Süt Tüketiminde Laktoz Duyarlılığının (İntolerans) Analizi: İzmir İli Bornova İlçesi Örneği

Yıl 2020, Cilt: 61 Sayı: 2, 127 - 134, 29.12.2020

Awo Abdoulaye Gbadamonsi Aysar Shihab Ahmed , Alpha Saloum Cisse , Ahmed Seioudy , Turgay Taşkın , Sait Engindeniz , Çağrı Kandemir , Nedim Koşum

https://doi.org/10.29185/hayuretim.807776

Öz

Amaç: İzmir'in Bornova ilçesinin kentsel kesiminde yaşayan hane halklarının süt tüketimine yönelik laktoz duyarlılığını analiz etmektir.

Materyal: Araştırmada oransal örnek hacmi formülünden yararlanarak Bornova ilçe merkezinde yaşayan 271 hane halkı üyesinden anket yöntemiyle veriler derlenmiştir. Toplanan verilerin analizinde, öncelikle hane halklarının demografik ve sosyo-ekonomik özellikleri incelenmiş, daha sonra süt tüketimine yönelik laktoz duyarlılığı ve ortaya çıkan şikayetler belirlenmiştir. Bu aşamada cinsiyet, yaş, kilo yapısı, eğitim düzeyi ve medeni durum açısından gruplar oluşturulmuş ve karşılaştırmalar yapılmıştır.

Bulgular: Ankete katılanların % 6.64’ü hiç süt tüketmezken, her gün süt tüketenlerin oranı % 25.09 dur. En yüksek oranı % 40.59 ile haftada birkaç kez tüketenler oluşturmuştur. Hane halkı üyelerinden düzenli süt tüketenlerin % 63.12'si erkekler, % 36.88'i kadınlar, çok nadir tüketen ve hiç süt tüketmeyenlerin % 38.46’sı erkekler, % 61.54’ünü kadınlar oluşturmuştur. Yaş grubu açısından tüketim durumu incelendiğinde, düzenli süt tüketenler içinde 17-56 yaş aralığında olanların oranı toplam % 75’i geçerken, çok nadir tüketen ya da hiç tüketmeyenlerde bu oran % 74’den biraz fazladır. Süt tüketiminin eğitim düzeyine göre değişimine bakıldığında, lise ve yükseköğretimde olanların oranı toplam % 74.4, çok nadir tüketen ya da hiç tüketmeyenlerde % 78.85 olarak bulunmuştur. Araştırmada, çok nadir tüketme veya hiç süt tüketmeme nedenleri içinde % 28 ile alerjik rahatsızlık, % 23.08 ile tat ve mide-bağırsak rahatsızlıkları gelmektedir. Sütle ilgili kötü anı ise % 1.92 ile en düşük neden olmuştur.

Sonuç: Türkiye’de laktoz intoleransı sorununa yönelik fermente süt ürünleri ve bu ürünlerde kullanılan aşı kültürleri, laktozsuz süt ürünleri, toz veya tablet şeklindeki laktaz enziminin üretimine yönelik bilimsel ve teknolojik çalışmalar yapılmalıdır. Süt tüketimini etkileyen etmenler ve koruyucu önlemler hakkında ebeveyn ve öğretmenler bilgilendirilmelidir. Özellikle sütü sevmeyen çocukların ebeveynlerine büyük görev düşmektedir. Çocuklarının sütü neden sevmediklerini araştırıp, süt tüketimlerini artırmaya yönelik yöntemler geliştirmeleri gerekir. Türkiye’de araştırmalarla bölgelere göre laktoz intolerans haritasının ortaya konması gerekmektedir. Bu durum gıda endüstrisinin laktozsuz ürün geliştirme motivasyonunu arttırabileceği gibi, bölgesel olarak yapılan üretimlerde farklılaşmaya gidilmesine de imkân tanıyacaktır.

Anahtar Kelimeler

Süt tüketimi, Laktoz İntoleransı, Tüketim Analizi, Tüketici Tercihleri

Analysis of Lactose Sensitivity (Intolerance) in Milk Consumption: The Case of Bornova District of Izmir

Öz

Objective: To analyze the lactose sensitivity towards milk consumption of households living in the urban part of Bornova district of Izmir.

Material and Methods: In the research, data were collected from 271 household members living in Bornova district center by using the proportional sample size formula. In the analysis of the collected data, first of all the demographic and socio-economic characteristics of the households were revealed, then the lactose sensitivity towards milk consumption and the complaints that emerged were revealed. At this stage, groups were formed in terms of gender, age, weight structure, education level and marital status and comparisons were made.

Results: While 6.64 % of the participants do not consume milk at all, the rate of those who consume milk every day is 25.09 %. Those who consumed it several times a week had the highest rate with 40.59 %. While 63.12 % of household members who regularly consume milk are men, 36.88 % are women, 38.46 % of those who rarely and never consume milk are men and 61.54 % are women. When the consumption status is examined in terms of age group, the rate of those who consume milk regularly is 75 % in total, while the rate of those who consume very rarely or not at all is a little more than 74 %. Considering the change in milk consumption according to education level, the rate of those in high school and higher education is 74.42 %, while this value is found to be 78.85 % for those who do not consume very rarely or not. In the study, the reasons for consuming milk very rarely or not at all are allergic disorders with 28 %, taste and gastrointestinal disorders with 23.08 %. Bad memory about milk was the lowest cause with 1.92 %.

Conclusion: In Turkey, scientific and technological studies should be carried out for the production of fermented milk products and vaccine cultures used in these products, lactose-free milk products, and lactase enzyme in powder or tablet form for the problem of lactose intolerance. Parents and teachers should be informed about the factors affecting milk consumption and protective measures. Especially the parents of children who do not like milk have a great responsibility. They should investigate why their children do not like milk and develop methods to increase their milk consumption. According to the research of lactose intolerance in Turkey it is required to reveal the map. This situation may increase the motivation of the food industry to develop lactose-free products, as well as allow differentiation in regional production. 

Anahtar Kelimeler

Milk consumption, Lactose intolerance, Consumption analysis, Consumer preferences

Kaynakça

• Arslan, K., Gundogdu, T.K., , Yavuzyilmaz, D.K., Azbar, N. 2017. Use of a novel bioreactor configuration in the form of high solid digestion for municipal organic wastes at pilot scale. EJENS, Volume 2, Issue 1 (2017), pp. 120-125.
• Bıyıklı, E.T. 2011. Konya İli 10-15 Yaş aralığındaki ilköğretim öğrencilerinde süt ve süt ürünleri tüketim alışkanlığı, laktoz sindirim güçlüğü ve intoleransı üzerine bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Bus, A, Worsley, A 2003. Consumers’ sensory and nutritional perceptions of three types of milks. Public Health Nutrition 6: 201-208.
• Campbell AK, Waud JP, Matthews SB. 2005. The molecular basis of lactose intolerance. Sci Prog 88 (Pt 3): 157–202.
• Campbell, A.K., Matthews, S.B., Vassel, N., Cox, C.D., Naseem, R., Chaichi, J., Holland, I.B., Green, J., Wann, K.T. 2010. Bacterial metabolic 'toxins': A new mechanism for lactose and food intolerance, and irritable bowel syndrome. Toxicology, 278, 268-276. https://doi.org/10.1016/j.tox.2010.09.0010.
• Cappello, G, Marzio, L. 2005. Rifaximin in patients with lactose intolerance. Digestive and Liver Disease. 37(5):316-319. De Vrese , M., Stegelmann, A., Richter, B., Fenselau, S., Laue, C., Schrezenmeir, J. 2001. Probiotics--compensation for lactase insufficiency. Am J Clin Nutr. Feb;73(2 Suppl):421S-429S. doi: 10.1093/ajcn/73.2.421s.
• Demircioğlu, E., Kaner, G. 2014. Süt ve türevleri laktoz intoleransının düşmanı mı? Yoksa bildiklerimiz yanlış mı?. Güncel gastroenteroloji 18/1:89-92.
• Demirgül, F., Demirgül, R. 2019. Laktoz intoleransın prevalansı, teşhisi ve laktozsuz beslenme tavsiyeleri. Food and Health 5(4):281-290, 281-290.
• Demirgül, F., Sağdıç, O. 2018. Fermente süt ürünlerinin insan sağlığına etkisi. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 13, 45-53. https://doi.org/10.31590/ejosat.377798
• Drewnowski A, Finley J, Hess JM, Ingram J, Miller G, Peters C. 2020. Toward healthy diets from sustainable food systems. Curr Dev Nutr. 2020 May 20;4(6):nzaa083. doi: 10.1093/cdn/nzaa083. Collection 2020 Jun.PMID: 3255141 1.
• EFSA (European Food Safety Authority). 2010. Scientific Opinion on Lactose thresholds in lactose intolerance and galactosaemia. EFSA J. 8(1777).
• Fox, PF. 2009. In: McSweeney P, Fox PF, eds. Advanced Dairy Chemistry Volume 3: Lactose, water, salts and minor constitutents. New York; Springer; 1-15.
• Fung, M, Xue, X, Szilagyi, A.J . 2020. Estimating lactase nonpersistence distributions in the multi-ethnic canadian demographic: a population-based study.Can Assoc Gastroenterol. 2020 Jun;3(3):103-110. doi: 10.1093/jcag/gwy068. Epub 2018 Nov 28.
• Gaskin, D.J., Ilich, J.Z. 2009. Lactose maldigestion revi-sited: diagnosis, prevalence in ethnic minorities, and dietary recommendations to overcome it. American Journal of Li-festyle Medicine, 3(3), 212-218. https://doi.org/10.1177/1559827609331555.
• Hertzler, S., Savaiano, DA 1996. Colonic adaptation to daily lactose feeding in lactose maldigesters reduces lactose intolerance. Am J Clin Nutr. 64:232-6. Printed in USA.
• Köse, BY., Ölmez, Y. 2016. Laktoz intoleransı ve diyet. Güncel gastroenteroloji 20/3. http://guncel.tgv.org.tr/journal/67/pdf/100475.pdf
• Leonardi M, Gerbault P, Thomas M, Burger J. 2011. The evolution of lactase persistence in Europe. A synthesis of archaeological and genetic evidence. International Dairy Journal. 2012;22:88-97. doi: 10.1016/j.idairyj.2011.10.010.
• Lomer, Mce,, Parkes, Gc, Sanderson, Jd. 2008. Review article: lactose intolerance in clinical practice – myths and realities. Aliment Pharmacol Ther 27, 93–103.
• Lukito, W., Malik, SG., Surono, IS., Wahlqvist, ML., 2015. From ‘lactose intolerance’ to ‘lactose nutrition’. Asia Pac J Clin Nutr. 24(Suppl 1):S1-S8.
• Màdry E, Fidler E, Walkowiak J. 2010. Lactose intolerance-current state of knowledge. Acta Sci Pol Technol Aliment. 9:343-50.
• Mattar R, Mazo DF de C 2010. Lactose intolerance: changing paradigms due to molecular biology. Rev Assoc Med Bras 56(2): 230- 236.
• Mattar, R., Mazo, D.F.C., Carrilho, F.J. 2012. Lactose intolerance: diagnosis, genetic, and clinical factors. Clinical and Experimental Gastroenterology, 5, 113-121. https://doi.org/10.2147/CEG.S32368.
• Matthews SB, Waud JP, Roberts AG, Campbell AK. 2005. Systemic lactose intolerance: a new perspective on an old problem. Postgrad Med J, 81: 167–73.
• Newbold, P. 1995. Statistics for Business and Economics, Prentice Hall Inc., USA. Pages 1016
• Özçıngırak, G., Engindeniz, S. 2019. izmir’in kentsel kesiminde sera sebzeleri tüketiminin analizi, Tarım Ekonomisi Dergisi, 25(1):53-66.
• Özyürek, S., Yangılar, F., Çebi, K., 2019. Erzincan Üniversitesi Öğrencilerinin Süt ve Süt Ürünleri Tüketim Alışkanlıklarının İncelenmesi, Black Sea Journal of Agriculture, 2(3):119-125.
• Robles L, Priefer R.Diagnostics (Basel). 2020. Lactose ıntolerance: what your breath can tell you. Jun 17;10(6):412. doi: 10.3390/diagnostics10060412.PMID: 32560312
• Shaukat A, Levitt MD, Taylor BC, Brent C Taylor, Roderick MacDonald, Tatyana A Shamliyan, Robert L Kane, Timothy J Wilt 2010. Systematic review: effective management strategies for lactose intolerance. Ann Intern Med.152:797-803.
• Silanikove, N., Leitner, G., Merin, U. 2015. The interrelationships between lactose intolerance and the modern dairy industry: global perspectives in evolutional and historical backgrounds. Nutrients, 7, 7312-7331. https://doi.org/10.3390/nu7095340.
• Solomons NW. 2002. Fermentation, fermented foods and lactose intolerance. Eur J Clin Nutr 56 (Suppl. 4): S50–5.
• Szilagyi, A. 2015. Adaptation to Lactose in Lactase Non Persistent People: Effects on Intolerance and the Relationship between Dairy Food Consumption and Evalution of Diseases. Nutrients, 7: 6751-6779; doi:10.3390/nu7085309
• Şimşek, O., Çetin, C., Bilgin, B. 2005. İstanbul ilinde içme sütü tüketim alışkanlıkları ve bu alışkanlıkları etkileyen faktörlerin belirlenmesi üzerine bir araştırma, Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 2(1):23-35.
• Şimşek, B., Açıkgöz, İ., 2011. Üniversite Öğrencilerinin Süt Ürünleri Tüketim Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi, Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 1(3):57-62.
• TÜİK, 2019. Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/AltKategori.do?ust_id=11&ust_adi=N%FCfus
• Tutumlu, Ş. 2011. 10-15 yaş aralığındaki ilköğretim öğrencilerinde süt ve süt ürünleri tüketim alışkanlığı, laktoz sindirim güçlüğü ve intoleransı üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi, Yayımlanmış yüksek lisans tezi, Konya.
• United States Department of Agriculture (USDA) . 2016. Agricultural marketing service. Web site. https://www.marketnews.usda.gov/mnp/da-report-config?category¼DryWheyProducts. Accessed January 25, 2016.
• World Health Organization (WHO), 2005. Dept of child and adolescent health and development. The treatment of diarrhoea: a manual for physicians and other senior health workers. Geneva: World Health Organization; 2005 4th rev. Report No.:WHO/FCH/CAH/05.1. Web site. http://apps. who.int/iris/handle/10665/43209. Accessed November 23, 2015.
• Yeo, N.M. 2017. Lactose Intolerance: An overview of the facts and their ımplications. university of Nebraska-Lincoln. Honors Theses, University of Nebraska-Lincoln. 66. https://digitalcommons.unl.edu/honorstheses/66
• Yiğit, C. 2010. Laktoz İntoleransı Bulunan Kişilerde Laktaz (-13910 T/C Ve - 22018 A/G) Gen polimorfizimlerinin belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Biyokimya Anabilim Dalı. Uzmanlık Tezi Erzurum.