Care in Behçet’s Disease: Roy’s Adaptation Model

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 71 - 82, 26.04.2024

Nermin Erdoğan , Fatma Öz

https://doi.org/10.54189/hbd.1197504

Öz

In nursing profession, the greatest contribution is made by nursing theories and models in presenting and developing basic knowledge to be put into practice. Fact that nursing practices are based on nursing theories and models systematizes nursing care and increases the quality of care. One of the most commonly used models in nursing, Roy’s Adaptation Model focuses on an individual’s adaptation to the changing environment. In Roy’s Adaptation Model, nursing interventions aim to help the individual display adaptable behaviors by controlling the stimulus or increasing the individual’s adaptation to the stimulus. The present paper examined Behçet’s Disease, which may affect multiple systems in the body all at once and progresses with attacks, and its care according to Roy’s Adaptation Model and presented a nursing care plan example by using the NANDA-I (North American Nursing Diagnosis Association) nursing diagnoses.

Anahtar Kelimeler

Behçet, Psychosocial Nursing, Roy Adaptation Model

Behçet Hastalığında Bakım: Roy Adaptasyon Modeli

Öz

Hemşirelik mesleğinde, uygulamaya aktarılacak temel bilginin ortaya konulması ve geliştirilmesinde en büyük katkıyı hemşirelik kuram ve modelleri sağlamaktadır. Hemşirelik uygulamalarının hemşirelik kuram ve modellerine dayalı olması hemşirelik bakımını sistematize etmekte ve bakımın kalitesini de artırmaktadır. Roy Adaptasyon Modeli, hemşirelikte en çok kullanılan modellerden biridir ve bireyin değişen çevreye uyumu üzerine odaklanmaktadır. Roy Adaptasyon Modeli’nde hemşirelik girişimlerinin amacı, uyaranı kontrol ederek ya da bireyin uyarana uyumunu artırarak bireyin uyumlu davranış gösterebilmesine yardımcı olmaktır. Bu makalede, bedende birçok sistemi aynı anda tutabilen ve ataklarla seyreden Behçet Hastalığı ve bakımı, Roy Adaptasyon Modeline göre incelenmiş ve NANDA-I (North American Nursing Diagnosis Association) hemşirelik tanıları kullanılarak bir hemşirelik bakım planı örneği sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Behçet Hastalığı, Psikososyal Hemşirelik, Roy Adaptasyon Modeli

Destekleyen Kurum

Herhangi bir kurum desteği yoktur.

Kaynakça

• Akbatur HH, Şengün A. (2002). Behçet hastalığı, endoftalmiler ve üveitler. Ankara: Atlas Kitapçılık.
• Akyıl RC, Erguney S. (2013). Roy’s adaptation model-guided education for adaptation to chronic obstructive pulmonary disease. Journal of Advanced Nursing. 69(5), 1063–1075. doi:10·1111/J.1365-2648·2012·06093.X
• Aslan H, Soylu MB, Alparslan N, Ünal M. (1996). Behçet hastalığında psikososyal etkenler ve ruhsal bulgular. Türk Psikiyatri Dergisi,7(3), 215-221.
• Atay IM, Erturan I. (2020). The impact of coping strategies in Behcet’s disease: A case control study. Niger J Clin Pract, 23, 680-685. doi:10.4103/njcp.njcp_84_19
• Bagheri F, Mani A, Tadayyoni A, Firozi F, Nazarinia MA. (2013). The prevalence of psychiatric symptoms in the patients with Behcet’s disease in Shiraz, Southwest of Iran. Journal of Mood Disorders. 3(1), 28-32.
• Bakan G, Akyol AD. (2008). Theory-guided interventions for adaptation toheart failure. Journal of Advanced Nursing, 61(6), 596–608 doi:10.1111/j.1365-2648.2007.04489.x
• Barry P. (1996). Psychosocial nursing are of physicallı III patients and their families. 3th .ed Philadelphia: Lippicott.
• Birol L. (2002). Hemşirelik süreci. Genişletilmiş 5. baskı. İzmir: Etki Matbaacılık Yayıncılık Ltd. Şti.
• Canbolat Ö, Yurtsever S. (2011). The quality of life in patients with Behçet’s disease. Asian Nursing Research, 5(4), 229-235. doi:10.1016/j.anr.2011.12.003
• Carpenito LJ. (2021). Hemşirelik tanıları el kitabı. (F. Erdemir, G. Türk, Çev.). İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
• Clarke PN, Barone SB, Hanna D, Senesac PM. (2011). Roy’s adaptation model. Nursing Science Quarterly, 24(4), 337–344.
• Çalikoglu E, Onder M, Cosar B, Candansayar S. (2001). Depression, anxiety levels and general psychological profile in Behçet’s disease. Dermatology, 203(3), 238-240.
• Çam O, Engin E. (2014). Ruh sağlığı ve hastalıkları hemşireliği bakım sanatı. İstanbul: İstanbul Kitabevi.
• Erdoğan N, Öz F. (2023). Evaluation of the psychoeducation program given to behcet’s patients in the context of the roy adaptation model. Nursing Science Quarterly, 36(4), doi:10.1177/089443184231187867
• Fawcett J. (2005). Contemporary nursing knowledge analysis and evaluation of nursing models and theories. Second edition, Philadelphia: Fa Davis Company.
• Frazao CMF, Fernandes MI, Nunes MD, de Sá JD, Lopes MV, Lira AL. (2013). Components of a Roy’s Adaptation Model in patients undergoing hemodialysis. Rev Gaúcha Enferm, 34(4), 45–52.
• Fresco I, Çelik S, Kural SE, Ünalan H, Yazıcı H. (2004). The effect of disease activity, eye disease, and gender on the quality of life in Behçet’s syndrome. Clin Exp Rheum, 22(34), 87.
• Gilworth G, Chamberlain MA, Bhakta B, Haskard D, Silman A, Tennant A. (2004). Development of the BD-QOL: A quality of life measure specific to Behçet’s disease. The Journal of Rheumatology, 31, 931-936.
• International study group for behçet’s disease: Criteria for diagnosis of Behçet’s disease. (1990). Lancet, 335, 1078-1080.
• Vicdan AK, Karabacak GB. (2014). Hemşirelik modellerinden: Roy adaptasyon modeli. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, (4), 255-259.
• Karlıdağ R, Unal S, Evereklioğlu C, Sipahi B, Er H, Yoğlu S. (2003). Stressful life events, anxiety, depression and coping mechanisms in patients with Behçet’s disease. European Academy of Dermatology and Venereology, 17, 670–675.
• Kocak M, Basar MM, Vahapoğlu G, Mert C, Güngör S. (2009). The effect of Behcet’s disease on sexual function and psychiatric status of premenopausal women. J Sex Med,, 6, 1341–1348.
• Mansouri A, Baraz S, Elahi N, Malehi AS, Saberipour B. (2019). The effect of an educational program based on Roy's adaptation model on the quality of life of patients suffering from heart failure: A clinical trial study. Jpn J Nurs Sci, 16(4), 459-467. doi:10.1111/jjns.12255
• Nobahar M, Saffari M, Babamohamadi H, Sotodehasl N, Mirmohammadkhani M. (2020).The effect of a care plan based on the Roy adaptation model on general health in hemodialysis patients; A randomized controlled clinical trial. J Ren Inj Prev, 9(2), 1–11. doi:10.34172/jrip.2020.11
• Öyke N. (2008). Behcet hastalarının hastalığa psikososyal uyumu. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Düzce Üniversitesi, Düzce.
• Öz F. (2010). Sağlık alanında temel kavramlar. Basım sayısı: 2. Mattek Matbaacılık.
• Özdemir Ö. (2022). Hemodiyaliz tedavisi alan bir hastanın Roy adaptasyon modeline dayalı hemşirelik yaklaşımı: Olgu sunumu. Journal of Nephrology Nursing, (2), 75-82. doi.10.47565/ndthdt.2022.56
• Özel F. (2014). Behçet hastalığı semptom değerlendirme ölçeği’nin geliştirilmesi: Karma metod çalışması (Doktora Tezi). İzmir Ege Üniversitesi.
• Özkaraman A, Özel F, Alparslan GB, Yılmaz H, Kul ES, Kaşifoğlu T, vd. (2017). Evaluation of the body ımage and self-esteem in Behcet’s syndrome. ACU Sağlık Bil Dergisi, 4, 226-231.
• Pektekin Ç. (2013). Hemşirelik felsefesi, kuramlar-bakım modelleri ve politik yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Tıp Kitabevi.
• Roy C. (2009). The Roy Adaptation Model. 3rd ed. New Jersey: Upper Saddle River: Pearson Prentice Hall Health.
• Taner E, Coşar B, Burhanoğlu S, Calikoğlu E, Onder M, Arikan Z. (2007). Depression and anxiety in patients with Behçet’s disease compared with that in patients with psoriasis. Int J Dermatol, 46(11), 18-24.
• Tomey AM, Alligood MR. (1998). Nursing theorists and their work. 4th ed. America: Mosby Company. Velioğlu P. (1999). Hemşirelikte kavram ve kuramlar. İstanbul: Alaş Ofset.
• Yazici H, Fresko I, Yurdakul S. (2007). Behçet’s syndrome: disease manifestations, management, and advances in treatment. Nat Clin Prac Rheumatol, 3(3), 148-155.
• Zuhur Ş, Özpancar N. (2017). Türkiye’de kronik hastalık yönetiminde hemşirelik modellerinin kullanımı: sistematik derleme. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 19(2), 57-74.