Üniversite Öğrencilerinin Siber Zorbalık Konusunda Bakış Açılarını Etkileyen Faktörler

Yıl 2021, Cilt: 11 Sayı: 2, 257 - 264, 31.08.2021

Ayşe Taştekin Ouyaba , Selma İnfal

Öz

Bu çalışmada, Üniversite öğrencilerinin siber zorbalıktan korunma konusundaki bilgi, motivasyon ve davranış becerilerinin sağlık
davranışları ve sağlık sonuçları üzerindeki etkileri varsayımsal bir model ile test edilmiştir. Bu araştırma kesitsel araştırma tipinde olup,
Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesinde öğrenim görmekte olan 340 öğrenci ile yürütülmüştür. Veriler
anket yoluyla toplanmıştır. Öğrencilerin cinsiyetine göre sosyodemografik ve internet kullanımına ilişkin özelliklerinin karşılaştırılması
için t testi, Mann Whitney U ve Ki-kare testi kullanılmıştır. Veriler Yapısal Eşitlik Modeli ile değerlendirilmiştir. Kadın olmak daha iyi
motivasyon (β= -.20, p= 0.000) ve sağlık davranışları (β= -.22, p= 0.000) ile ilişkilidir. Yüksek motivasyon daha iyi davranış becerileri
(β= .15, p= 0.005) ve daha iyi sağlık davranışları ile ilişkilidir (β= .28, p= 0.000). Daha iyi sağlık davranışları siber mağduriyetin azaldığını
göstermektedir (β= -.11, p= 0.042). Kız öğrencilerin siber zorbalığı engelleme ve önlemeye yönelik duyarlılıklarının erkek öğrencilerden
daha yüksek olduğu görülmüştür. Motivasyon düzeyi yüksek olan öğrenciler daha iyi davranış becerilerine ve sağlık davranışlarına sahiptir.
Daha iyi davranış becerilerine ve sağlık davranışlarına sahip olan öğrenciler daha az siber mağduriyete maruz kalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi, Motivasyon, Davranış Becerileri Modeli, internet, siber zorbalık, üniversite öğrencileri

Destekleyen Kurum

Afyonkarahisar Sağlık Bilimleri Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

19.KARİYER.020

Factors Affecting University Students’ Perspectives on Cyberbullying Factors Affecting

Öz

This research is a cross-sectional study. It was conducted with 340 students studying at the Faculty of Health Sciences of the Afyonkarahisar
Health Sciences University. Data were collected through a questionnaire. T-test, Mann Whitney U, and Chi-square test were used to
compare the sociodemographic and internet usage characteristics of the students according to their gender. Data were evaluated with
Structural Equation Model. Being a woman is associated with better motivation (β: = -.20, p = 0.000) and health behaviors (β= -.22, p
= 0.000). High motivation is associated with better behavioral skills (β= .15, p = 0.005) and better health behaviors (β= .28, p = 0.000).
Better health behaviors indicate a decrease in cyber victimization (β= -.11, p = 0.042). It was observed that female students’ sensitivity
towards preventing and preventing cyberbullying was higher than male students. Students with a high level of motivation have better
behavioral skills and health behaviors. Students with better behavioral skills and health behaviors were less exposed to cyber victimization

Proje Numarası

19.KARİYER.020

Kaynakça

• Aksaray, S. (2011). Siber Zorbalık. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(2), 405–432.
• Ang, R. P. (2015). Adolescent cyberbullying: A review of characteristics, prevention and intervention strategies. Aggression and Violent Behavior, 25, 35–42. https://doi.org/10.1016/j.avb.2015.07.011
• Arıcak, O. T. (2009). Psychiatric symptomatology as a predictor of cyberbullying among university students. Eurasian Journal of Educational Research, 34, 167–184.
• Arıcak, O., Tanrikulu, T., & Kinay, H. (2012). Siber Mağduriyet Ölçeği’nin İlk Psikometrik Bulguları. Mediterranean Journal of Educational Research, 11, 1–6.
• Aslan, A., & Önay Doğan, B. (2017). Çevrimiçi Şiddet: Bir Siber Zorbalık Alanı Olarak “Potinss” Örneği. Marmara İletişim Dergisi, 27, 95–119. https://doi.org/10.17829/midr.20172729524
• Aydın, A. F. (2020). Gösteri Toplumunun Yeni Panoptikonu Olarak Sosyal Medya. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi , 9(3), 2573–2594.
• Aypay, A. (2010). The Adaptation Study of General Self-Efficacy ( GSE ) Scale to Turkish. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 113–131.
• Babacan Gümüş, A., Şıpkın, S., Tuna, A., & Keskin, G. (2015). Üniversite Öğrencilerinde Problemli Internet Kullanımı, Şiddet Eğilimi Ve Bazı Demografik Değişkenler Arasındaki Ilişki. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(6), 460–467. https://doi.org/10.5455/pmb.1-1433229022
• Bae, B. (2011). Structural Equation Modeling with Amos 19: Principles and Practice. Seoul, South Korea: Cheong Ram Press.
• Balcı, Ş., & Ayhan, B. (2007). Üniversite Öğrencilerinin İnternet Kullanım ve Doyumları Üzerine Bir Saha Araştırması. Selçuk İletişim, 5(1), 174–197. https://doi.org/10.18094/si.03621
• Balcı, Ş., Gölcü, A. A., & Öcalan, M. E. (2013). Üni̇Versi̇Te Öğrenci̇Leri̇ Arasinda İNternet Kullanim Örüntüleri̇. Selçuk İletişim, 7(4), 5–22.
• Baştürk Akca, E., & Sayımer, İ. (2017). Siber Zorbalık Kavramı, Türleri ve İlişkili Olduğu Faktörler: Mevcut Araştırmalar Üzerinden Bir Değerlendirme. Online Academic Journal of Information Technology 2017-Special Issue/Özel Sayı-Cilt, 8(30), 1–19. https://doi.org/10.5824/1309-1581.2017.5.001.x
• Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu (BTK). (2020). Türkiye Elektronik Haberleşme Sektörü 2020 Yılı 2. Çeyrek Raporu. Retrieved from https://www.btk.gov.tr/uploads/pages/pazar-verileri/turkiye-haberlesme-raporu-002.pdf
• Bilgic, S., Ozcanan, A., & Altay, Z. (2017). The meaning of mobile phone for y generation nursing students: a qualitative research. Journal of Higher Education and Science, 7(3), 644. https://doi.org/10.5961/jhes.2017.240
• Doğan, İ., & Özdamar, K. (2017). The effect of different data structures, sample sizes on model fit measures. Communications in Statistics: Simulation and Computation, 46(9), 7525–7533. https://doi.org/10.1080/03610918.2016.1241409
• Erbiçer, E. S. (2020). Siber Zorbalık ve Siber Mağduriyetin Sosyal Uyuma ve Bazı Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 49, 190–222. https://doi.org/10.9779/pauefd.559831
• Eroğlu, Y., & Güler, N. (2015). Koşullu Öz-Değer, Riskli İnternet Davranışları ve Siber Zorbalık/Mağduriyet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 5(3), 118–129. https://doi.org/10.1007/s10143-013-0472-z
• Fisher, J. D., & Fisher, W. A. (1992). Changing AIDS-risk behavior. Psychological Bulletin, 111, 455–474. https://doi.org/10.1037/0033-2909.111.3.455
• Fisher, J. D., & Fisher, W. A. (2002). The Information-Motivation-Behavioral Skills Model. In Emerging Theories In Health Promotion Practice and Research: Strategies for Improving Public Health (pp. 40–70). San Francisco: Jossey-Bass. Retrieved from https://soh.iums.ac.ir/uploads/emerging_theories.pdf
• Fisher, J. D., Fisher, W. A., Bryan, A. D., & Misovich, S. J. (2002). Information-motivation-behavioral skills model - Based HIV risk behavior change intervention for inner-city high school youth. Health Psychology, 21(2), 177–186. https://doi.org/10.1037/0278-6133.21.2.177
• Gutiérrez-Puertas, V., Gutiérrez-Puertas, L., Aguilera-Manrique, G., Banõs-Martín, M. D. M., Granados-Gámez, G., & Márquez-Hernández, V. V. (2017). The Sexting Phenomenon in Spanish Nursing Students. CIN - Computers Informatics Nursing, 35(8), 425–430. https://doi.org/10.1097/CIN.0000000000000334
• Heirman, W., & Walrave, M. (2012). Predicting adolescent perpetration in cyberbullying: An application of the theory of planned behavior. Psicothema, 24(4), 614–620.
• İnce, M., & Koçak, M. C. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları: Necmettin Erbakan Üniversitesi Örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 736–749. https://doi.org/10.14230/joiss430
• Keith, S., & Martin, M. E. (2005). Cyber-bullying: Creating a culture of respect in a cyber world. Reclaiming Children and Youth, 13(4), 224–228.
• Kline, R. B. R. (2011). Principles and Practice of Structural Equation Modeling. (T. D. Little, Ed.) (3rd ed, Vol. 1). New York: The Guilford Press. https://doi.org/10.1017/CBO9781107415324.004
• Koç, M., Horzum, M. B., Ayas, T., Aydin, F., Özbay, A., Uğur, E., & Çolak, S. (2016). Sanal Zorbalıkla Baş Etme Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik Çalışması. Sakarya University Journal of Education, 6(3), 116–128. https://doi.org/10.19126/suje.281376
• Kokkinos, C. M., Antoniadou, N., & Markos, A. (2014). Cyber-bullying: An investigation of the psychological profile of university student participants. Journal of Applied Developmental Psychology, 35, 204–214. https://doi.org/10.1016/j.appdev.2014.04.001
• Kopecký, K. (2014). Cyberbullying and Other Risks of Internet Communication Focused on University Students. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 112, 260–269. https://doi.org/10.1016/j.sbspro.2014.01.1163
• Marcum, C. D., Higgins, G. E., Freiburger, T. L., & Ricketts, M. L. (2012). Battle of the sexes: An examination of male and female cyber bullying. International Journal of Cyber Criminology, 6(1), 904–911.
• Odacı, H., & Berber Çelik, Ç. (2018). Öğretmen Adaylarının Siber Zorbalığa İlişkin Duyarlılıklarının Cinsiyet Rolleri ve Bazı Değişkenlere Göre İncelenmesi. Ahi Evran Universitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi , 19(2), 1174–1187. https://doi.org/10.29299/kefad.2018.19.02.002
• Özdamar, K. (2015). SPSS ile Biyoistatistik (10th ed.). Eskişehir: Nisan Kitapevi.
• Özdemir, M., & Akar, F. (2011). Lise Öğrencilerinin Siber-Zorbalığa İlişkin Görüşlerinin Bazı Değişkenler Bakımından İncelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 17(4), 605–626.
• Peker, A., Eroğlu, Y., & Ada, Ş. (2012). Ergenlerde Si̇ber Zorbaliğin Ve Mağduri̇yeti̇n Yordayicilarının İncelenmesi̇. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(2), 185–206.
• Peker, A., Eroğlu, Y., & Çitemel, N. (2012). Boyun eğici davranışlar ile siber zorbalık ve siber mağduriyet arasındaki ilişkide cinsiyetin aracılığının incelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9(1), 205–221.
• Popovac, M., & Fine, P. (2018). An intervention using the Information-Motivation-Behavioral Skills Model: Tackling cyberaggression and cyberbullying in South African adolescents. In M. Campbell & S. Bauman (Eds.), Reducing Cyberbullying in Schools: International Evidence-Based Best Practices (1st Editio, pp. 225–244). Elsevier Inc. https://doi.org/10.1016/B978-0-12-811423-0.00017-1
• Şahin, M., & Gülnar, B. (2016). İletişim Korkusu ve İnternet Kullanımı İlişkisi: Türkiye’deki Üniversite Öğrencileri Arasında Bir Alan Araştırması. Selçuk İletişim, 9(2), 5–26. https://doi.org/10.18094/si.10562
• Şahin, M., Sarı, S. V., Özer, Ö., & Er, S. H. (2010). Lise Öğrencilerinin Siber Zorba Davranışlarda Bulunma ve Maruz Kalma Durumlarına İlişkin Görüşleri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 257–270.
• Schenk, A. M., Fremouw, W. J., & Keelan, C. M. (2013). Characteristics of college cyberbullies. Computers in Human Behavior, 29, 2320–2327. https://doi.org/10.1016/j.chb.2013.05.013
• Schwarzer, R., & Jerusalem, M. (1995). Generalized Self-Efficacy scale. In J. Weinman, S. Wright, & M. Johnston (Eds.), Measures in health psychology: A user’s portfolio (pp. 35–37). Windsor, UK: NFER-NELSON.
• Tanrıkulu, T., Kınay, H., & Arıcak, T. O. (2013). Siber Zorbalığa İlişkin Duyarlılık Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Trakya University Journal of Education, 3(1), 38–47.
• Ünver, H., & Koç, Z. (2017). Siber zorbalık ile problemli internet kullanımı ve riskli internet davranışı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 15(2), 117–140.
• We are social. (2020). Digital 2020. Retrieved December 28, 2020, from https://wearesocial.com/digital-2020
• Wolak, J., Mitchell, K. J., & Finkelhor, D. (2007). Does Online Harassment Constitute Bullying? An Exploration of Online Harassment by Known Peers and Online-Only Contacts. Journal of Adolescent Health, 41(6). https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2007.08.019
• Yiğit, M. F., & Seferoğlu, S. S. (2017). Siber Zorbalıkla İlişkili Faktörler ve Olası ÇözümÖnerileri Üzerine Bir İnceleme. Online Journal of Technology Addiction & Cyberbullying, 4(2), 13–49.