Halk Elinde Yetiştirilen Hırik (Hamdani x Akkaraman Melezi) Koyunlarının Döl, Süt ve Yapağı Verimi Özellikleri

Yıl 2021, Cilt: 62 Sayı: 1, 35 - 44, 30.06.2021

Engin Demir , Turgut Aygün

https://doi.org/10.29185/hayuretim.774939

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu çalışmada, Hırik (Hamdani x Akkaraman melezi) koyunlarının temel verim özelliklerinden döl, süt ve yapağı verimi özellikleri incelenmiştir.
Materyal ve Yöntem: Hayvan materyalini, Bitlis ili Tatvan ilçesine bağlı Yoncabaşı köyünde yetiştirilen 150 baş Hırik (Hamdani x Akkaraman melezi) koyunu ve bunlardan elde edilen kuzular oluşturmuştur. Doğan kuzular 24 saat içerisinde 100 g duyarlılıktaki dijital tartı aleti ile tartılarak doğum ağırlığı ve ananın doğum sonu ağırlığı alınmıştır. Laktasyon süt verimi ve süresi Trapez II Yöntemi ile hesaplanmıştır. Her koyuna ait kirli yapağı gömleği ve canlı ağırlığı 100 g’a duyarlı elektronik dijital baskül ile tartılarak koyunların kirli yapağı ağırlığı ve kırkım sonu canlı ağırlığı belirlenmiştir. Daha sonra, analize yetecek miktarda ve örnek alma tekniğine uygun bir şekilde sürüden şansa bağlı seçilen 45 baş koyunun sağ omuz ve son kaburga bölgesinden yapağı numuneleri alınmış ve yapağı randımanı belirlenmiştir.
Bulgular: Hırik koyunlarında belirlenen döl verim özelliklerinden; gebelik oranı % 96.67, kısırlık oranı % 3.33, yavru atma oranı % 2, kuzulama oranı % 94.67 ve ikizlik oranı % 11.97 olarak bulunmuştur. Koçaltı koyun başına doğan kuzu sayısı (KAKBDKS) 1.06, doğuran koyun başına kuzu sayısı (DKBDKS) 1.12 ve150. gündeki yaşama gücü % 100 olarak tespit edilmiştir. Kuzularda ortalama doğum ağırlığı 3.05±0.03 kg, koyunların doğumdaki ortalama canlı ağırlığı 56.93±0.62 kg ve gebelik etkenliğine ilişkin ortalama ise 6.34±0.02 kg olarak saptanmıştır. Hırik koyunlarında ortalama laktasyon süt verimi 174.50±0.58 l ve laktasyon süresi 221.77±1.57 gün olarak tespit edilmiştir. Kirli yapağı verimine ilişkin genel ortalama 2.51±0.04 kg olarak bulunmuştur. Kırkım sonu canlı ağırlığının genel ortalaması 64.97±0.27 kg olarak belirlenmiştir. Yapağı randımanına ilişkin genel ortalama % 71.44±1.08 olarak tespit edilmiştir.
Sonuç: Hırik koyunlarında yapılacak ıslah çalışmaları ile döl verimi, laktasyon süt verimi, laktasyon süresi, kirli yapağı verimi ve yapağı randımanının çok daha ileri seviyelere çıkarılabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Canlı ağırlık, Döl verimi, Laktasyon süt verimi, Hırik koyunu, Yapağı verimi

Destekleyen Kurum

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

FYL-2017-5889

Teşekkür

Bu makale, ilk yazarın Yüksek Lisans tezinden derlenmiştir. Bu çalışmayı, FYL-2017-5889 No’lu proje olarak, finanse ederek destekleyen Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi'ne teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Alarslan E, Aygün T. 2019. Yalova’da yetiştirilen Kıvırcık kuzularında büyüme-gelişme ve bazı morfolojik özelliklerinin belirlenmesi. Jornal of Animal Production, 60(1): 39-50.
• Altın T, Okut H, Demirel E. 1995. Karakaş ve Hamdani x Karakaş F1 Melezi koyunlarda transferin tipleri ile bazı faktörlerin yapağı verimi ve özelliklerine etkisi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 5(2): 37-49.
• Aşkan R, Aygün T. 2020. Ekstansif koşullarda yetiştirilen Akkaraman melezi koyunlarda süt verimi ve sütteki bazı bileşenlerin belirlenmesi. Jornal of Animal Production, 61(1): 23-31.
• Bingöl E, Aygün T. 2013. Hakkaride yetiştirilen Karakaş koyunlarında bazı döl verim özellikleri. Iğdır Üniv. Fen Bilimleri Enst. Derg., 3(2): 113-118.
• Çolakoğlu N, Özbeyaz C. 1999. Akkaraman ve Malya koyunlarının bazı verim özelliklerinin karşılaştırılması. Türk Veteriner ve Hayvancılık Dergisi, 23(4): 351-360.
• Demirel E. 1996. Akkaraman ve Hamdani x Akkaraman F1 Melez Koyunlarının Yapağı Verimi ve Özellikleri (yüksek lisans tezi, basılmamış). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Van.
• Gökdal Ö. 1998. Karakaş Koyunlarının Süt ve Döl Verimleri ile Dışyapı ve Büyüme-Gelişme Özellikleri (doktora tezi, basılmamış). Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Van.
• Gökdal Ö, Ülker H, Oto MM, Temur C, Budağ C. 2000. Köylü koşullarında yetiştirilen Karakaş koyunlarının çeşitli verim özellikleri ve vücut ölçüleri. Van YYÜ Tarım Bilimleri Dergisi, 10(1): 103-111.
• Gürgen S. 2008. Tokat Yöresinde Yetiştirilen Karayaka Koyunlarında Yapağı Verimi ve Bazı Fiziksel Yapağı Özelliklerinin Belirlenmesi (yüksek lisans tezi, basılmamış). Gaziosmanpaşa Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Zootekni Anabilim Dalı, Tokat.
• Hakan S, Aygün T. 2015. Farklı yetiştirici koşullarında Karakaş koyunlarının kırkım sonu canlı ağırlığı ve kirli yapağı verimi. 9. Ulusal Zootekni Bilim Kongresi, 3-5 Eylül 2015, Selçuk Üniv. Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, Konya, s: 608-615.
• İnan İ, Aygün T. 2019. The body weight after shearing and the greasy wool yield of Red Karaman ewes at different raising conditions in Turkey. Journal of Advanced Agricultural Technologies, 6(2): 139-143.
• Karaca O, Vanlı Y, Kaymakçı M, Altın T, Kaygısız A. 1993. Doğu Anadolu Bölgesinde Koyun Yetiştirmenin Sosyolojik Ekonomik ve Genetik Görünüşü. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Araştırma Fonu, 90ZF.071 No’lu Proje Kesin Raporu, Van YYÜ Ofset Matbaası, s: 27, Van.
• Karakoç T, Aygün T. 2019. The live weight after shearing and the greasy wool yield of Zom ewes at different raising conditions in Turkey. Journal of Advanced Agricultural Technologies, 6(4): 267-271.
• Karakuş K, Tuncer SS, Arslan S. 2005. Comparison of the fleece characteristics of Karakas and Norduz sheep. Journal of Animaland Veterinary Advances, 4(6): 563-565.
• Kaymakçı M. 2006. İleri Koyun Yetiştiriciliği. Ege Üniversitesi Basımevi, Genişletilmiş İkinci Baskı, Bornova, İzmir.
• Öztürk Y, Odabaşıoğlu F. 2011. Van ve Yöresinde Hamdani koyunlarının verimleri ve morfolojik özelliklerinin araştırılması; I. Koyunların çeşitli verim özellikleri.Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakultesi Dergisi, 22(2): 75–80.
• SAS. 2018. PC SAS User’s Guide: Statistics. SAS İnst. cary. NC, USA.
• Şahin EH, Akmaz A. 2004. Koyunlarda süt verim özellikleri ve kontrolü. Veterinerlik Bilimleri Dergisi, 20(1): 5-11.
• Tellioğlu NS. 1980. İvesi yapağılarının rezilyans değerleri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 11(3-4): 15-20.
• Tuncer SS, Karakuş K, Arslan S. 2005. Comparison of some fleece yields and characteristics for Ile de France x Akkaraman (G1) and (Ile de France x Akkaraman G1) x Karakaş (Fı) crossbreedsheep in Turkey. Journal of Animaland Veterinary Advances, 4(6): 560-562.
• Tuncer SS. 2008. Norduz ve Karakaş Koyunlarında Kıl Follikülü İle Yapağı Özellikleri Arasındaki İlişkiler (doktora tezi, basılmamış). Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Van.
• Ünal N, Atasoy F, Aytaç M, Akçapınar H. 2002. Akkaraman, Sakız x Akkaraman F1, Kıvırcık x Akkaraman F1 ve Sakız x Karayaka G1 koyunlarda ilk laktasyon sütverim özellikleri . Turk J Vet Anim Sci.,26: 617-622.
• Ünal N, Atasoy F, Akçapınar H, Erdoğan M. 2003. Karayaka ve Bafra (Sakız x Karayaka G1) koyunlarda döl verimi, kuzularda yaşama gücü ve büyüme. Turk J Vet Anim Sci., 27: 265-272.
• Veziroğlu B, Aygün T. 2017. Live weight after shearing and greasy fleece weight of Norduz ewes in different breeding conditions. Yuzuncu Yil University Journal of Agricultural Sciences, 27(2): 228-232.
• Yakan A. 2012. Koyun ve keçilerde süt verim kontrol yöntemleri ve laktasyon süt veriminin hesaplanması. AVKAE Derg., 2: 18-23.
• Yıldız N, Denk H. 2006. Van bölgesinde halk elinde yetiştirilen Akkaraman koyunlarda çeşitli verim özellikleri I. Döl ve süt verimi özellikleri. Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 20(1): 21-27.
• Yılmaz O, Öztürk Y, Küçük M. 2006. İlk tohumlama döneminde Hamdani koyunlarının döl verimi ve kuzularının süt emme dönemindeki yaşama gücü ile büyüme performanslarının araştırılması. Uludağ University J. Fac. Vet. Med. 25(1-2): 13-17.