ÂŞIK VEYSEL’İN “UZUN İNCE BİR YOLDAYIM” ŞİİRİNDE TEZAT UNSURLAR

Yıl 2023, Sayı: ÂŞIK VEYSEL HATIRASINA GELENEK VE EDEBİYAT ÖZEL SAYISI, 21 - 29, 01.10.2023

Mustafa Karabulut

https://doi.org/10.28981/hikmet.1269705

Öz

Hayatın en ilginç yönlerinden biri tezatlar üzerine kurulmuş olmasıdır. Yaşam-ölüm tezadı bunlar içerisinde en trajik olanıdır. Yaşamdaki zıtlıklar edebi eserlerde de yer alır. Türk şiirinin önemli isimlerinden olan Âşık Veysel’in şiirlerinde de tezat unsurlar önemli yer tutar. Onun “Uzun İnce Bir Yoldayım” şiirinde hayatın tezat yönleri dikkat çekicidir. Veysel, bu şiirde tezat unsurlardan yola çıkarak hayat algısını ortaya koyar. Ona göre yaşam, iki kapılı bir han” gibidir. Bu metafor, doğum ve ölümü simgeler. “İki kapılı han” ifadesi doğum ile ölüm arasında kalmış insanın trajedisini yansıtır. Han, bir zamanların otel görevini yapan mekânlardır. Buralara insanlar geçici bir süreliğine gelir ve daha sonra ayrılırlar. Dünya da geçici bir yerdir ve dünyaya gelen her canlı hayata veda edecektir. Bu durum sadece bir kişiyi değil, bütün insanlığı ilgilendirir. Ölüm, iki kapılı handan geçiş ve çıkış kapısıdır. Şiirdeki bir başka önemli tezat unsur ise “gece-gündüz”dür. İnsan, bu gece ile gündüz arasında zamanını doldurmak zorundadır. Dünya gibi bir mekana sıkışmış olan insan gece ile gündüzün de arasına sıkışmıştır. Bu bakımdan insanoğlu zamana ve mekana sıkıştırılmış bir varlığa dönüşmüştür. Gündüz kelimesi olumlu unsurları anımsatırken gece ise kötü olay ve durumları çağrıştırır. Şiirde geçen, “kalmak-gitmek/yürümek”, “dağ,-ova” ve “ağlamak-gülmek” ifadeleri arasında da tezat vardır. Bütün bunlar yaşamın üzerine kurulduğu tezat unsurların birer parçasıdır. Bu makalede Âşık Veysel’in “Uzun İnce Bir Yoldayım” şiirinde tezat unsurlar ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Âşık Veysel,, Uzun İnce Bir Yoldayım,, Tezat,

Teşekkür

Teşekkür ederim

Kaynakça

• Adlım, Mehmet. “Âşık Veysel’in ‘Uzun İnce Bir Yoldayım’ Şiirinin Ontolojik Tahlili”. Türkiye Sosyal Bilimler Sempozyumu-2021: Bildiri Özetleri Kitabı. ed. Abdullah Demir. 161-164. Ankara: Oku Okut Yayınları, 2021.
• Araz, Rıfat. “Âşık Veysel’in Şiirinde Dinî ve Tasavvufî Temayüller”. Berceste Aylık Kültür Sanat Edebiyat Dergisi 68 (2008), 28-33.
• Artun, Erman. Âşıklık Geleneği ve Âşıklık Edebiyatı. Adana: Karahan Kitabevi, 2012.
• Ataman, Kemal Yavuz. “Necip Fazıl ve Yunus Emre Şiirlerinde Görülen “Tezat” Düşüncesi ve Benzerlikler: Hakikate Kritik Analitik Yaklaşım”. 3rd International Symposium on Critical Analytical Thinking. 351-365. Ankara: 2021.
• Ateş, Fatma. “Âşık Veysel’in Şiirlerinde Örtmece İfadeler/Güzel Adlandırmalar”. TÜRÜK - Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi 9 (2017), 144-164.
• Çalışkan, Ayşenur Begüm. Âşık Veysel ve Barpı Alıkulov’un Karşılaştırmalı Analizi. Niğde: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, (2019).
• Doğramacıoğlu, Hüseyin. “Edebî Eserde Tarihin Yeniden Yorumlanması Bağlamında Oflazoğlu Tragedyaları”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 6/2 (2011), 403-412.
• Doğramacıoğlu, Hüseyin. “Halit Fahri Ozansoy'un Gülistanlar ve Harabeler Adlı Eserinde Bahçe İmajları ve Renkler”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 7/4, (2012), 1585-1598.
• Durmuş, İsmail. “Tezat”. DİA, 41/51-59. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2021.
• KUR’AN-I KERİM. Zâriyât Sûresi 51/49.
• Moradı, Mojtaba. Hz. Mevlâna’nın Mesnevî’sinde Zıtlıklar. Konya: Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2015.
• Nalçacıgil Çopur, Emel. “Tezat Sanatı Çerçevesinde Yunus Emre Öğretileri”. ÇÜTAD Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 6/2 (2021), 662-693.
• Oğuzcan, Ümit Yaşar. Dostlar Beni Hatırlasın (Âşık Veysel-Hayatı ve Bütün Şiirleri). İstanbul: İnkılâp Kitabevi, 2001.
• Oy, Aydın. “Âşık Veysel”. DİA. 4/6. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1991.
• Özcan, Tarık. “Cahit Sıtkı Tarancı’nın “Korktuğum Şey” Adlı Şiirinde Trajik Vizyon”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 6/1 (2011), 515-519.
• Şen, Can. Körlüğü Zedelemek: Necip Fazıl Kısakürek Tiyatrosu Üzerine Bir İnceleme. Ankara: Gece Kitaplığı Yayınları, 2017.
• Şen, Can. Edebiyat İncelemelerinde Psikanaliz Kullanımı. İstanbul: Divan Kitap Yayınları, 2020.
• Şimşek, Esma. “Âşık Veysel'in Âşıklık Geleneği İçerisindeki Yeri Üzerine Bir Değerlendirme”. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi 9 (2016), 117-126.
• Tutu, Sıtkı Bahadır. Âşık Veysel Şatıroglu (Hayatı, Eserleri ve Müzik Kimliği). İzmir: Ege Üniversitesi, Sosyal Bilmler Enstitüsü Doktora Tezi, 2008.
• Yakıcı, Ali. “Geleneksel Şiirden Türküye Dönüşümün Yaratıcı ve Aktarıcısı Olarak Âşık Veysel’in Kültürel Mirasa Katkısı”. Millî Folklor 9 (2012),101-111.
• Yaşar, Hüseyin. “Sezai Karakoç’un Şiir Poetikasında Çocuk Halleri”. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic 8/1 (2013), 2817-2836.
• Yaşar, Hüseyin. Sezai Karakoç’un İmge Dünyası. İksad Publishing, 2018.
• Yavuz, Orhan. Pir Sultan Abdal ve Âşık Veysel’de Varoluşçu Temalar. Sivas: Sivas Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2020.
• Yiğitbaş, Maksut. “Bir Rindin Yaşlanma Sendromu”. Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜSBED) 3/2 (2017), 289-299.