Halfeti Gülü (Rosa odorata ‘Louis XIV’) ve farklı gül taksonlarının bazı pomolojik ve fizyolojik özellikleri

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 4, 457 - 468, 25.12.2021

Ibrahim H Hatipoglu , Bekir Erol Ak

https://doi.org/10.29050/harranziraat.980733

Cited By: 2

Öz

Bu çalışmada, Halfeti Gülü ile bazı yabani, eski bahçe gülü ve modern güllerin (R. hemisphaerica J.Herrmann, R. chinensis Jacquin ‘Old Blush’, R .canina L. ‘Yıldız’, R. pisiformis (Christ) D.Sosn., R. foetida J.Herrmann., R. heckeliana Tratt., R. damascena Miller ve R. alba L.) bazı pomolojik ve fizyolojik özelliklerinin ortaya çıkarılarak karşılaştırılması amaçlanmıştır. Halfeti Gülü’nün genelde kesme çiçekçilik veya kuru gül amacı ile kullanılması sebebi ile meyve oluşmadan çiçekleri hasat edilmekte ve pomolojik (meyve) özellikleri ile ilgili bir veri bulunmamaktadır. Bu çalışma kapsamında hem Halfeti Gülü meyveleri ile ülkemizde yaygın olarak Van ve Tokat bölgelerinde yayılış gösteren kuşburnu meyveleri ile karşılaştırılmış hem de 9 farklı gül taksonunun yaprak oransal su kapsamı, stoma yoğunluğu ve klorofil içeriği gibi fizyolojik verileri ortaya konulmuştur. Halfeti Gülü’nün yaprak oransal su kapsamı oranının düşük bulunması (40.30%) dikkat çekicidir. Halfeti Gülü’nün sadece belli bir lokasyonda ‘koyu siyah’ taç yaprak rengi alması yaprak oransal su kapsamı, stoma yoğunluğu ve klorofil içeriği gibi değerler ve abiyotik stres koşulları ile ilişkilendirilebilmekte, bu verilerin bilinmesinin peyzaj planlama ve tasarım çalışmalarında sürdürülebilir ve planlı bir bitki kullanımına olanak sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Halfeti gülü, gül, kuşburnu, pomoloji, fizyoloji

Destekleyen Kurum

Harran Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeler Birimi

Proje Numarası

19248

Teşekkür

Bu çalışma, Harran Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeler Birimi, 19248 nolu Doktora Tez Projesi kapsamında desteklenmiştir. Bitkisel materyalin temini konusunda Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şevket ALP ile Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Resul GERÇEKÇİOĞLU yardımcı olmuşlardır.

Some pomological and physiological characteristics of Halfeti Rose (Rosa odorata 'Louis XIV') and different rose taxa

Öz

In this study, Halfeti Rose and some wild, old garden roses and modern roses (R. hemisphaerica J.Herrmann, R. chinensis Jacquin 'Old Blush', R. canina L. 'Yıldız', R. pisiformis (Christ) D.Sosn ., R. foetida J.Herrmann., R. heckeliana Tratt., R. damascena Miller, and R. alba L.) some pomological and physiological characteristics were revealed and compared. Since Halfeti Rose is generally used for cut floriculture or dried roses, its flowers are harvested before fruit is formed and there is no data on its pomological (fruit) properties. Within the scope of this study, both Halfeti Rose fruits and rosehip fruits widely distributed in Van and Tokat regions in our country were compared and physiological data such as leaf proportional water content, stomatal density and chlorophyll content of 9 different rose taxa were revealed. It is noteworthy that the leaf proportional water content rate of Halfeti Rose is low (40.30%). The 'dark black' petal color of Halfeti Rose only in a certain location can be associated with values such as leaf proportional water content, stomatal density and chlorophyll content and abiotic stress conditions. is thought to provide.

Anahtar Kelimeler

Halfeti Rose, Rose, Rosehips, pomology, Physiology

Proje Numarası

19248

Kaynakça

• Anonim, (2012). ‘Yıldız’ Kuşburnu Çeşidi (Arı Fidan). http://www.tarim.gov.tr/bugem/ttsm/menu/30/kayit–listeleri. Erişim tarihi: 16 Haziran 2014.
• Anonim, (2015). ‘Gerçekcioğlu’ Kuşburnu Çeşidi. (http://www.tarim.gov.tr/bugem/ttsm/menu/30/kayit–listeleri) (Meyve ve Asma Çeşit Listesi (Fruit/Vine).
• Anonim, (2021). Menşe Adı: Halfeti/Halfeti Siyah Gül. Tescil Ettiren; Halfeti Belediyesi, Tescil Tarihi: 01/03/2021, Tescil No: 684, T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türk Patent Kurumu, Ankara.
• Alp Ş. (2007). Van kenti ve çevresindeki geleneksel konut bahçelerinde kullanılan bitki materyalinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi, Tarım Bilimleri Dergisi (J. Agric. Sci.), 17(1): 1-6.
• Alp Ş., Çelik F. & Keskin N. (2016). Bazı gül ve kuşburnu (Rosa ssp.) stoma özellikleri ve yoğunluğunun görüntü analizi yöntemi ile belirlenmesi. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 20(3), 159-165.
• Baytop, T. (1999). Türkiye’ de bitkiler ile tedavi. Nobel Yayın Dağıtım, 480s, İstanbul.
• Baytop, T.(2001). Türkiye’de eski bahçe gülleri. T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Yayın No, 2593, Sistem Ofset Basım Yayın Sanayi Ticaret Ltd. Şti. Ankara, 149.
• Brummitt, R. K. & Powell, C.E. (editors) (1992). Authors of plant names “A list of authors of scientific names of plants, with recommended standard form of their names including abbreviations”. Royal Botanic Gardens, Kew. 732 p.
• Çağlar, S., Sütyemez M.& Bayazit, S. (2004). Seçilmiş bazı ceviz (Juglans regia) tiplerinin stoma yoğunlukları. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17(2) 169-174.
• Çekiç, F.Ö. (2004). Tuz ve ağır metal stresine maruz bırakılan domates bitkisinde bazı fizyolojik parametrelerin ve antioksidant savunma sisteminin incelenmesi. Mersin Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 91s.
• Celik, F., Kazankaya, A. & Ercisli, S. (2009). Fruit characteristics of some selected promising rose hip (Rosa spp.) genotypes from Van region of Turkey. African Journal of Agricultural Research Vol. 4 (3), 236-240.
• Doğan, M. (2018). Çilekte kadmiyum toksitesi altındaki bitkiler üzerinde hümik Asit ve silikon etkilerinin incelenmesi. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 44s.
• Elçi, Ş. (1994). Sitogenetikte araştırma yöntemleri ve gözlemler. Yüzüncüyıl Üniversitesi Yayınları, Yayın No:18, Van, 238s.
• Ercisli, S. (2005). Rose (Rosa spp.) germplasm resources of Turkey.Genetic Resources and Crop Evolution 52(6):787-795.
• Gerçekcioğlu, R., & Öz Atasever, Ö. (2017). Kuşburnu’nda (Rosa montana Chaix subsp. woronovii (Lonacz) Ö. Nilsson L.) çekirdeksiz meyve oluşumu ve meyve özellikleri üzerine farklı hormon dozlarının etkileri. Bahçe Dergisi Özel Sayı 1(46), 45-52.
• Gul, M., Kazaz, S., Baydar, H., Sirikci, B.S., (2015). A Study About Technical, Economical Situation, Problems and Improvement of Oil Rose (Rosa damascena Mill.) in Turkey. Journal of Essential Oil Bearing Plants. TEOP 18 (3):613-626.
• Güneş, M. & Şen, S.M. (2001). Tokat yöresinde doğal olarak yetişen kuşburnularının (Rosa spp.) seleksiyon yoluyla ıslahı üzerine bir araştırma. Bahçe Dergisi, 30 (1-2), 9-16 s.
• Hatipoğlu, İ.H. & Ak, B.E. (2018). Kentsel dokuda bitkilendirmenin öneminin Şanlıurfa ili Karaköprü ilçesi örneğinde incelenmesi. ISUEP2018 Uluslararası Kentleşme ve Çevre Sorunları Sempozyumu, 28-30 Haziran 2018, Tam Metin Kitabı, 4, 57-60s.
• Hatipoğlu, İ.H. & Ak, B.E. (2020). The importance of landscape architecture and ornamental plants in sustainable cities. Ornamental Plants: With Their Features and Usage Principles (Chapter I), IKSAD Publications, ISBN: 978-625-7687-33-1, p. 3-28, Ankara.
• Işık, O. & Kocamaz, C. (1992). kuşburnu üretiminin önemi ve vegetatif yolla çoğaltma olanakları. Türkiye 1. Ulusal Bahçe Bitkileri Kongresi, 1, 285- 289s.
• Karagüzel, Ö., Kazaz, S., Baktır, İ. & Elinç, Z. (2014). Güllerde ıslah çalışmaları. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 17(2), 14-17.
• Kazaz, S., Askin, M.A., Kilic, S., Ersoy, N., (2010). Effects of day length and daminozide on the flowering, some quality parameters and chlorophyll content of Chrysanthemum morifolium Ramat. Scientific Research and Essays 5(21): 3281-3288.
• Kazaz, S., Erken, K., Karagüzel, Ö., Alp, Ş., Öztürk, M., Kaya, A.Ş, Gülbağ, F., Temel, M., Erken, S., Saraç, Y.İ., Elinç, Z., Salman, A. & Hocagil, M. (2015). Süs bitkileri üretiminde değişimler ve yeni arayışlar. Türkiye Ziraat Mühendisliği VIII. Teknik KongresiTam Metin Kitabı, 645-672.
• Khan A., Qureshi R. & Ahmad N. (2004). Salt tolerance of cotton cultivars in relation to relative growth rate in saline enviroments. International Journal of Agriculture & Biology, 6(5) 786-787.
• Kınık, D.E. & Çelikel, F.G. (2020). Mikoriza ve Oksin Uygulamalarının Kuşburnu (Rosa canina L.) Çeliklerinin Çoğaltılması Üzerine Etkileri. Uluslararası Tarım ve Yaban Hayatı Bilimleri Dergisi (UTYHBD), 6(1), 1-7.
• Korkmaz, M. & Özçelik, H. (2015). Türkiye güllerinin (Rosa L.) yöresel adları ve yetiştikleri yöreler. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 19(1), 75-82.
• Odabaşıoğlu, M.İ. (2020). Semi-arid koşullarda farklı anaçlar üzerinde yetiştirilen sofralık üzüm çeşitlerinin verim, kalite ve çekirdek özellikleri ile stoma morfolojilerinin incelenmesi. Harran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, 315s.
• Orhan, D.D. & Hartevioğlu, A. (2013). Kuşburnu bitkisinin kimyasal bileşimi ve biyolojik aktiviteleri. Spatula DD., 3(1), 23-30 s.
• Ozcelik, H. (2013). General appearances of Turkish roses, SDÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 17(1), 29-42.
• Özçelik, H. (2010). Türkiye bahçe güllerine (Rosa L.) sistematik katkılar ve yeni kayıtlar, Ot Sistematik Botanik Derg., 17 (1), 9-42s.
• Özçelik, Ş. (2013). Türkiye’de meyve gülcülüğü açısından önemli gül (Rosa L. ) türleri üzerinde araştırmalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 171s.
• Özçelik, H. (2018). Türkiye’nin siyahi yediveren güllerinin tanıtımı. KSÜ Tarım ve Doğa Dergisi 21(3); 407-423.
• Özçelik, H. & Koca, A. (2021). Türkiye’nin ekonomik amaçlı gül (Rosa L. spp.) taksonları: Sınıflandırması ve üretimi üzerine çalışmalar. Biological Diversity and Conservation, 14(2), 292-324 s.
• Özden, M. (2013). Halfeti Gülü siyah mıdır? Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü V. Süs Bitkileri Kongresi, Tam Metin Kitabı, 219-222.
• Özden, A.N., Ak, B.E. & Özden, M. (2017). Farklı Nar (Punica granatum L.) Çeşitlerinin Pomolojik, Fitokimyasal Özellikleri ve Antioksidan Kapasiteleri. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 21(2): 164-176.
• Sanchez, F.J., Andres, E.F., Tenorio, J.L.& Ayerbe, L. (2004). Growth of epicotyls, turgor maintenance and osmotic adjustment in pea plants (Pisum sativa L.). Field Crops Research, 86 81-90.
• Semida, W.M., Rady, M.M., Abdelmageed, T.A., Howladar, S.M.& Abdelhamid, M.T. (2015). Alleviation of cadmium toxicity in common bean (Phaseolus vulgaris L.) plants by the exogenous application of salicylic acid. Journal of Horticultural Science and Biotechnology, 90(1) 83-91.
• Şahin, A. & Meral, Y. (2012). Türkiye’de coğrafi işaretleme ve yöresel ürünler, Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi 5 (2), 88-92.
• Zieliński, J., Tomaszewski, D., Guzicka, M.& Rutrowska IA. (2010). Stomata on the pericarp of species of the genus Rosa L. (Rosaceae). Plant Syst Evol 284:49–55.