytin Çeşitlerinin Kendine Verimlilik Durumlarının Belirlenmesi

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 4, 471 - 477, 24.12.2018

Şehnaz Korkmaz , Bekir Erol Ak

Öz

Zeytin çeşitlerinde yapılan çalışmalara göre kendine verimliliğin
yetersiz olduğu ve çeşitlerin kendine verimsiz, kısmen kendine verimli ve
kendine verimli olduğu tespit edilmiştir. Bu çalışmada, Güneydoğu Anadolu
Bölgesi Şanlıurfa İl sınırları içerisinde, 1990 yılında GAP Tarımsal Araştırma
Enstitüsüne bağlı Koruklu Talat Demirören Araştırma İstasyonunda kurulan bahçedeki
5 farklı zeytin çeşidinin (Yuvarlak halhalı, Delice, Nizip yağlık, Domat ve
Gemlik) kendine verimlilik durumlarını belirlenmesi amaçlanmıştır. Buna göre
somaklar üzerinde bulunan çiçekler henüz balon döneminde iken meyve tutma
oranlarını tespit etmek için keseler yardımıyla izole edilmiştir. Bu amaçla
kendileme ve serbest tozlanma uygulamaları yapılarak çeşitlerin kendine
verimlilik durumu araştırılmıştır. Buna göre Yuvarlak halhalı çeşidinin kendine
verimsiz, Delice ve Nizip yağlık çeşitlerinin kendine verimli, Domat ve Gemlik
çeşitlerinin ise kısmen kendine verimli olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Zeytin, Döllenme, Meyve tutumu, Eşeysel uyuşmazlık, Kendileme

Kaynakça

• Androulakis, I.I., & Loupassaki, M.H. (1990). Studies on self fertility of some olive cultivars in the area of crete. Acta Horticulturae 286: 159-162.
• Antognozzi, E., & Standardi, A. (1978). Studio della biologia fiorale negli olive 'gentile di chieti' e 'dritta di moscufo'. rivista- della-ortoflorofrutticoltura-Italiana, 62:461-469.
• Bartoloni, S., & Guerriero, R. (1995). Self-compatibility in several clones of oil olive cv. Leccino. Advances Horticultural Science, 9: 71-74.
• Başoğlu, M.İ. (2009). Antik çağda Kilikya bölgesinde zeytinyağı üretimi.Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü,Yüksek LisansTezi, s 27-29.
• Besnard, G., Khadari, B., Villemur, P., & Berville,A. (1999). 'Cytoplasmic male sterility in 1270 Iranian Jurnal of Plant Physiology, Vol (5), No (2) the olive (Olea europaea L.)'. Theoretical and Applied Genetics, 100: 1018-1024.
• Bini, G., & Lensi, M. (1981). Observazioni su alcuni aspetti dell 'ontogenesi fiorale nell 'olivo. rivista-della-ortoflorofrutticoltura-Italiana, 65: 371-380.
• Conner, D.J., & Fereres,E. (2005). 'The physiology of adaptation and yield expression in olive'. Horticultural Reviews, 31: 155-229.
• Cuevas, J., & Polito, V.S. (1997). Compatibility relationships in ‘Manzanillo’ olive. Horticultural Science 32:1056-1058.
• Cuevas, J., Pinillos, V., & Polito, V.S. (2009). Effective pollination period for ‘Manzanillo’ and ‘Picual’ olive trees. J. Horticultural Science Biotech. 84:370–374.
• Çavuşoğlu, A. (1970). Ege Bölgesinin Önemli zeytin çeşitlerinin Döllenme Biyolojisi Üzerine Araştırmalar. E.Ü: Ziraat Fakültesi, Uzmanlık Tezi.
• Dimassi, K., Therios., I., & Balatsos, A. (1999). The blooming period and self-fruitfulness in twelve Greek and three foreign olive cultivars'. Acta Horticulturae, 474: 275-278.
• El-Kholy, M. (2001). Olive fruit set - How it really happens. The Olive Press, 14-16.
• Eti, S. (2009). Döllenme biyolojisi lisansüstü doktora ders notları, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Bahçe Bitkileri Bölümü, Adana (Yayınlanmamış).
• Fabbri, A., Bartolini, G., Lambardi, M., & Kailis, S.G. (2004). Olive Propagation Manual. Landlinks Press. Collingwood, VIC, Australia.
• Farinelli, D., Boco, M., & Tombesi, A. (2006). Results of four years of observations on self sterility behaviour of several olive cultivars and significance of cross pollination. Proceedings Second International Seminar Olivebioteq 2006, Mazara del Vallo (TP), 5-10 November, pp. 275-282.
• Ghrisi, N., Boulouha, B., Benichou, M., & Hilali, S. (1999). Agro-physiological evaluation of the phenomenon of pollen compatibility in olive. Case of the mediterranean collection at the menera station, Marrakech. Olivae, 79: 51-59.
• Griggs, W.H., Hartmann, H.T., Bradley, M.V., Iwakiri, B.T., & Whisler, J.E. (1975). Olive pollination in California. Division of Agricultural Sciences, Universityof California, California, U.S.A.
• Kaplan, M., & Arıhan, S.K. (2012). “Antik çağdan günümüze bir şifa kaynağı: zeytin ve zeytinyağının halk tıbbında kullanımı”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi,52(2): 41-56.
• Kaya, H., & Tekintaş, F.E. (2006). Aydın ilinde yetiştirilen yamalak sarısı mahalli zeytin çeşidinin fenotipik özelliklerinin tanımlanması. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 3: 69-76.
• Küçükkömürler, S., & Erdem, Z. (2008). “Barışın simgesi zeytin ve Anadolu kültürü”, ICANAS-38.10-15 Eylül (Bildiri Kitabı. s.809-820), Ankara. (www.ayk.gov.tr) Lodge.
• Lavee, S., & Datt, Z. (1978). The necessity of cross pollination for fruit set of Manzanillo olives. Journal of Horticultural Science, 53: 261-266.
• Lavee, S. (1986). 'Olive', p. 261-276. In: Monselise, S.P. (Ed.). Handbook of Fruit Set and Development. CRC Press, Boca Raton Fl.
• Lavee, S. (1990). Aims, methods, and advances in breeding of new olive (Olea europaea L. Cultivars. Acta Horticulturae, 286: 23-36.
• Lavee, S. (1998). Zeytinin biyolojisi ve fizyolojisi. Dünya zeytin ansiklopedisi.Uluslararası Zeytinyağı Konseyi, İspanya, s. 61 -110.
• Lavee S, Taryan J, Levin J, & Haskal A. (2002). The significance of cross-pollination for various olive cultivars under irrigated intensive growing conditions. Olivae, 91:25–36.
• Martin, G.C. (1990). Olive flower and fruit population dynamics. Acta Horticulturae, 286: 141-153.
• Mekuria G.T., Collins G.G., & Sedgley M. (1999). Genetic variability between different accessions of some common commercial olive cultivars. J Hortic Sci Biotech. 74:309–314.
• Mete, N. (2009). Bazı zeytin çeşitlerinin döllenme biyolojisi üzerine araştırmalar. Ege Üniv. Ziraat Fak. Yüksek Lisans Tezi.
• Mete, N., & Mısırlı, A. (2009). Bazı zeytin çeşitlerinin döllenme biyolojisi üzerinde araştırmalar. BBAD/2008/1/06/01 No.lu Tagem projesi. Aralık 2009, İzmir.
• Mete, N., Mısırlı, A., & Çetin, Ö. (2012). Determining the biology of fertilization and pollinators in some olive cultivars. Proceedings of the 4th international conference on “Olive Culture and Biotechnology of Olive Tree Products” pp: 69-74.
• Mete, N., & Çetin, Ö. (2017). Kilis yağlık zeytin çeşidinde döllenme sorunun araştırılması. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(4): 376-384.
• Moutier, N. (2000). Self-fertility and inter-compatibilities of sixteen olive varieties. Proceedings of the Fourth International Symposium on Olive Growing. International Society of Horticultural Science.pp. 209-211.Bari, Italy.
• Moutier, N. (2002). Self-fertility and inter-compatibilities of sixteen olive varieties. Acta Horticulturae, 586: 209–21.
• Rallo, L., Cuevas, & J.,Rapoport, H.F. (1990). Fruit set pattern in self and open pollinated olive cultivars. Acta Horticulturae, 286: 219-222.
• Sharma, P.C., Thakur, D.R., & Sharma, M.R. (1976). Pollination and fruit development studies in olive, Olea europaea. Food Farming and Agriculture, 8: 24-26.
• Sibbett, S.G., Freeman, M., Ferguson, L., & Polito, V.S. (1992). Effect of topically applied 'Sevillano' pollen on normal seeded and parthenocarpic "shotberry" fruit set of'Manzanillo' olive. HortTechnology, 2: 228-230.
• Sibbett, G.S., & Osgood, J. (1994). Site selection and preparation, tree spacing, and design, planting, and initial training. In Olive Production Manual, 31–37 (Eds L. Ferguson, G. S. Sibbett and G. C. Martin). Publication 3353. University of California, Davis, CA, U.S.A.
• Singh, R.P., & Kar, P.L. (1980). Compatibility studies in some olive cultivars. Progressive Horticulture, 12: 9-15.
• Sütçü, A.R. (1980). Gemlik zeytininin döllenme biyolojisi üzerine araştırmalar. E.Ü. Ziraat Fakültesi Uzmanlık Tezi.
• Taslimpour, M.R., Bonyanpour, A. R., & Rahemi, M. (2008). Determining the best pollenizer of olive [Oleaeuropaea (L.) (cv. ‘Dezfoul’)] in Fars Province. American Eurasian J. Agric. Environ. Sci. 4 (6): 682-686.
• Ugrinovic, K., & Stampar, F. (1996). Fertilization of olive {Olea europaea L.) cultivars 'lstrska Belica', 'Pendolino' and 'Leccino' by different pollinators. Zbornik Biotehniske Fakultete Univerze v Ljubljani, -Kmetijstvo, 67: 183-188.
• Wu, S.B., Collins, G., & Sedgley, M. (2002). Sexual compatibility within and between olive cultivars. J Hortic Sci Biotech, 77:665–673.