İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI'NDAKİ PROPAGANDA SAVAŞLARINDA ÇİZGİ FİLMİN ROLÜ: NAZİ ALMANYASI VE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ ÜZERİNE İNCELEME

Yıl 2018, Cilt: 1 Sayı: 2, 51 - 63, 15.10.2018

Caner Çakı

Öz

2. Dünya
Savaşı'nda çizgi filmler önemli bir propaganda aracı olarak hizmet görmüştür.
Özellikle Amerika Birleşik Devletleri, Nazi Almanyası ve Japon İmparatorluğu'na
karşı propaganda amaçlı oluşturduğu çizgi filmler ile savaşta Amerikan
kamuoyunun desteğini almaya çalışmıştır. ABD, 1944 yılında gerçekleştirilmesi
planlan Normandiya Çıkarması öncesinde de Amerikan halkından askeri seferberlik
için maddi destek alabilmek amacıyla 43'ün
Ruhu (The Spirit of ‘43) adlı propaganda çizgi filmini yayınlamıştı. Naziler
de Fransa üzerinden beklenen çıkarma harekatı öncesinde 43'ün Ruhu'na karşı propaganda amaçlı Nimbus Libéré adlı çizgi filmi çekmişti. Böylece Naziler çekilen
çizgi film ile Vichy Fransası'nda ABD karşıtı destek bulmayı amaçlamaktaydı. Bu
çalışmada 1943 ABD yapımı 43'ün Ruhu ve
1944 Alman yapımı Nimbus Libéré isimli
iki propaganda çizgi filmi nitel araştırma yöntemleri içerisinde yer alan
göstergebilimsel analiz yöntemi ışığında ele alınmıştır. Çizgi filmlerin
propaganda amaçlı kullanımları Fransız Antropolog Claude Lévi-Strauss'un
göstergebilimsel analiz yöntemi ışığında incelenmiştir. Ayrıca çalışma
kapsamında Strauss'un göstergebilim anlayışında, her iki ülke tarafından da
inşa edilmeye çalışılan propaganda mitleri de açıklanmaya çalışılmıştır. Çalışmanın
sonucunda çizgi filmlerin her iki ülke tarafından da nefret söylemi inşasında
propaganda amaçlı  kullanıldığı ortaya
çıkmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Çizgi Film, Propaganda, Nazi Almanyası, ABD, Walt Disney

Kaynakça

• Akarcalı, S. (2003). İkinci Dünya Savaşında İletişim ve Propaganda. Ankara: İmaj Yayınevi.
• Caplan, J. (2017). Hitler Almanyası 1933-1945. (İ. Erman, Çev.). İstanbul: İnkılap Yayınları.
• Çakı, C. (2018a). Nazi Almanyası Etkisindeki İtalyan Sosyal Cumhuriyeti'nin Propaganda Posterleri Üzerine İnceleme. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Akademik Dergisi, 11 (2), 252-272.
• Çakı, C. (2018b). "Mitinglerin Propagandadaki Rolü: Nürnberg Mitingleri'ne Ait Fotoğrafların Göstergebilimsel Analizi", Maltepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 5 (1), 59-79.
• Çakı, C., Karaburun Doğan, D. ve Yılmaz, N. (2018). “Horst-Wessel” Propaganda Marşı Üzerinden Nazizm İdeolojisinin İnşası, İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Sayı 46, 89-110.
• Çakı, C., Zorlu, Y., Karaca, M. (2017). Türk Sinemasında Nazizm İdeolojisi: “Kırımlı” Filmi ve Göstergebilimsel Analizi. Sosyoloji Konferansları - Istanbul Journal of Sociological Studies. No: 56 (2017-2) / 65-93.
• Domenach, J. M. (2003). Politika ve Propaganda, (T. Yücel, Çev). 2. Basım. İstanbul:Varlık Yayınları.
• Eberle, H. ve Uhl, M. (2017). Hitler Kitabı. (M. Tüzel, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• Erol, E. G., Cerrahoğlu, N. & Çakı, C. (2017). Hitler Dönemi Eğitim Yapısındaki Otokrasinin Eleştirisi: Die Welle Filmi Üzerine Göstergebilimsel İnceleme, IX. Uluslararası Eğitim Araştırmaları Kongresi, Ordu, 1234-1249.
• Fiske, J. (2017). İletişim Çalışmalarına Giriş. (S. İrvan. Çev.). 5. Basım. Ankara:Bilim ve Sanat Yayınları.
• Gilbert, M. (2011). Churchill, (S. Sertabiboğlu, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Hart, B. L. (2015). İkinci Dünya Savaşı Tarihi. (K. Bağrıaçık, Çev.). İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Jones, C. C. (1988). Class Tax to Mass Tax: The Role of Propaganda in The Expansion of The Income Tax during World War II. Buff. L. Rev., 37, 685.
• Jowett, S. G. & O'donnell, V. (2014). Propaganda & Persuasion. USA:Sage.
• Karaca, M. ve Çakı, C. (2018). İletişim ve Propaganda, Konya:Eğitim Yayınevi.
• Kershaw, I. (2009). Hitler, 1936-1945: Nemesis. (2. Cilt), (Z. Biliz, Çev). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Kissenger, H. (2010). Diplomasi. (9. Baskı). (İ. H. Kurt. Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Lévi-Strauss, C. (2013). Mit ve Anlam, (G. Y. Demir, Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
• Lévi-Strauss, C. (2016). Irk, Tarih ve Kültür, (7. Basım). (H. Bayrı, R. Erdem, A. Oyacıoğlu, I. Ergüden, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Listverse (2018a). https://listverse.com/2017/02/05/10-disney-propaganda-cartoons-from-world-war-ii/, Erişim Tarihi: 15.07.2018.
• Listverse (2018b). http://listverse.com/2017/09/13/top-10-pro-nazi-propaganda-cartoons-from-world-war-ii/, Erişim Tarihi: 15.07.2018.
• Macksey, K. J. (2012). İkinci Dünya Savaşı’nda Askeri Hatalar. (M. T. Akad, Çev.). İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Mazower, M. (2014). Hitler İmparatorluğu, İşgal Avrupa'sından Nazi Yönetimi. (2. Baskı). (Y. Alogan, Çev.). İstanbul: Alfa Yayınları.
• McNab, C. (2015). Hitler'in Ordusu, Nazi Savaş Makinesinin Tarihi, 1939-1945, (O. Doğan, Çev.). İstanbul: Timaş Yayınları.
• Öymen, O. (2014). Bir Propaganda Silahı Olarak Basın. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Raiti, C. G. (2007). The Disappearance of Disney Animated Propaganda: A Globalization Perspective. Animation, 2(2), 153-169.
• Richard J. L. (2010). "Cartoons Will Win the War". Van Riper, A. Bowdoin (Ed.). Learning from Mickey, Donald and Walt: Essays on Disney’s Edutainment Films. USA: McFarland.
• Rifat, M. (2013). Açıklamalı Göstergebilim Sözlüğü: Kavramlar, Yöntemler, Kuramcılar, Okullar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sığırcı, İ. (2016). Göstergebilim Uygulamaları, Metinleri, Görselleri ve Olayları Okuma. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Tanyeri Mazıcı, E. ve Çakı, C. (2018). Adolf Hitler’in Korku Çekiciliği Bağlamında Kamu Spotu Reklamlarında Kullanımı. Erciyes İletişim Dergisi. 5 (3). 290-306.
• Tekinalp, Ş. ve Uzun, R. (2013). İletişim Araştırmaları ve Kuramları. 4. Baskı. İstanbul: Derin Yayınları.