DOĞADAN TOPLUMA, UYUMDAN KAOSA GILGAMIŞ DESTANI VE KUYUCAKLI YUSUF

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 5, 127 - 149, 30.06.2020

Gülseren Özdemir Riganelis

Öz

İnsanlığın doğaya karşı tutumu ile toplumların ve kültürün oluşumu arasında doğrudan bir ilişki söz konusudur ve bu ilişki her zaman doğanın aleyhine bir gelişim göstermiştir. İnsanın türlü felâketlerin kaynağı olarak gördüğü ve korktuğu doğaya hükmetme arzusu, onu varlığı bir bütün olarak algılama yerine, kendini efendi olarak gören insan merkezli bir anlayışa sürüklemiştir. İnsanlığın bilinen ilk edebî metni olup yedi bin yıllık tarihi bulunan Gılgamış Destanı ve Sabahattin Ali’nin 1937’de yayımlanan Kuyucaklı Yusuf romanı çok belirgin şekilde doğa-kültür karşıtlığını vurgular ve bu bakımdan farklılıkları da bulunmasına rağmen çok büyük benzerlikler taşırlar. Gılgamış Destanı ile Kuyucaklı Yusuf’un doğa, çevre, toplum, kültür, kentleşme temalarına yaklaşımlar bakımından aradaki zaman farkını göz ardı etmeden karşılaştırmalı yöntemler kullanılarak analiz edildiği bu makalede; ilk uygarlıkların doğa, çevre ve toplum algısıyla 20 yüzyıl insanının doğa, çevre ve toplum algısı arasındaki benzerlik ve farklılıkları ortaya koyma, bu temaların iki eserin kişilerinin karakterizasyonundaki etkisini tespit etme ve yedi bin yıl farkına rağmen değişimin pek az olduğunu, doğanın saflığına karşı kültürün çelişkili, tutarsız ve ikiyüzlü bir yapısı olduğunu gösterme hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Gılgamış Destanı, Kuyucaklı Yusuf, doğa, kültür, toplum

Kaynakça

• Ali, Sabahattin (2002). Kuyucaklı Yusuf. İstabul: Yapı Kredi Yayınları.
• Bottero, Jean (2013). Gılgamış Destanı: Ölmek İstemeyen Büyük İnsan. (Çev.:Orhan Suda), İstanbul: YKY.
• Maden, Sait (2018). Gılgamış Destanı. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Moran, Berna (2001). "Soylu Vahşi Olarak Kuyucaklı Yusuf". Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış 2. İstanbul: İletişim Yay., 21-45.
• Nayeri, Kamran (2018). "Culture and Nature in The Epic of Gilgamesh". Our Place in The World: A Journal of Ecosocialism, 1-20.
• Özerkmen, Necmettin (2002). "İnsan Merkezli Çevre Anlayışından Doğa Merkezli Çevre Anlayışına". Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 42,1-2, 167-185.
• Sandars, N. K. (1973). Gılgamış Destanı. (Çev.: Sevin Kutlu, Teoman Duralı), İstanbul: Hürriyet Yayınları.
• Sezen, Gülşen (2016). "Gılgamış Destanı’nda Suyun İzdüşümü". International Journal of Languages’ Education and Teaching, Year 4, Issue 2, August 2016, 143-157.
• Url-1: "Physis". http://felsefiyat.com/felsefe-sozlugu/physis-nedir/.html (Erişim: 9.12.2019).
• Url-2: "Antroposen". https://tr.wikipedia.org/wiki/Antroposen (Erişim: 10.12.2019).
• Url-3: "Lidyalılar". https://tr.wikipedia.org/wiki/Lidyal%C4%B1lar (Erişim: 14.12.2019).