The Loyalty of Mehmed Akif and Disloyalty towards Him

Yıl 2022, Sayı: 47, 185 - 208, 15.06.2022

Levent Bilgi

https://doi.org/10.30623/hij.1090896

Öz

The focus of the present study is Mehmed Akif Ersoy's sense of loyalty and the disloyalty shown towards him. Akif comes foremost among poets, writers and thinkers who shape their lives based on beliefs. His loyalty reflects his personality, honesty and faith. It was a lifestyle for Akif to be loyal to his beliefs, values and friends. He is a person who simply lived for his values and principles. This study traces the reflections of his loyalty so as to get to know him better.
The purpose of the present study is to identify the characteristics of this poet and his works. There appears to be an overlap between how most writers live and what they write. Mehmed Akif Ersoy is one of our writers whose life and work almost overlap. His wisdom, beliefs, knowledge, morals, righteousness, loyalty, his love for his country and nation are also apparent in his works. He is one of the rarest figures who internalise what they write and adopt the principle of living in line with what they write.
Akif’s family, particularly his father, played a key role in the development of his character. His father, Tahir Efendi, taught him not only wisdom and faith but also kindness. Akif’s love for his homeland, nation, people and God florished in the environment where he lived. While Akif was gentle and compassionate towards his friends and loved ones, he was rather harsh against the enemies of his religion, country and nation.
Akif was a person who always had a sense loyalty and helped others feel it, despite the ups and downs of life and the time in which he lived. Loyalty is apparent not only in all his poems and prose but also in all phases of his life. Like his life, his loyalty was deeply rooted in the Qurʾān, hadīth, ijma and faith. He was a loyal spouse, loyal friend and devoted poet. Loyalty was an indispensible part of his faith. This study addresses the understanding of faith-related loyalty in his poems and the way he lived.
The introduction of the study describes the environment where Akif was brought up. The next section discusses his loyalty towards his values. His strongest loyalty was towards his country, nation and religion. He constantly worked and struggled for the sake of his country and nation throughout his life. His love for his homeland, religion and nation hardly consisted of mere words and slogans.
Akif was sent on duty to Germany and Arabia by the Special Organization, established by the Ministry of War, to work for his homeland and nation. He diligently worked in these places and showed his loyalty towards his country. Thanks to his efforts, some Arab tribes were saved from being a tool used by British politics. Furthermore, Akif showed his love and loyalty towards his homeland and nation by personally participating in the National Struggle. His interest in and loyalty towards religion began during his childhood and continued up until his death.
The second section discusses Akif's loyalty towards his friends. It describes his relationships with various people mentioned in his poetry, including his father Tahir Efendi, Babanzada Ahmad Naim, Ali Şevket Hodja, Hasan Basri Çantay, Hüseyin Avni Ulaş, Fatin Gökmen Hodja, Ferid Kam Bey, Neyzen Tevfik Kolaylı, Şerif Muhiddin Targan, Hasan Rıza Efendi, Hasan Tahsin, İbrahim Bey, Yozgatlı Hajī Mahmut Efendi, Hodja Mustafa Efendi, Midhat Cemal Kuntay and Sheikh Saʿdī Shīrāzī.
The third section addresses the loyalty-related issues that Mehmed Akif included in his poems. It particularly focuses on the places where the word loyalty is mentioned in these poems. It was seen that his loyalty was not only towards people and spiritual values but also for material assets, such as batons and graves. Moreover, in his poems, Akif particularly associated the concepts of homeland, nation and religion with loyalty.
The fourth section, the last part of the study, discusses the acts of disloyalty shown towards Akif during his lifetime. Akif suffered from various acts of disloyalty, especially after the establishment of the Second National Assembly. Various writers began to criticize him and his poetry. This section cites some examples of such acts of disloyalty and discusses Akif's attitude towards these criticisms.
A major conclusion drawn from the study is that Akif was a poet who wrote and lived in loyalty in line with what he believed. His strongest loyalty was his attitude towards his values, beliefs, homeland, nation and friends. He was a figure who did not sacrifice his loyalty towards his beliefs, thoughts and friends, in exchange for worldly blessings.

Anahtar Kelimeler

Turkish Islamic Literature, Mehmed Akif Ersoy, Loyalty, Disloyalty, Values, Friendship

Mehmed Âkif’in Vefası, Mehmed Âkif’e Vefasızlık

Öz

Araştırmamızın konusu Mehmed Âkif Ersoy’un vefa duygusu ve kendisine yapılan vefasızlıklardır. Âkif inandığı gibi yaşayan, yaşadığı gibi inanan şair, nasir, mütefekkir insanlarımızın başında gelir. Âkif’in vefası, onun şahsiyetinin, dürüstlüğünün, imanının yansımasıdır. Âkif için inançlarına, değerlerine, dostlarına vefalı olmak bir yaşama tarzıdır. Adeta Âkif, değerleri, prensipleri için yaşayan insandır. Bu yazımızda Âkif’i tanıma açısından onun vefasının yansımalarının izlerini sürmek istiyoruz.
Araştırmamızın amacı yazar eser bileşenlerini tespit etmektir. Birçok yazarın hayatları ile yazdıkları örtüşür. Mehmed Âkif Ersoy hayatı ile eseri en yoğun bir şekilde örtüşen yazarlarımızdandır. Âkif’in ilmi, imanı, bilgisi, ahlakı, doğruluğu, vefası, vatan, millet sevgisi, eserlerine de yansır. Mehmed Âkif yazdığını özümseyen, yazdığı gibi yaşamayı ilke edinen nadir insanlardan biridir.
Âkif’in karakterinin gelişmesinde ailesinin, özellikle babasının çok önemi vardır. Babası Tahir Efendi ona sadece ilim, iman değil, insanlığı da öğretmiştir. Âkif’de vatan, millet, insan, Allah sevgisi yaşadığı ortamda gelişip büyümüştür. Âkif dostlarına, sevdiklerine karşı yumuşak, şefkatliyken; din, vatan, millet düşmanlarına karşı çok şiddetlidir.
Âkif, yaşadığı zamanın, hayatın cilvelerinin tüm sınamalarına rağmen vefa duygusunu hep yaşayan ve yaşatan insandır. Vefa onun şiirlerinde, nesirlerinde ve bütün hayatının safhalarında görülür. Mehmed Âkif’in yaşayışı gibi vefası da Kur’an, hadis, icma ve inanca dayanmaktadır. O vefalı bir eş, vefalı bir dost ve vefalı bir şairdir. Âkif’in imanı vefayı olmazsa olmaz biçimde gerektirmektedir. Bu çalışmamızda Mehmed Âkif’in şiirlerinde, hayatında imanî vefa anlayışını ve bunu yaşama şeklini ortaya koymaya çalıştık.
Çalışmamızın metodu olarak giriş bölümünde Âkif’in yetişme ortamına değindik. Daha sonra Âkif’in değerlerine karşı vefasını ele aldık. Âkif’in en büyük vefası vatanına, milletine, dinine olandır. O hayatı boyunca dur durak bilmeden vatanı ve milleti uğruna çalışmış, çabalamıştır. Onun vatan, din ve millet sevgisi sadece sözlerden, sloganlardan ibaret değildir.
Âkif, Harbiye Nezareti tarafından kurulan Teşkilat-ı Mahsusa tarafından Almanya ve Arabistan’a vatan, millet için çalışmak üzere gönderilmiştir. Buralarda canını dişine takarak çalışmış, vatana olan bağlılığını göstermiştir. Bazı Arap aşiretleri Âkif’in gayretleri sayesinde İngiliz siyasetine alet olmaktan kurtulmuşlardır. Ayrıca Âkif, Millî Mücadeleye bizzat katılarak vatanına ve milletine sevgisini, vefasını göstermiştir. Âkif’in dine olan ilgisi, vefası çocukluk yıllarından başlayarak ölümüne kadar devam etmiştir.
Çalışmamızın ikinci bölümünde Âkif’in dostlarına karşı vefası ele alınmıştır. Bunlar arasından babası Tahir Efendi, Babanzade Ahmed Naim, Ali Şevket Hoca, Hasan Basri Çantay, Hüseyin Avni Ulaş, Fatin Gökmen Hoca, Ferid Kam Bey, Neyzen Tevfik Kolaylı, Şerif Muhiddin Targan, Hasan Rıza Efendi, Hasan Tahsin, İbrahim Bey, Yozgatlı Hacı Mahmut Efendi, Hoca Mustafa Efendi, Midhat Cemal Kuntay, Şeyh Sâdî-i Şirâzî’nin Âkif ile ilişkileri ve Âkif’in şiirlerinde geçen şekliyle bilgi verilmiştir.
Üçüncü bölümde Mehmed Âkif’in şiirlerinde işlediği vefa konuları ele alınmıştır. Bu şiirlerde özellikle vefa kelimesinin geçtiği yerler işlenmiştir. Âkif’in vefasının sadece manevi değerler ve insanlar için olmadığı, sopa, mezar gibi maddi varlıklar hakkında da olduğu görülmüştür. Bunun yanında Âkif, şiirlerinde özellikle vatan, millet, din konularını vefa ile ilişkilendirmiştir.
Çalışmamızın son kısmı olan dördüncü bölümde, döneminde Âkif’e yapılan vefasızlıklar ele alınmıştır. Âkif bilhassa İkinci Meclis’in kurulmasından sonra türlü vefasızlıklara uğramıştır. Çeşitli yazarlar kendisini ve şiirlerini eleştirmeye başlamışlardır. Bu bölümde yapılan bu vefasızlıklara örnekler verilmiştir. Âkif’in bu eleştirilere ve kendisine yapılan vefasızlıklara karşı tutumu ele alınmıştır.
Çalışmamızdan çıkarmış olduğumuz sonuç ise Âkif’in inandığı gibi yazan ve inandığı gibi vefa ile yaşayan bir şair olduğudur. Onun en büyük vefası değerlerine, inançlarına, vatanına, milletine, dostlarına karşı tavrıdır. Âkif inançlarına, düşüncelerine ve dostlarına karşı vefayı dünya nimetlerine değişmeyen karakter abidesi bir şahsiyettir.

Anahtar Kelimeler

Türk İslâm Edebiyatı, Mehmed Âkif Ersoy, Vefa, Vefasızlık, Değerler, Dostluk

Kaynakça

• Baltacıoğlu, İsmayil Hakkı. Şair Mehmet Âkif İçin Memleketin Fikir ve Edebiyat Adamları Ne Diyor?. İstanbul: Kopernik Yayınları, 1937.
• Coşkun, Muharrem. Vatanında Cüdâ İstiklâl Şairi (Kod Adı: İrtica-906). İstanbul, Gaziosmanpaşa Belediyesi Yayınları, 2014.
• Cündioğlu, Dücane. Âkif’e Dair. İstanbul: Kaknüs Yayayınları, 2005.
• Çantay, Hasan Basri. Âkifname, Mehmed Âkif. İstanbul: Ahmet Said Matbaası, 1966.
• Derman, Uğur. “Mehmed Âkif’den Mektuplar”, Akademi Mecmuası, 5/7, 47.
• Edip, Eşref. Mehmed Akif-Hayatı Eserleri ve Yetmiş Muharirin Yazıları. İstanbul: Sebilürreşad Neşriyatı, 1962.
• Enes, Özensel Bilal. “Âkif Kimlere Hayrandır?”, 80 Yıl Sonra Mehmed Âkif. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları. 1986.
• Erişirgil, Emin. Mehmed Âkif, İslâmcı Bir Şairin Romanı. İstanbul:Türkiye İş Bankası Yayınları, 1960.
• Ersoy, Mehmed Âkif. Safahat. İstanbul: Beyan yayınları, 2009.
• Gün, Fahrettin. Babanzâde Ahmed Naim. İstanbul: Beyan Yayayınları, 2016.
• Kaplan, Mehmed. Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar 2. İstanbul: Dergah Yayınları, 1987.
• Karademir, Feyzanur. “Bir Karakter Abidesi: Mehmed Âkif”, 80 Yıl Sonra Mehmed Âkif, Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları. 2017.
• Karataş, Turan. “Seksen Sene Sonra Âkif’i Hatırlamak İçin 40 Sebep”, 80 Yıl Sonra Mehmed Âkif. Ankara: Hece Yayınları. 2017.
• Kuntay, Mithat Cemal. Mehmed Âkif. Ankara: Türkiye İş Bankası Yayınları, 1986.
• Kurtoğlu, Mehmed. İki Kadim Dost (Âkif ve Babanzade Ahmed Naim), 80 Yıl Sonra Mehmed Âki. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Yayınları. 2017.
• Okay, M. Orhan. Mehmed Âkif, Kalabalıklarda Bir Yalnız Adam. İstanbul: Dergah Yayınları, 2017.
• Olpak Koç, Canan. “Kolektif Kimlik Kurma Çabası Olarak Mehmet Âkif’in ‘Benlik’ Özellikleri” Hacettepe Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları (HÜTAD), 2021, 35:183-206.
• Öztürk, Mahmut. “Mehmet Akif’in Cami Kürsülerinde Zikrettiği Ayetler ve Yorumları”. Uluslararası Cami Sempozyumu (Sosyo-Kültürel Açıdan) Bildiriler Kitabı, 08-09 Ekim 2018, Malatya,. 1/623-648, 2018.
• Öztürk, Mahmut. “Mehmet Âkif’in Düşünce Dünyasında İstiklâl Marşı’nın Temelleri”. İstiklal Marşı’nın Anlam Dünyası. ed. Mahmut Öztürk. 11-48. İstanbul: Nida Yayınları, 1. Basım, 2019.
• Topçu, Nurettin. Mehmed Âkif. İstanbul: Hareket Yayınları, 1970.
• Türk, Osman. “Mehmet Akif Ersoy’un ‘Safahat’ Adlı Eserinde Sosyal Eğitim Unsurları”. Asos Jornal, 4/26, 443-447.
• Türk, Osman. “Yunus Emre’nin Risâletü’n-Nushiyye Adlı Eserinde Geçen Fiiller ile İnanç ve Tasavvuf İçerikli Fiillerin Semantik Açıdan İncelenmesi”, Mecmua, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 6/12, s.78-90.