KLASİK TÜRK EDEBİYATINDA “TAHMİS-İ HOD”: KENDİ ŞİİRİNİ TAHMİS EDEN ŞÂİRLER VE ŞİİRLERİ

Yıl 2023, , 191 - 233, 30.04.2023

Akif Yakışır

https://doi.org/10.28981/hikmet.1198252

Öz

Bu çalışmada, klasik Türk edebiyatında kendi şiirlerini tahmis eden şairler ve şiirleri incelendi. Bu makale; Giriş, Kendi Şiirini Tahmis Eden Şairler ve Şiirleri, Sonuç olmak üzere üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde tahmisin tanımı yapıldı, tahmisin musammatlar içindeki yeri belirtilerek şekilsel özelliklerine değinildi. İncelenen bine yakın divanda 14 şairin kendi şiirlerini tahmis ettikleri bu şairlerin 61 tahmis-i hod yazdıkları tespit edildi. Tahmis-i hod yazdıkları tespit edilen şairler: Revâni, Hayâlî, Kabûlî İbrahim Efendi, Gelibolulu Mustafâ Ali, Seyyid Nakıb-zâde Nimeti, Ahmed Nâmi, Halepli Edib, Hasan Sezai, Haşmet, Lebib, Resmî, Ali Baba, Osman Nevres, Trabzonlu Hazinedar-zâde Âgâh Osman ve Abdi-i Karahisari olarak sıralandı. Türk edebiyatında kendi şiirini tahmis eden şairler yüzyıllara ayrılarak kronolojik olarak sıralandı. Şairlerin hayatları kısaca anlatıldı. Tahmis edilen şiirin divandaki yeri belirtilerek yapılan tahmislerin ilk bendleri verildi. Tahmis edilen şiir tahmisin zemini olarak kullanıldığında değişikliğe uğramışsa yapılan değişiklik de belirtildi.

Anahtar Kelimeler

Tahmis, tahmis-i hod, musammat, zamime, nazım şekli

Teşekkür

Makalenin tashihinde ve bana rehberliğinde desteğini esirgemeyen doktora danışman hocam Sayın Süleyman ÇALDAK'a teşekkürü borç bilirim.

Kaynakça

• Aksoyak İsmail H, (1999) Gelibolulu Mustafa Âlî ve Divanlarının Tenkitli Metni, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara
• Arslan S, (2002) Resmî Ali Baba ve Divanı, (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara
• Aslan M, (1995) Haşmet Divanı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erciyes Üniversitesi, Kayseri
• Avşar Z, (2017) Revânî Divanı, kültürturizm, Ankara
• Dilçin C, (2000) Örneklerle Türk Şiiir Bilgisi, Anakara Üniversitesi Basımevi, Ankara
• Erdoğan M, (2008) Kabûlî İbrahim Efendi, Hayatı, Edebî Kişiliği ve Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin), (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara,
• Gülen A, (2007) Seyyid Nakib-zâde Ni’metî Hayatı Edebî Şahsiyeti Eserleri ve Divanı,(Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi), Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon
• Kaya Bayram A, (2020) Osman Nevres Divanı, kültürturizm, Ankara
• Kurnaz, Cemal ve H., Çeltik (2013), Divan Şiiri Şekil Bilgisi, (1. Baskı), Kurgan Edebiyat, Ankara
• Kurtoğlu O, (2017) Diyarbakırlı Lebib Divanı, kültürturizm, Ankara
• Mum C, (2004) Halepli Edîb Dîvânı, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi, Ankara
• Özuygun Ali R, (1999) Hasan Sezâî’nin Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri, Divanının Tenkitli Metni ve İncelenmesi, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Erzurum
• Sağlam H, (2011) Abdî-i Karahisârî ve Divanı, (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Ankara
• Tarlan Ali N, (1945) Hayâlî Bey Dîvânî, Bürhaneddin Erenler Matbaası, İstanbul
• Uzun S, (2020) Trabzonlu Hazînedar-Zâde Âgâh Osman Paşa Divanı, (Yayımlanmamış Yüksek lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Erzurum
• Yenikale A, (2017) Ahmed Nâmî Dîvânı, kültürturizm, Ankara