GELENEKTEN MODERNİZME KADININ ŞİİRE YANSIMASI: ÂŞIK VEYSEL VE ORHAN VELİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Sayı: ÂŞIK VEYSEL HATIRASINA GELENEK VE EDEBİYAT ÖZEL SAYISI, 298 - 312, 01.10.2023

Mehmet Gül

https://doi.org/10.28981/hikmet.1310113

Öz

Bu çalışmada kadının gelenek ve modernizm bağlamında Âşık Veysel ve Orhan Veli şiirine nasıl yansıdığı üzerinde durulmaktadır. Âşık Veysel şiirinde aşk, geleneksel düzlemde, içtenliğin öne çıktığı bir bakış açısıyla ele alınır. Kadına yönelik söylem, geleneğin dışına çıkmaz. Cinsellik örtülü bir şekilde işlenmekle birlikte kadın, kendi aslî özellikleriyle değil; âşıkta uyandırdığı intiba ve güzelliğiyle şiirde söz konusu edilir. Orhan Veli şiirinde Modernizmle birlikte gelenekten kopan ve Batı tarzı yaşam biçimini yeni bir kimlik olarak algılayan kadın tasavvuru dikkati çeker. Aşk, modern yaşamın insan ilişkilerini maddileştirdiği, şehevî arzuların öne çıktığı bir düzlemdedir. Şiirsel söylem, kadın bedeni ve giyimi üzerinde yoğunlaşır. Sevgili/kadın metalaşarak şiire yansır. Âşık ile sevgili arasında toplumsal ahlaka aykırı, çarpık sosyal ilişkiler görülür. Her iki şairde de kadına yönelik nesnel ve akla dayalı olmayan, duygusal ve yer yer egoya dayalı bir yaklaşım biçimi hâkimdir.

Anahtar Kelimeler

ŞİİR, GELENEK, MODERNİZM, KADIN, AŞK

Kaynakça

• Akın, Gülten. “Orhan Veli”. Orhan Veli Kanık. ed: Semih Gümüş. 71-61. Ankara: TC. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011.
• Alptekin, Ali Berat. Âşık Veysel. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi, 2009.
• Bakiler, Yavuz Bülent. Âşık Veysel. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1989.
• Berger vd. Modernleşme ve Bilinç. Çev: Cevdet Cerit. İstanbul: Pınar Yayınları, 2000.
• Davis, Fred. Moda, Kültür ve Kimlik. Çev: Özden Arıkan. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 1997.
• Giddens, Anthony. Modernite ve Bireysel Kimlik. Çev: Ümit Tatlıcan. İstanbul: Say Yayınları, 2010.
• Hızlan, Doğan. “Halk Kültürünü Popüler Kültüre Aktaran Şair Orhan Veli”. Orhan Veli Kanık. ed: Semih Gümüş. 73-88. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011.
• Kabaklı, Ahmet. Âşık Veysel, Âşık Edebiyatı. İstanbul: Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, 2008.
• Kahraman, Hasan Bülent. Türk Şiiri, Modernizm, Şiir. İstanbul: Kapı Yayınları, 2015.
• Kanık, Orhan Veli. Bütün Şiirleri. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2021.
• Kanık, Orhan Veli. Yalnız Seni Arıyorum/Nahit Hanım’a Mektuplar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları, 2008.
• Kaya, Doğan. Âşık Veysel. Ankara: Akçağ Yayınları, 2011.
• Mehmet Fuad. “Orhan Veli’de Bıçkın Edası”. Orhan Veli Kanık. ed: Semih Gümüş. 39-49. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011.
• Ölçer Özünel, Evrim. Görmeyenin Gözünden Gördüklerimiz: Âşık Veysel Şiirinde Doğa, Renkler ve İmgeler. Dünya Ozanı Âşık Veysel Sempozyumu Bildirileri I. ed: Kadir Pürlü. Sivas: 1000 Temel Eser No: 30 (2017), 189-197.
• Sazyek, Hakan. “Modernizm Bağlamında Garip Hareketine ve Şiirine Bir Bakış”. Türk Şiiri Özel Sayısı Hece Dergisi 53/54/55 (2010), 99-118.
• Yetik, Hayri K. “Orhan Veli’nin Yarattığı İmgesel Kırılma”. Orhan Veli Kanık. ed: Semih Gümüş. 193-211. Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, 2011.