The Reasons for the Explanation of the Prohibition of Alcoholic Drinks in the Qurʾān through Various Syntactic Structures in Different Verses

Yıl 2023, Sayı: 49, 56 - 75, 19.06.2023

Mehmet Kahraman

https://doi.org/10.30623/hij.1114832

Öz

According to the Islamic faith, the Qurʾān is composed of the words of Allāh. It orders Muslims to do what is good for them and prohibits what is harmful to them. Among the prohibitions are alcoholic drinks.
At the time of the revelation, alcohol was an indispensable means of pleasure and a habit for the Arabs. The verses about khamr were revealed at a time when the Arabs were addicted to drinking. It is seen that the Qurʾān used a step-by-step method to help them abandon this habit. The present study analyses the verses about alcohol, which is described as the source of every type of evil. It investigates the reasons for the gradual prohibition of alcohol through verses revealed at certain time intervals. It aims to analyse the syntactic structures of the verses about alcohol and to draw attention to the style used in the verses. Thus, it is aims to present a new method to understand the psychology of people addicted to alcohol and to ensure that they gradually give it up.
Firstly, the study analyses the verse that addresses the issue through an informative sentence. This is the first verse that mentions alcohol. The present study shows that instead of immediately being forbidden in a society addicted to it, alcohol was sharply distinguished from other beneficial drinks. People addicted to alcohol should be reminded that there are ḥalāl drinks. The study emphasises that such a method of communication should be followed for those who wish to give up alcohol. In the verse analysed in the second stage, it is emphasised that although alcohol has benefits, its harms far exceed its benefits. The study highlights that this verse should be explained to addicts with reference to the benefits and harms of alcohol. Sentences formed using complementary verbs express certainty. This verse includes such a sentence and draws attention to constant harms of alcohol. The present study highlights the continuity of the harm mentioned in this verse. In the third step, the study takes a more concrete stance towards the fact that alcohol is an obstacle to prayer, and it suggests keeping a certain distance from alcohol in the hearts of Muslims with reference to prayer. The sentence used in the verse mentioned at this stage is also a noun clause. The use of this syntactic structure helps emphasise that those who continue to be drunk should not approach prayer. A Muslim who is addicted to alcohol should know that Allāh considers prayer a very valuable act of worship. Therefore, the present study emphasises that one should not perform prayer if they are drunk. It aims to make the addict be aware of the need to be sober during the times of prayer. Thus, it notes that these people should be made aware of the need to abstain from alcohol for a certain time. In the fourth stage, the harms of alcohol were first explained using informative sentences. The study emphasises that alcohol is the devil's filth, and it aims to ensure that Muslims hate it. It informs Muslims that Satan desires to arouse hostility among them through alcohol. Using an imperative sentence, the verse states that they should abstain from drinking, and that this was an important step in ensuring salvation. Finally, as an indication of determination in the prohibition, the interrogative sentence "So will you not then abstain?” is used to emphasise the necessity of completely abstaining from alcohol.
By analysing the different syntactic structures in these verses, the present study tries to unearth the method used by Allāh in forbidding alcohol. It was concluded that when the style of the Qurʾān is applied in a systematic way, Muslims who are addicted to alcohol can be approached with compassion and be integrated into the society without distancing them from religion, mosque and worship. In addition, it is concluded that the systematic method applied by Allāh while forbidding alcohol can guide educators, parents and state authorities in helping people abandon many other evils, including alcohol today.

Anahtar Kelimeler

Tafsīr, Alcoholic Drink, Style, Gradual Method, Informative Sentence, Inshāʾī Sentence

Kur’ân Âyetlerinde İçki Yasağının Değişik Cümle Yapılarıyla Anlatılmasının Sebepleri

Öz

İslam inancına göre Kur’an Allah’ın kitabıdır. Onda mükelleflerin iyiliğine olanlar kendilerine emredilmiş; zararına olanları da yasaklanmıştır. Bu bağlamda alkollü içecekler yasaklananlar içerisinde yer almaktadır.
Vahyin nüzulü esnasında içki Araplar için vazgeçilemez bir zevk ve alışkanlık aracıydı. Onlar içkiye bağımlı bir haldeyken hamr ile ilgili âyetler nazil olmaya başlamıştır. Onların bu alışkanlıklarını terk etmelerine yönelik, Kur’ân’ın tedrîcî bir yönteme başvurduğu görülmektedir. Bu çalışmada bütün kötülüklerin anası diye tarif edilen içki ile ilgili âyetler incelenecektir. İçkinin belirli zaman aralıklarıyla nazil olan âyetlerle tedrîcî bir şekilde yasaklanmasının sebepleri araştırılacaktır. İçki ile ilgili âyetlerdeki cümle yapıları incelenip kullanılan üslubun dikkatlere sunulması amaçlanmıştır. Böylece içki bağımlısı kişilerin psikolojilerini anlamak ve tedrîcî bir şekilde içkiyi terk etmelerini sağlamak için yeni bir metot sunulması hedeflenmiştir.
İlk aşamada konuyu haberî bir cümleyle işleyen âyet incelendi. Bu âyet içkiden bahseden ilk âyettir. İçki bağımlısı bir topluma onu hemen yasaklamak yerine içkinin diğer faydalı içeceklerden ince bir vurguyla ayrıldığı gösterilmiştir. İçki bağımlısı kişilere içkinin dışında başka içeceklerin de bulunduğunun hatırlatılması gerektiği gösterilmeye gayret edilmiştir. İçkiyi terk etmesi arzulanan kimselerle bu şekilde bir iletişime geçilmesinin gereğine dikkat çekildi. İkinci aşamada incelenen ayette içkinin faydası olmakla birlikte zararının daha büyük olduğu vurgulanmıştır. Bu âyetin yarar-zarar bağlamında muhataplara anlatmak gerektiği vurgulanmıştır. İsim cümleleri sübut ifade eder. Bu âyet isim cümlesi formunda içkinin zararlarının sürekli olduğuna dikkat çekmiştir. Bu âyette bahsedilen zararın sürekli olması yönünün dikkate sunulması gerektiği vurgulandı. Üçüncü aşamada içkinin namaza mâni olması hakikati üzerinde daha somut bir tutum sergilenmekte ve namaz ekseninde Müslümanların gönlünde içkiye karşı belirli bir mesafe konulması hususu beyan edilmektedir. Bu aşamada zikredilen âyette kullanılan cümle de isim cümlesidir. Bu üslup kullanılarak sarhoşluğu devam edenlerin namaza yanaşmaması gerektiği vurgulanmıştır. İçki bağımlısı bir Müslümanın namazın Allah katında çok değerli bir ibadet olduğunu bilmesi gerekmektedir. Bundan dolayı namaza sarhoş bir şekilde gidilemeyeceğinin vurgulanması gerektiği izah edildi. Kişinin namaz vakitlerinde uyanık olması gerektiği bilincinin sağlanmasının lüzumlu olduğunun bilinmesi amaçlandı. Böylece bu kişilere belirli bir süreliğine içkiden uzaklaşma ihtiyacı hissettirme bilincinin verilmesi gereği belirtildi. Dördüncü aşamada ilk önce haberî cümlelerle içkinin kötülükleri anlatılmıştır. Onun şeytan işi pislik olduğu vurgulanarak Müslümanların içkiye karşı nefret etmeleri hedeflenmiştir. Şeytanın içki ile aralarına düşmanlık sokmak isteği Müslümanların dikkatine sunulmuştur. Emir cümlesiyle, artık kesin olarak içkiden uzak durmaları gerektiği bildirilmiş, bunun da kurtuluşa ermede önemli bir adım olduğu ifade edilmiştir. En son aşamada ise yasaklamada bir kararlılık göstergesi olması bakımından soru cümlesiyle “vaz geçtiniz değil mi?” denilerek Müslümanların içkiden tamamen uzak durmaları gereği vurgulanmaktadır.
Bu ayetlerde gelen farklı cümle yapıları incelenerek Allah’ın içkiyi haram kılarken uyguladığı sistem gün yüzüne çıkartılmaya çalışılmıştır. Kur’an’ın üslubu sistematik bir şekilde uygulandığı zaman içki müptelası Müslümanlara şefkatle yaklaşılarak onları dinden, camiden, ibadetten uzaklaştırmadan topluma kazandırılabileceği kanaatine varıldı. Ayrıca Allah’ın içkiyi yasaklarken uyguladığı sistematiğin günümüzde içki dâhil diğer birçok kötülüğü terk etme konusunda eğitimcilere, anne-babaya ve devlet yetkililerine yol gösterebileceği kanısına ulaşıldı.

Anahtar Kelimeler

Tefsir,, İçki,, Üslup, Tedrici Yöntem, Haberî Cümle, İnşâî Cümle

Kaynakça

• Ālūsī, Şihābuddīn Maḥmūd b. ῾Abdillāh el-Ḥuseynī. Rūḥu’l-meʿānī fī tefsīri’l-Ḳurʾāni’l-ʿAẓīm ve’s-sebʿi’l-mes̱ānī. thk. ʿAlī ʿAbdulbārī ʿAṭiyye. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1415.
• ʿAvnī, Ḥamīd. el-Minhācu’l-vāḍıḥu li’l-belāġa. b.y.: Mektebetu’l-Ezheriyye’t-Turās̱, ts.
• Baġavī, Muḥyi’s-sunne Ebū Muḥammed el-Ḥuseyn b. Mesʿūd b. Muḥammed b. El-Ferrā. Meʿālimu’t-tenzīl fī tefsīri’l-Ḳur’ān. thk. ʿAbdurrezzāḳ el-Mehdī, Beyrūt: Dāru İḥyāi’t-Turās̱i’l-ʿArabī, 1420.
• Beyḍāvī, Nāṣıruddīn Ebū Ṣaʿīd ʿAbdullāh b. ʿUmer b. Muḥammed eş-Şīrāzī. Envāru’t-tenzīl ve esrāru’t-teʾvīl. Muḥammed ʿAbdurraḥmān el-Maraşlī. Beyrūt: Dāru iḥyāi et-turās̱i’l-ʿArabī, 1418.
• Biḳāʿī, İbrāhīm b. ʿUmer b. Ḥasan er-Ribāṭ b. ʿAlī b. Ebībekr. Naẓmu’d-durer fī tenāsubi’l-āyāti ve’s-suver. Ḳāhire: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, ts.
• Buḫārī, Muḥammed b. İsmāīl Ebū ʿAbdillāh. Ṣaḥīḥu’l-Buḫārī. thk. Muḥammed b. Zuheyr Nāṣır en-Nāṣır. b.y.: Dāru Ṭavḳi’n-Necāt, 1422.
• Ebu’s-Suʿūd, Muḥammed b. Muḥammed b. Muṣtafā el-ʿİmādī. İrşādu’l-ʿaḳli’s-selīm ilā Tezāyā’l-Kitābi’l-Kerīm. Beyrūt: Dāru İḥyāi’t-Turās̱i’l-ʿArabī, ts.
• Ebū Zuheyr, Muḥammed b. ʾAḥmed b. Muṣṭafā b. ʾAḥmed. Zehratu’t-tefāsīr. b.y.: Dāru’l-fikri’l-ʿArabī, ts.
• Ezherī, Ḫālid b. ʿAbdillāh b. Ebībekr b. Muḥammed el-Curcāvī. Şerḥu’t-Taṣrīḥ ʿalā’t-tavḍīḥ. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2000.
• Ḥabenneke, ʿAbdurraḥmān b. Ḥasan el-Meydānī ed-Dimeşḳī. el-Belāġatu’l-ʿArabiyye. 2 Cilt. Dımeşk: Dāru’l-Kalem, 1996.
• Hāşimī, Aḥmed b. İbrāhīm b. Muṣṭafā. Cevāhiru’l-belāġa fī’l-me῾ānī ve’l-beyān ve’l-bedīʿ. Beyrūt: el-Mektebetu’l-ʿAṣriyye, ts.
• İbn ʿAcībe, Ebu’l-Abbās Aḥmed b. Muḥammed b. El-Mehdī el-Ḥusnī el-İdrīsī eş_Şāzelī el-Fāsī, el-Baḥru’l-medīd. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2002.
• İbn ʿĀşūr, Muḥammed et-Ṭāhir b. Muḥammed b. Muḥammed b. Ṭāhir. et-Taḥrīru ve’t-tenvīr taḥrīru’l-maʿnā’s-sedīd ve tenvīru’l-aḳli’l-cedīd min tefsīri’l-kitābi’l-mecīd. Tunus: ed-Dāru’t-Tūnisiyye li’n-Neşr, 1984.
• İbn el-Cevzī, Cemāluddīn Ebi’l-Ferec ʿAbdurraḥmān. Nuzhetu’l-aʿyuni’n-nevāẓır. thk.Muḥammed ʿAbdulkerīm Kāẓım er-Rāḍī iBeyrūt: el-Muessesetu’r-Risāle, 1984.
• İbnu’l-Es̱īr, Ḍiyāʾuddīn Naṣrullāh b. Muḥammed. el-Bedīʿ fī ʿilmi’l-ʿArabiyye. thk. Fetḥī ʾAḥmed ʿAlī ed-Dīn. Mekke: Cāmiʿatu ʾUmmi’l-Ḳurā, 1420.
• İbn Kesīr Ebu’l-Fidāʾİsmāʿīl b. ʿUmer el-Ḳureşī ed-Dimeşḳī. Tefsīru’l-Ḳurʾāni’l-ʿAẓīm. thk. Muḥammed Ḥuseyn Şemsuddīn. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1419.
• İbn Receb, Zeynuddīn ʿAbdurraḥmān b. ʾAḥmed b el-Ḥasen es-Selāmī el-Baġdādī el-Ḥanbelī. Ravāʾiʿu’t-tefsīr. el-Memleketu’l-ʿArabiyyetu’s-Suʿudiyye: Dāru’l-ʿāṣime, 2001.
• İsṭanbūlī, İsmāʿīl Ḥaḳḳī Musṭafā el-Ḥanefi el-Ḫalvetī. Rūḥu’l-beyān. Beyrūt: Dāru’l-Fikr, ts.
• Ḳazvīnī, Ebu’l-Meʿālī Celāluddīn Muḥammed b. ʿAbdirraḥmān, b. ʿUmer. el-Īḍāḥ fī ʿulūmi’l-belāġa. thk. Muḥammed ʿAbdulmunʿim el-Ḫafācī. Beyrūt: Dāru’l-Cīl, ts.
• Kirmānī, Muḥammed b. Yūsuf b. ʿAlī b. Saʿīd Şemsuddīn. Taḥḳīḳu’l-fevāʾidi’l-ġiyāsiyye. thk. ʿAlī b. Daḫīlīllāh. Medine: Mektebetu’l-ʿUlūm, 1424.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli,. çev. Halîl Altuntaş - Muzâffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2011.
• Ḳurṭubī, Ebū ʿAbdillāh Muḥammed b. ʾAḥmed b. Ebībekr b. Ferec el-Enṣārī el-Ḫazrecī Şemsuddīn. el-Cāmiʿ liʾaḥkāmi’l-Ḳur’ān. thk. ʾAḥmed el-Burdūnī. el-Ḳāhire: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1964.
• Māverdī, Ebu’l-Ḥasen ʿAlī b. Muḥammed b. Muḥammed b. Ḥabībi’l-Baṣrī el-Baġdādī. en-Nuketu ve’l-ʿuyūn. thk. es-Seyyid b. ʿAbdulmaḳṣūd b. ʿAbdirraḥīm. Beyrūt: Dāru’l-kutubi’l-ʿilmiyye.
• Merāġī, ʾAḥmed b. Muṣṭafā. ʿUlūmu’l-belāġa. b.y.: y.y., ts.
• Muslim, Muslim b. Ḥaccāc Ebu’l-Ḥasen el-Ḳuşeyrī en-Nisābūrī. el-Musnedu’s-Saḥīḥi’l-muḫtaṣar. thk. Muḥammed Fevāid ʿAbdulbāḳī. Beyrūt: Dāru iḥyāʾi turāsi’l-ʿArabī, ts.
• Nekrī, el-Ḳāḍī ʿAbdunnebī b. ʿAbdurraūf. Dustūru’l-ʿulemā. thk. Ḥasan Ḥānī Faḥṣ. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 2000.
• Nevācī, Muḥammed b. Ḥasan b. ʿAlī b. ʿUŝmān. eş-Şifāʾ fī bedīʿi’l-iktifāʾ, thk. Maḥmūd Ḥasan Ebū Nācī. Beyrut: Dāru mektebeti’l-ḥayāt, 1403.
• Nuʿmānī, Ebu’l-Ḥafṣ Sirācuddīn ʿUmer b. ʿAlī b. ʿĀdil el-Ḥanbelī Ḥabenneke. el-Lubāb fī ʿulūmi’l-kitāb. thk. ʿĀdil ʾAḥmed ʿAbdulvucūd. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1998.
• Nisāburī, Nizāmuddīn el-Ḫasen b. Muḥammed b. Ḫuseyn el-Ḳammī. Ġarāʾibu’l-Ḳurʾān ve raġāibu’l-Furḳan. thk. Zekeriyyā ʿUmeyrāt. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1416.
• Rāzī, Ebū ʿAbdullāh Muḥammed b. ʿUmer b. Ḥasan b. Ḥuseyn et-Teymī Faḫruddīn. Mefātīḥu’l-ġayb. Beyrūt: Dāru Tḥyāi’t-Turās̱i’l-ʿArabī, 1420.
• Sāmerrāī, Ṣāliḥ. el-Lemesātu’l-beyāniyye li suveri’l-Ḳurʾāni’l-Kerīm, .b.y.: y.y., ts.
• Sekkākī, Ebū Yaʿḳūb Yūsuf b. Ebībekr Muḥammed. ʿAlī. Miftāḥu’l-ʿulūm. Beyrūt: Dāru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye, 1983.
• Suyūṭı̄, ʿAbdurraḥmān b. Ebı̄ Bekr Celāluddīn. ed-Durru’l-menṡūr. Beyrūt: Dāru’l-Fikr, ts.
• Suyūṭı̄, ʿAbdurraḥmān b. Ebı̄ Bekr Celāluddīn. Muʿcemu meḳālīdi’l-ʿulūmi fī’l-ḥudūdi ve’r-rusūm. thk. Muḥammed İbrāhīm ʿİbāde. Ḳāhire: Mektebetu’l-ʾĀdāb, 2004.
• Şaʿrāvī, Muḥammed Mutevellī. el-Ḫavāṭır. b.y.: Meṭābiʿu ʾaḫbāri’l-yevm, ts.
• Şerīf el-Curcānī, ʿAlī b. Muḥammed ʿAlī ez-Zeyn. Kitābu’t-Taʿrīfāt. Beyrūt: Dāru’l-ʿİlmiyye, 1983.
• Ṭaberānī, Suleymān b. Aḥmed b. Eyyūb b. Metīrī el-Laḥmī eş-Şāmī. el-Mecmeʿu’l-evsaṭ. thk. Ṭārıḳ b. ʿAvḍillāh b. Muḥammed - ʿAbdulmuḥsin b. İbrāhīm el-Ḥuseynī. Ḳāhire: Dāru’l-Ḥarameyn, ts.
• Taftazānī, Saʿduddīn Mesʿūd b. Muḥammed. Muḥtaṣaru’l-meʿānī. b.y.: y.y., ts.
• Ṭanṭāvī, Muḥammed Seyyīd. et-Tefsīru’l-vasīṭ li’l-Ḳur’ani’l-kerīm. Ḳāhire: Daru’n-Nahḍa, 1997.
• Ṭībī, Şerefuddīn el-Ḥuseyn b. ʿAbdillāh. Futūḥu’l-ġayb fī’l-keşfi ʿan ḳınāʿi’r-rayb. thk. ʾİyād Muḥammed el-Ġavc. b.y.:, 2013.
• Zemaḫşerī, Ebu’l-Ḳāsım Maḥmūd b. ʿAmr b. ʾAḥmed. el-Keşşāf ʿan ḥaḳāiḳi ḳavāʿidi’t-tenzīl. Beyrūt: Dāru’l-Kitābi’l-ʿArabī, 1407.
• Zuḥaylī, Vehbe b. Muṣṭafā. Tefsīru’l-munīr fī’l-ʿaḳīdeti ve’ş-şerīʿati ve’l-menhec. Dımeşk: Dāru’l-Fikri’l-Muʿāṣır, 1418.