Kanatlı Beslemede Güncel Çalışmalar ve Gelecek için Öneriler

Yıl 2017, Cilt: 58 Sayı: 2, 66 - 79, 23.12.2017

Hasan Rüştü Kutlu , Ahmet Şahin

https://doi.org/10.29185/hayuretim.333882

Cited By: 4

Öz

Bu
çalışmada, kanatlı besleme konusundaki son araştırmalar ile önerilebilecek yeni
besleme ve yemleme uygulamalarına 
değinilmiştir. Dünyadaki kanatlı besleme çalışmaları, moleküler genetik,
mikrobiyoloji, etoloji, immunoloji, histoloji, yem teknolojisi, farmakognozi,
nanoteknoloji, biyoteknoloji ve  gıda
bilimi gibi diğer bilim dalları ile disiplinler arası olarak yürütülmektedir. Kanatlı
beslemede mısır ve soya kullanımını azaltma yönünde çalışmalar  ile yeni ham madde arayışları devam etmektedir.
Peletleme işleminde enerji sarfiyatının azaltılması, pelet stabilitesi ve
kalitesinin artırılması,  nişasta içeriği
yüksek yemlerin ekspander veya ekstruder işleminden geçirilmesi, peletleme
işleminde buhar sıcaklığının arttırılması,  pastörize sıcaklık uygulaması ve çimlendirme çalışılan
konulardandır. Ultra iz minerallerin (lanthanium, cerium, praseodimium, neodimium)
kanatlılar üzerindeki etkileri çok az çalışılmıştır. Probiyotikler,
prebiyotikler, organik asitler, antimikrobiyal ve antioksidant etkili bitkisel
ekstraktlar, sindirime yardımcı eksojen enzimler ve toksin bağlayıcılar pek çok
araştırmaya konu olmuştur ve olacaktır. Bu kapsamda; inülin, kitosan ve
kito-oligosakkaritler, lignoselüloz, 
fitaz, amilaz,  bütirik asit, bitkisel
ekstraktlar,  odun kömürü ve kuşburnu
tozu gibi katkıların kanatlılar üzerindeki olumlu etkileri rapor edilmiştir.
Meta analizleri ile etkilerinde devamlılığı saptanacak ülkemiz tıbbi ve
aromatik bitkilerinden yeni tescilli yem katkılarının üretilmesine yönelik
çalışmalar yapılmalıdır. Verim performansının arttırılması ile birlikte tüketici
isteklerine  uygun yeni ürünler elde
etmek için; amino asit beslemesi, in ovo besleme, erken dönem beslemesi, üniformite
beslemesi, üreme beslemesi, sağlık
koruma beslemesi, sıcaklık stresininin olumsuz etkisini azaltıcı besleme, ürün
kalitesini iyileştirici besleme ve fonksiyonel gıda üretimi için besleme uygulamalarında
yoğunlaşılmıştır. Yemlerin hayvanlara veriliş şekli olan yemlemenin modern
metodları olarak da; seçmeli yemleme, tüm dane yemlemesi ve  grit yemlemesi hayvan refahını arttırma
yönünde halen üzerinde araştırılmaktadır. Yemlerin fiziksel, kimyasal ve
biyolojik analizlerinin yapılması, hızlı yem analiz yöntemlerinin analitik
olarak doğrulanarak kalibre edilmesi ve yaş analiz sonuçları ile uyumluluğunun
kontrolü, karma yemlerin daha doğru formüle edebilmesi ve hayvanların yeterli
ve dengeli bir şekilde beslenmeleri için oldukça önemlidir. Ülkemiz yem ham
maddelerinin besin madde komposizyonları ile kanatlı tür ve genotiplerinin
besin madde ihtiyaçlarını içeren ulusal bir veri bankasının oluşturulması, daha
doğru rasyon formülasyonları için elzemdir. Yem-gıda güvenliği bakımından izlenebilirliğin
üretim akış şemasının herhangi bir noktasından ilk, ara veya son üründen elde
edilecek örnekler bazında değerlendirilmesi için akredite olmuş laboratuvarlara
olan ihtiyaç,  Gıda Tarım ve Hayvancılık
Bakanlığı ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığının ortak işbirliği ile hazırlanacak
alt yapı çalışmaları ile giderilmelidir. Sonuç olarak, gelecekte yürütülecek
çalışmalar; ekonomik kriterler, alternatif yem bitkilerin belirlenmesi ve kültüre
alınması, yeni yem katkılarının üretilmesi, sürdürülebilirlik ve ürün kalitesi
düzleminde yol almaya devam edecektir.  Ancak,
kanatlı besleme çalışmaları, teorik bilime ve pratik saha uygulamalarına katkı
sağlama yanında; ülkemiz gündemini sürekli meşgul eden GDO gibi tartışmalı
konuları aydınlatıcı, hayvan refahı, tüketici sağlığı ve ekolojik dengenin
korunmasına da katkı sağlayıcı olması beklenmektedir. 

Anahtar Kelimeler

kanatlı besleme, yeni yemler, yeni teknolojiler, sağlık koruma, ürün kalitesi

Kaynakça

• Abbas, T.E.2013. The use of Moringa oleifera in poultry diets. Turk J Vet Anim Sci 37: 492-496.
• Abdollahi, M.R.2011.Influence of feed processing on the performance, nutrient utilisation and gut development of poultry and feed quality. PhD Thesis. Massey University, Palmerston North, New Zelanda.
• Adhikari, A.,Cosby,D.E., Cox,N.A., Kyun, W.K.2016.Effect of fructoligosaccharides on colonization of the ceca,liver/gall bladder, and ovary plus fecal shedding and ileum morphology in hens challenged with Salmonella Enteritidis. Poult. Sci. 95 (E-Suppl. 1):3.
• Adrizal, A., Syafwan, S., Noferdiman, N., Zubaida, S.,Pasaribu, T.M.2017. Energy and Protein Consumption and Utilization of Local Female Chicken Reared Under Semi-Scavenging System in the Tropics. Proceedings of the 21st European Symposium on Poultry Nutrition.
• Ahmad, T., Sarwar, M. 2006. Dietary electrolit balance: implications in heat stressed broilers. W. Poult. Sci. J., 62:638-654.
• Anonim, 2006. Feed and animal health. Ani. Feed Sci. and Tech. 126:173-174.
• Backhouse, D. , Gous, R.M. 2006. Responses of adult broiler breeders to feding time. W. Poult. Sci. J., 62:269-281.
• Baker, D.H.2009. Advances in protein–amino acid nutrition of poultry. Amino Acids 37:29–41.
• Balnave, D., Brake, J. 2005. Nutrition and management of heat-stressed pullets and laying hens. W. Poult. Sci. J. 61:399-406.
• Barroeta, A.C. 2007. Nutritive value of poultry meat: relationship between vitamin E and PUFA. W. Poult. Sci. J., 63:277-284.
• Beski, S.S.M., Swick, R.A., Iji, P.A.2015.Specialized protein products in broiler chicken nutrition: A review. Animal Nutrition 1:47-53.
• Blanco, J.A. 2013. Chapter: 3.2. Fodder and Animal Feed. http://www.fao.org/3/a-i4042e/i4042e15.pdf, erişim tarihi 16.07.2017.
• Blokhuis, H.J. 2004. Recent developments in European and international welfare regulations. W. Poult. Sci. J. 60:469-477.
• Bohórquez, D.V.2010.Nutritional Influences on the Ultra-structural Development of the Small Intestinal Epithelium of the Perinatal Turkey Embryo and Poult. PhD Thesis. North Carolina State University, North Caroline.
• Borges, S.A., Fischer Da Silva, A.V., Maiorka, A. 2007. Acid-base balance in broilers. W. Poult. Sci. J., 63:73-81.
• Böhme, H., Forster, D., Halle, I., Meyer, U., Flachowsky, G. 2006. Studies on rare earth elements (REE) in animal nutrition. Book of Abstracts of the 57th Annual Meeting of the European Association for Animal Production. p125, 17-20 Sept. 2006, Antalya-Turkey.
• Carneiro, P. R. O.,. Hadinia, S. H., Gilmet, T. E. , Zuidhof. M. J. 2015. Effect of precision feeding on broiler breeder uniformity and efficiency. Poult. Sci. 94 (E-Suppl. 1):1
• Chabrillat , T., Cadudal, B., Recoquillay, F, Gourguechon, A.,Kerros, S. 2017. Utilization of plant extracts instead of chemical growth promoters and coccidiostats for broilers. 21st Europen Symposium on Poultry Nutrition.
• Chadd, S.2007.Future trends and developments in poultry nutrition. Poultry in the 21st Century. International Poultry Conference,5–7 November 2007, Bangkok, Thailand. Cherian, G.2015. Nutrition and metabolism in poultry: role of lipids in early diet. J Anim Sci Biotechnol. 6(1): 6-28. Çelik, L. ve Açıkgöz, Z. 2006. Kanatlı hayvanlarda sindirim sisteminin gelişimi ve besleme ile sindirim sisteminin gelişimi arasındaki ilişki. Hayvansal Üretim, 47(2): 38-47. Dahiya, J. P., Hoehler, D., Van Kessel, A. G., Drew, M. D. 2007. Effect of Different Dietary methionine Sources on Intestinal Microbial Populations in Broiler Chickens. Poult. Sci., 86:2358–2366
• Dahiya, J. P., Wilkie, D. C. Van Kessel, A. G., Drew. M. D. 2006. Potential strategies for controlling necrotic enteritis in broiler chickens in post-antibiotic era. Anim Feed Sci. Technol. 129:60–88.
• Debonne, M., Baarendse, P.J.J., van den Brand, H., Kemp, B., Bruggeman, V., Decuypere, E. 2008. Involvement of the hypothalamic-pituitary-thyroid axis and its interaction with the hypothalamic-pititary-adrenal axis in the ontogeny of avian thermoregulation: a review. W. Poult. Sci. J., 64:309-322.
• De Keyser, K., Kuterna, L., Kaczmarek, S., Rutkowski, A., Vanderbeke, E., 2016. High dosing NSP enzymes for total protein and digestible amino acid reformulation in a wheat/corn/soybean meal diet in broilers. J. Appl. Poult. Res. 25:239–246.
• Deep, A., Schwean-Lardner,K., Kessel,A.G.W., Classen, H.L.2015. Feeding pea enhances the degree of satiety in feed restricted broiler breeder pullets. Poult. Sci. 94 (E-Suppl. 1):21.
• Doğan, N., Çelik, L., Tekeli, A., Bozkurt, Z., Kutlu, H.R., 2008. Effects of dietary lycopene on laying performance and egg quality of Brown layers. Book of Abstracts, XXIII World’s Poultry Congress, 2008, 30 June to 4 July 2008, Brisbane, Australia, W.Poult.Sci. J. 64 (suppl.2): 401.
• Dündar, Y. 2001. Fitokimyasallar ve sağlıklı yaşam. Kocatepe Tıp Dergisi 2:131-138
• Elkin, R.G. 2006. Reducing shell egg cholesterol content. I. Overview, genetic approaches, and nutritional strategies. W. Poult. Sci. J., 62:665-687.
• Elkin, R.G. 2007. Reducing shell egg cholesterol content. II. Review of approaches utilizing non-nutritive dietary factors or farmacological agents and an examination of emerging strategies. W. Poult. Sci. J. 63:5-32.
• Erener,G., Ocak,N., Garipoğlu,A.V., Şahin, A.2016. Insoluble granite-grit allows broiler chicks to have better growth performance and gut health. R. Bras. Zootec. 45(11):650-654.
• Ergul, T., Martinez Amezcua, C., Parsons, C. M., Walters, B., Brannon, J., Noll, S.L. 2003. Amino acid digestibility in corn distillers dried grains with solubles. Poultry Sci. 82 (Suppl. 1): 70.
• Erlwanger, K.H., Unmack, M.A., Grøndahl, M.L., Pierzynowski, S.G., Aalbaek, B., Dantzer, V., Skadhauge, E.1999.Effects of dietary substitution with raw and heat-treated cowpea (Vigna unguiculata) on intestinal transport and pancreatic enzymes in the pig. Zentralbl Veterinarmed A. 46(10):581-92.
• FAO and IFIF. 2010. Good practices for the feed industry – Implementing the Codex Alimentarius Code of Practice on Good Animal Feeding. FAO Animal Production and Health Manual No. 9. Rome.
• Ferzola, P.H., Oviedo-Rondón,E.O., Sarsour,A., Cordova, H.A.2016. Cordova, Sorghum inclusion levels and the addition of a serine protease on footpad dermatitis at 40 days of age. Poult. Sci. 95(E-Suppl. 1):7.
• Flachowsky, G., Aulrich, K., Böhme, H., Halle, I. 2007. Studies on feeds from genetically modified plants (GMP)-Contributions to nutritional and safety assessment. Anim. Feed Sci. and Tech. 133:2-30.
• Fokunang, C.N., Temba-Fokunang, E.A., Tomkins, P., Barkwan, S. 2006. Global impacts of mycotoxins on human and animal health management. Outlook on Agriculture 35(4): 247–253.
• Froetscher, J. 2006. Pelet kalitesinde diskin etkisi. Yem Magazin. 46:47-48.
• Galea, F.2011.Nutrition and food management and their influence on egg quality. XLVIII Simposio Cientifico De Avicultura. Santiago de Compostela, 5 al 7 de Octubre de 2011.
• Gonzales-Esquerra, R. ,Leeson, S. 2006. Physiological and metabolic responses of broilers to heat stress – implications for protein and amino acid nutrition. W. Poult. Sci. J. 62:282-295.
• Gorski,F., Utterback, P.L., Parsons,C.M.2015. Nutritional evaluation of canola meal produced from a new variety of canola seeds in broiler chickens and laying hens. Poult. Sci. 94 (E-Suppl. 1):34.
• Gous, R.M., Morris, T.R. 2005. Nutritionla interventions in alleviating the effects of high temperatures in broiler production. W. Poult. Sci. J., 61:463-476.
• Gupta, S., Mehta, M. 2016. Effect of cysteine protease enzyme in diet to reduce soybean meal without affecting performance of Kadaknath birds in India. Poult. Sci. 95 (E-Suppl. 1):9.
• Gül,M., Tekce, E.2016. Hayvan Beslemede Yeni Bir Yem Maddesi; Kinoa. Yem Magazine 24(76):29-35.
• Hamidi, O., Chamani, M., Ghahri, H.,Sadeghi, A.A., Malekınejad, M.2016. Effects of chromium (III) picolinate and chromium (III) picolinate nanoparticles supplementation on growth performance, organs weight and immune function in cyclic heat stressed broiler chickens. Kafkas Univ Vet Fak Derg 22 (3): 373-380.
• Hwangbo,J., Hong,E.C., Jang,A., Kang,H.K., Oh, J.S., Kim, B.W., Park, B.S.2009.Utilization of house fly-maggots, a feed supplement in the production of broiler chickens. Journal of Environmental Biology 30(4): 609-614.
• Kana, R.J., Teguia, A., Fomekong, A. 2012. Effect of substituting soybean meal with cowpea (Vigna unguiculata wal) supplemented with natural plant charcoals in broiler diet on growth performances and carcass characteristics. Iranian Journal of Applied Animal Science 2(4):377-381.
• Kathirvelan,C., Janani,S.R., Ramesh, J., M.R. Purushothaman.2015. Significance of usage of phytase in poultry nutrition. International Journal of Science and Technology 4 (4): 1214 – 1217.
• Kulshreshtha, G.,Rathgeber, B., Boulianne, M.,Brigitte, L.,Stratton, G., Thomas N., Critchley, A., Hafting,J., Prithiviraj,B.2015. Feed supplementation with the red seaweeds Chondrus crispus and Sarcodiotheca gaudichaudii reduce Salmonella Enteritidis in layer hens. Poult. Sci. 94 (E-Suppl. 1):27.
• Keser, O., Bilal, T.2010. İnülinin kanatlı beslemede kullanılması. Kafkas Univ Vet Fak Derg 16 (4): 685-695.
• Kheravii, S., K., Swick,R.A., Choct,M., Wu,Ş.B.2016. The changes of short-chain fatty acids and cecal bacteria in response to a lignocellulose supplementation in wheat or corn based diet. Poult. Sci. 95(E-Suppl. 1):14.
• Kirunda, D. F. K., Scheideler, S.E., McKee, S.R. 2001. The Efficacy of Vitamin E (DL-α-tocopheryl acetate) Supplementation in Hen Diets to Alleviate Egg Quality Deterioration Associated with High Temperature Exposure. Poultry Science 80:1378–1383.
• Kutlu, H.R. 2014. Tavukların Beslenmesi. In: M.Türkoğlu ve M. Sarıca (Editör), Tavukçuluk Bilimi (Yetiştirme, Besleme ve Hastalıklar), 4. Baskı, Bey Ofset Matbacılık, Ankara, pp.405-560.
• Kutlu, H.R., Çelik, L. 2016. Yemler Bilgisi ve Yem Teknolojisi. Ç.Ü. Ziraat Fak. Genel Yayın No:266, Ders Kitapları Yayın No:A-86, Adana.
• Kutlu, H.R., Ünsal, İ., Ayaşan, T. 1999. Etlik piliç üretiminde et kalitesi ve et kalitesini etkileyen fakötrler. Çiftlik Dergisi, sayı:179, sayfa: 59-74.
• Kur,A.T.Y., AbdelAtti,K.A., Dousa,B.M., Elagib,H.A.A., Malik,H.E.E, Elamin, K.M.2013. Effect of Treated Cowpea Seeds on Broiler Chicken. Global Journal of Animal Scientific Research 1(1):58-65.
• Lin, H., Jiao, H.C., Buyse, J., Decuypere, E. 2006. Strategies for preventing heat stres in poultry. W. Poult. Sci. J. 62:71-86.
• Liu, S.Y., Selle, P.H., Cowieson, A.J. 2014. Influence of steam-pelleting temperatures and grain variety of finely-ground, sorghum-based broiler diets on small ıntestinal starch and nitrogen digestion dynamics in broiler chickens. International Journal of Poultry Science 13 (6): 308-315.
• Lopera,P.A., Rodriguez-Lecompte,J.C., Reyes, J.2016. Modulation of adaptive immune responses by probiotics in chicken pullets. Poult. Sci. 95 (E-Suppl. 1): 3 Löwe, R. 2005. Judging pellet stability as part of pellet quality. Feed Tech, 9.2.2005, p15-19.
• Maiorano, G., Bednarczyk, M.2016.Prebiotics and synbiotics in broiler chicken production:in vivo performance and meat quality aspects: A review. Slovak J. Anim. Sci. 49 (4): 151–156.
• Malomo, O. 2013. Effect of processing on component oligosaccharides of cowpea (Vigna unguicustala). Research and Reviews: Journal of Food and Dairy Technology 1(1):33-36.
• Mazaheri, A., Shams Shargh, M., Dastar, B.,Zerehdaran, S. 2014. Effect of different levels of mushroom waste (Agaricus bisporus) with or without probiotic on growth performance, carcass characteristics, and breast meat quality in broiler chickens. Poultry Science Journal 2 (2): 125-138
• McDowell, L.R., Ward, N.E.2011. Optimum vitamin nutrition for poultry.International Poultry Production 16 (4):27-34.
• Min, Y.N., F.Z. Liu, Z. Wang, C. Coto, S. Cerrate, F.P. Costa, F. Y., Waldroup, P.W. 2008. Evaluation of distillers dried grains with solubles in combination with glycerin in broiler diets. Int. J. Poult. Sci., 7: 646-654.
• Moritz, J.S., Beyer, R.S., Wilson, K.J., Cramer, K.R. 2001. Effect of moisture addition at the mixer to a corn-soybean-based diet on broiler performance. J. Appl. Poult. Res., 10:347-353.
• NRC,1994. National Research Council Nutrient Requirements of Poultry – Ninth Revised Edition.
• Olukosi, O.A.2012. Biochemistry of phytate and phytases: Applications in monogastric nutrition. Biokemistri 24 (2): 58-63.
• Özcan, M.A.2014.Gümüş Nanopartiküller ve Kanatlı Hayvan Beslemede Kullanımına Yönelik Çalışmalar.Tavukçuluk Araştırma Dergisi 11 (2): 16-20.
• Rath, P.R., Behura,N.C., Sahoo,S.P.,Panda,P.,Mandal, K.D., Panigrahi, P.N.2015.Amelioration of Heat Stress for Poultry Welfare: A Strategic Approach. International Journal of Livestock Research 5(3):1-9.
• Robinson, K., Sunkara, L., Zhang,G.2016. Regulation of host defense peptide expression and barrier function by butyrate and FSK in broiler chicks. Poult. Sci. 95 (E-Suppl. 1):4.
• Schramm, V.G., Durau,J.F., Massuquetto,A.,Zavelinski,V.A.B., Fascina,V.B., Maiorka,A. 2016. Amylase improves digestibility of pelleted diets. Poult. Sci. 95(E-Suppl. 1):11.
• Shariatmadari, F., Forbes, J.M.2005. Performance of broiler chickens given whey in the food and/or drinking water. British Poultry Science 46 (4): 498–505.
• Smith, K.A., Jasek, A.T., Wyatt,C., Lee, J.T.2016. Evaluation of increasing levels of phytase in diets containing variable levels of amino acids on male broiler performance and processing yields. Poult. Sci. 95(E-Suppl. 1):9.
• Singh, A.K., Berrocoso,J.D., Kida,R., Kim, Y.S., Jha,R.2016. In ovo inoculation of raffinose improves hatchability, vitalizes gut mucosa, and enhances immune response in broiler chickens. Poult. Sci. 95(E-Suppl. 1):4.
• Spencer, T.2013. Pastured Poultry Nutrition and Forages. ATTRA (attra.ncat.org) :1-20.
• Suchy, P., Straková, E., Herzig, I.2014. Selenium in poultry nutrition: a review. Czech J. Anim. Sci., 59 (11): 495–503.
• Surai, P.F.2002a.Natural Antioksidants in Avian Nutrition and Reproduction.Nothingham University Press, Nothingham.
• Surai P.F. 2002b Selenium in poultry nutrition: a new look at an old element. 2. Reproduction, egg and meat quality and practical applications. World’s Poultry Science Journal 58: 431-450.
• Surai, P.F.2012.Natural antioksidants in Poultry Nutrition: New developments. 16th Europen Symposium on Poultry Nutrition: 669-676.
• Świątkiewicz, S., Arczewska-Włosek, A., Józefiak, D.2015a.Application of microalgae biomass in poultry nutrition. World's Poultry Science Journal, Vol. 71:663-672.
• Swiatkiewicz, S., Swiatkiewicz, M., Arczewska-Wlosek, A., Jozefiak, D. 2015b. Chitosan and its oligosaccharide derivatives (chito-oligosaccharides) as feed supplements in poultry and swine nutrition. Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition 99:1–12.
• Syafwan, S.,Kwakkel, R.P., Verstegen, M.W.A.2011.Heat stress and feeding strategies in meat type chickens. World's Poultry Science Journal 67: 653-673.
• Tadondjou,C.D., Ngoula,F., Kana,J.R., Defang,H.F., Mube,H.K., Teguia, A.2013. Effect of dietary energy level on body weight, testicular development and semen quality of local barred chicken of the western highlands of Cameroon. Advances in Reproductive Sciences 1(3):38-43.
• TMO, 2016. Toprak Mahsulleri Ofisi Genel Müdürlüğü 2016 Yılı Hububat Raporu. 207 sayfa.
• Tunçer, P.2012. Mersin bitkisinin (Myrtus communis L.) broiler rasyonlarında kullanım imkanlarının araştırılması. Doktora Tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar.
• Uni, Z., Noy, Y., Sklan, D. 1995. Post hatch changes in morphology and function of the small intestines in heavy and light strain chicks. Poultry Sci. 74:1622–1629.
• USGC,2012.DDGS Kullanıcı el kitabı. ABD Tahıl Konseyi (Çeviren: Nadir Fayazoff), 92 sayfa.
• Ünsal, İ. 2004. Erken Dönem Besleme Uygulamalarının Etlik Civcivlerin Gelişimine Etkileri. Doktora Tezi. Çukurova Üniv. Fen Bil. Enst. Zootekni A.B.D. Adana.
• Vlaicu, P.A., Dragotoiu, D., Panaite, T.D., Untea, A., Saracila, M., Mitoiu, M.2017. Effect of rosehip addition to Ω3 PUFA-high layer diets on hen performance and egg quality. Proceedings of the 21st European Symposium on Poultry Nutrition.
• Yagoub, Y.M.1998.Effect of piegon pea and cow pea on the performance and gut immunity of broiler chicks.MSc Thesis. Faculty of Animal Production,University of Khartoum.
• Yahav, S., Shinder, D., Tanny, J.,Cohen, S. 2005. Sensible heat loss: the broiler’s paradox. W. Poult. Sci. J., 61:419-434.
• Yardibi, H., Türkay, G. 2008. The effects of vitamin E on the antioxidant system, egg production, and egg quality in heat stressed laying hens. Turk. J. Vet. Anim. Sci. 32 (5):319-325.