TANZİMATTAN MİLLÎ EDEBİYATA TENKİT

Yıl 2019, Sayı: 10, 1 - 11, 30.04.2019

Kemal Timur

https://doi.org/10.28981/hikmet.541229

Öz

Geçmişte olduğu gibi günümüzde de yaşamın her
alanında insanlar birbirlerini tenkit edip hicvederler. Ancak günlük
hayatımızda, tenkit, eleştiri ve hiciv kavramlarını zaman zaman birbirine
karıştırır ya da birbirinin yerine kullanırız. Böyle olmakla birlikte bu
kavramlar, farklı anlamlar taşır. Yazar ve şairlerin birçoğu da bu kavramları
farklı zamanlarda ve farklı alanlarda/konularda kullanmışlardır. Bu yazımızda
söz konusu kavramların tanımlarına yer verilip, ardından da Türk Edebiyatında
Tanzimattan Milli Edebiyat dönemine kadar geçen süreçteki edebi tenkit konusu
üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Tenkit, Eleştiri, Hiciv, Türk Edebiyatı, Tanzimat, Servet-i Fünun, Millî Edebiyat

Criticism From Tanzimat To National Literature

Öz

As in the past, people criticise and satirize each other in
every sphere of life today also. But sometimes we confuse the
criticism with satire in the daily life and use interchanged. Notwithstanding
that these notions have different meanings. Many of writers and poets use these notions in different times and subjects. In this
writing, first of all definitions of mentioned notions will have defined and
then the subject of literal criticism will be focused on in period between
Tanzimat and National Literature in Turkish Literature.

Anahtar Kelimeler

Criticism, Satire, Turkish Literature, Tanzimat, Servet-i Fünun, National Literature

Kaynakça

• AKTAŞ,Şerif,Ahmet Rasim, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987.
• AKÜN,Ömer Faruk, “Şinasi”, İslam Ansiklopedisi, Milli Eğitim Basımevi, Cilt: 11, İstanbul 1993.
• ARAK,Hüseyin,Çağdaş Alman ve Türk Romancılarının Eleştiri Yazıları, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2001.
• BABACAN,Mahmut, “Ara Nesil’de Eleştiri”, Hece, Mayıs-Haziran-Temmuz 2003.
• BENK,Adnan,Eleştiri Yazıları 1-2, Doğan Kitapçılık Yayınları, İstanbul 2000.
• BİLGEGİL,M. Kaya,Harabat Karşısında Namık Kemal, İrfan Yayınları, İstanbul 1972.
• BİRİNCİ,Necat,Nabizâde Nâzım, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1987.
• CÖNTÜRK,Hüseyin,Eleştirmeden Önce, Kültür Matbaası, Ankara 1958.
• CÖNTÜRK,Hüseyin,Çağının Eleştirisi I-II, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2006.
• ÇETİN BAYCANLAR,Sema,Türk Edebiyatında 1951-1961 Yıllarında Edebî Eleştiri, Basılmamış Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana 2007.
• ÇETİN,Nurullah, “1960-2000 Yılları Arasında Türk Edebiyatında Eleştiri Çalışmaları”, Hece, Mayıs-Haziran-Temmuz 2003.
• ENGİNÜN,İnci,Abdülhak Hamit Tarhan, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1986.
• ERCİLASUN, Bilge, Servet-i Fünûn’da Edebî Tenkit, Akçağ Yayınları, Ankara 2004.
• ERCİLASUN, Bilge, İkinci Meşrutiyet Devrinde Tenkit, Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara 1995.
• ERCİLASUN, Bilge, “Ömer Seyfettin’de Edebî Tenkit”, Yeni Türk Edebiyatı Üzerine İncelemeler 1, Akçağ Yayınları, Ankara 1997.
• EYUBOĞLU,Sabahattin,Sanat Üzerine Denemeler Eleştiriler 1-2, Cem Yayınları, İstanbul 1981-1982.
• FUAT,Memet,Eleştiri Üstüne, Adam Yayınları, İstanbul 2001.
• GARİPER,Cafer,Mehmet Rauf’un Tenkidî Yazıları ve Bunlar Üzerinde Edebî Tespitler, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 1992.
• GÖÇGÜN, Önder,Ziya Paşa, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İzmir 1987.
• KAYA,İbrahim Şeref,Varlık Dergisinde Şiire ve Şiir Tenkidine Dair Yazılar (1933-1953) (2 cilt), Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 1992.
• KERMAN,Zeynep,Sami Paşazade Sezai, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1986.
• NÂCİ,Fethi,Eleştiri Günlüğü, Özgür Yayınları, İstanbul 1986.
• OKAY,M. Orhan, Beşir Fuat: İlk Türk Pozitivist ve Natüralisti, Dergâh Yayınları, İstanbul 2008.
• OKAY,M. Orhan,Batı Medeniyeti Karşısında Ahmet Midhat Efendi, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1989.
• OKTAY,Ahmet,Şairin Kanı, Yazınsal Eleştiriler 1, 1954-2000, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2001.
• ORUÇ ARSEVEN,Tülün,Millî Edebiyat Döneminde Eleştiri, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 1994.
• ÖZÇELEBİ,Betül,Cumhuriyet Döneminde Edebî Eleştiri 1923-1938, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 1998.
• ÖZÇELEBİ,Hüseyin,Cumhuriyet Döneminde Edebî Eleştiri (1939-1950), Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 2003.
• ÖZÇELEBİ,Hüseyin,Cumhuriyet Döneminde Edebî Eleştiri (1951-1960), Basılmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2006.
• TARAKÇI,Celâl,Cenap Şahabettin’de Tenkit, Eser Matbaası, Samsun 1986.
• TANSEL,Fevziye Abdullah, “Muallim Nâci”, İslam Ansiklopedisi, Millî Eğitim Basımevi, Cilt: 9, İstanbul 1993.
• TİMUR, Kemal, Ömer Seyfettin’in Kaleminden Şair ve Yazarlar, Akademik Kitap Yayınları,İstanbul, 2010.
• UÇMAN,Abdullah, “Tanzimat ve Servet-i Fünûn Dönemi Türk Edebiyatında Eleştiri”, Hece, Mayıs-Haziran-Temmuz 2003.
• UÇMAN,Abdullah, “Mizancı Murat”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt: 30, İstanbul 2005.
• UZUN,Mustafa, “Ali Kemal”, İslam Ansiklopedisi, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, Cilt: 2, İstanbul 1989.
• YAŞAR,Ayhan,XX. yüzyılda Edebî Eleştiri: Son Devirlerde Dünyada Geliştirilen Edebî Tahlil Metotlarının Türk Şiir ve Romanına Uygulanışı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne 1992.
• YETİŞ,Kâzım,Namık Kemal’in Türk Dili ve Edebiyatı Üzerine Görüşleri ve Yazıları, Alfa Yayınları, İstanbul 1996.