KARACAOĞLAN VE YUNUS EMRE ŞİİRLERİNDE RENKLERİN KULLANIMI ÜZERİNE MUKAYESELİ BİR İNCELEME

Yıl 2023, Sayı: ÂŞIK VEYSEL HATIRASINA GELENEK VE EDEBİYAT ÖZEL SAYISI, 409 - 430, 01.10.2023

Umut Karacar

https://doi.org/10.28981/hikmet.1309380

Öz

İnsanlar tarih boyunca renklerin ve bu renklerin taşıdığı anlamların üzerinde durmuşlardır. Renklere atfedilen anlam, askeri bir birliklerin bayraklarından günlük hayatta kullanılan kıyafetlere kadar toplumun birçok alanında etkisini göstermiştir. Renkler, sembolik ve duygusal bir dili temsil ederek, insanların ifade ve iletişim aracı olmuştur. Bu nedenle, renklerin önemi şiirlerde de büyük bir yer edinmiştir. İki ayrı ekolu temsil eden Karacaoğlan ve Yunus Emre gibi önemli şairlerin eserlerinde renklere olan ilgileri, renk kullanımları, benzerlikleri ve farklılıkları incelenerek, renklerin farklı konulardaki işlevi ve anlamı üzerine bir inceleme gerçekleştirilecektir. Şairlerin renkleri nasıl kullandıkları ve hangi anlamaları ile ilişkilendirdikleri üzerinde durulacaktır. Renkleri kullanımlarındaki benzerlikler ve farklılıklar tespit edilecektir. İki farklı ekolün temsilcileri olan şairlerin beslendikleri ortak bir kültürel arka plan olup olmadığı üzerinde bir değerlendirme gerçekleştirilecektir.

Anahtar Kelimeler

renkler, Yunus Emre, Karacaoğlan, sembolizm, şiir

Kaynakça

• Atalay, Besim. Divan-ı Lügâti’t-Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi, 1986.
• Banarlı, Nihad Sami. Resimli Türk Edebiyatı Tarihi II. İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay, 1987.
• Başgöz, İlhan. Karacaoğlan. İstanbul: Pan Yayıncılık, 1992.
• Boratav, Pertev Naili. Sözlü Edebiyat Gözlemleri. Ankara: Bilgesu yayıncılık, 2021.
• Doğan, Ahmet. İslâmiyet’ten Önceki Türk İnancına Dair. İstanbul: Yeni Türkiye Yay, 2002.
• Elçin, Şükrü. “Halk Edebiyatında Kaynaklar Meselesi ve XVI. Asır Ozanı Karacaoğlan”. Halk Edebiyatı Araştırmaları I 1/2 (1997), 23-36.
• Genç, Reşat. Türk Düşüncesi, Davranışı ve Hayatında Renkler ve Sarı, Kırmızı, Yeşil. Ankara: AKM Yay, 1996.
• Gölpınarlı, Abdülbaki. Vilâyet-nâme, Menâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektâş-ı Velî. İstanbul: İnkılâp Yayınevi, 1995.
• İnan, Abdülkadir. Makaleler ve incelemeler. Ankara: Türk Tarih Kurumu, 1968.
• Kabaklı, Ahmet. Yunus Emre. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 2009.
• Koz, Sabri. Karacaoğlan’a Yeniden Bakış. Eskişehir: Kitabevi, 2013.
• Köprülü, M. Fuad. Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ankara: Alfa Basımevi, 2017.
• Köprülü, M. Fuad. Türk Saz Şairleri. İstanbul: Kanaat Kitapevi, 1940.
• Kütük, Ahmet. İslam/Türk Devlet ve Toplum Geleneğinde Renkler ve Anlamları. Türkiyat Mecmuası 24 (2014), 133-166.
• Ocak, Ahmet Yaşar. Yunus Emre. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay, 2012.
• Oğuz, M. Öcal. “Karacaoğlan Anlatıcılar ve Biyografiler”. Milli Folklor 23/93 (2012), 53-61.
• Ögel, Bahaeddin. Türk Kültür Tarihine Giriş IV. Ankara: Kültür Bakanlığı, 1978.
• Ögel, Bahaeddin. Türk Mitolojisi C. I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay, 1998.
• Özer, Deniz. “Toplumsal Düzenin Oluşmasında Renk ve İletişim”. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi 6/3 (2012), 265-280.
• Öztelli, Cahit. Karacaoğlan. İstanbul: Varlık Yayınları, İstanbul, 1959.
• Öztelli, Cahit. Yûnus Emre, İstanbul: Özgür Yay, 2009.
• Sakaoğlu, Saim. Karaca Oğlan. Ankara: Akçağ, 2004.
• Şahinler, Necmettin. Siyah ve Yeşil, İstanbul: İnsan Yayınları, 2010.
• Tatcı, Mustafa. Yunus Emre Külliyatı (Tahlil). İstanbul: Millî Eğitim Bakanlığı Yay, 2005,
• Tatçı, Mustafa. İşitin Ey Yarenler - Yunus Emre Yorumları. İstanbul: H Yayınları, 2018.
• Timuroğlu, Vecihi. Yunus Emre Üzerine Bir Deneme, Eskişehir: Eskişehir Sanat Derneği, 2004.
• Türkmen, Fikret, Tahir ile Zühre, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, 2015.
• Uludağ, Süleyman. Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Marifet Yayınları, 1995.
• Yıldırım Ali. Renk Simgeciliği ve Şeyh Gâlib’in Üç Rengi, Millî Folklor 72 (2006), 129-140.