TÜKETİM KARŞITI EĞİLİMLERİN SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK İLETİŞİMİ KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ: : GİRİŞİM ÖRNEKLERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 237 - 259, 31.03.2023

Gözde Öymen , Nihal Kocabay-şener

Öz

Tüketim, tüketici tarafından belirli bir ihtiyacın tatmin edilmesi için bir ürünü ya da hizmeti satın alma, sahiplenme, kullanma ya da yok etme olarak tanımlanan eylemdir. Ancak özellikle küreselleşme ve dijitalleşmenin de katkılarıyla, tüketimin her geçen gün yol açtığı sorunların artması sonucunda tüketim kültürüne direnç gösteren bir tüketici grubu ve tüketim karşıtlığı kavramı ortaya çıkmıştır. Kotler (2020) tüketim karşıtı bu eğilimleri beş gruba ayırmaktadır. Buna göre ilk grup sade tüketim grubudur, ikinci grup küçülmeyi seçen minimalizmi temsil eden grup üçüncü grup iklim aktivistleri, dördüncü grup vegan ve vejeteryan eğilimleri benimseyenler ve son grup ise doğal yaşamı seçenlerden oluşan gruptur. Tüketim karşıtlığı daha çok bireysel tüketicilerin tercihi olarak ele alınmaktadır. Ancak günümüzde sorumluluk üstlenen bazı işletmelerin tüketimi artırmak yerine sorumlu üretim ve tüketim ilkesini benimsemeye başladıkları görülmektedir. Çalışmada, Kotler’in tüketim karşıtı eğilimlerine örnek oluşturabilecek beş girişim seçilmiş ve incelenmiştir. Çalışmada yöntem olarak örnek olay kullanılmıştır. Sonuç olarak, incelenen markaların dördünün (Martı dışında) doğrudan sürdürülebilirlik kaygısı ile kurulmuş olan markalar olduğu görülmüştür. Ayrıca incelenen girişimlerin paylaşım ekonomisi temeline oturdukları görülmektedir Örneklemde yer alan girişimlerin üreticiler ve tüketiciler arasında bir topluluk yaratma çabasında oldukları da tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tüketim karşıtlığı, sürdürülebilirlik, marka

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

EVALUATION OF ANTI-CONSUMPTION TENDENCIES WITHIN THE CONTEXT OF SUSTAINABILITY COMMUNICATION: AN ANALYSIS OF START-UP EXAMPLES

Öz

Consumption is the action defined by the consumer as buying, owning, using or destroying a product or service to satisfy a specific need. However, as a result of the increasing problems caused by consumption, especially with the contributions of globalization and digitalization, a consumer group that resists consumption culture and the concept of anti-consumption have emerged. Kotler (2020) divides these anti-consumption trends into five groups. Accordingly, the first group is the simple consumption group that goes to simplification as a lifestyle, the second group is the group representing minimalism, the third group is climate activists, the fourth group is those who adopt vegan and vegetarian tendencies, and the last group is the group consisting of those who choose natural life. Anti-consumption is handled more as the preference of individual consumers. However, today, it is seen that some enterprises that take responsibility have started to adopt the principle of responsible production and consumption instead of increasing consumption. In this study, five startups that can serve as examples of Kotler’s anti consumption groups were selected and examined. Case study was used as a method in the study. As a result, it was seen that four of the brands (except Martı) were established with directly sustainability concerns. In addition, it is seen that the examined startups are based on the sharing economy. It has also been determined that the sample stratups are trying to create a community between producers and consumers.

Anahtar Kelimeler

Anti- Consumption, Sustainability, Brand

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Akbayır, Z. (2019). Halkla İlişkiler Perspektifinden Kurumsal Sürdürülebilirlik İletişimi Ve Bir Örnek Olay İncelemesi. Uluslararası Halkla İlişkiler Ve Reklam Çalışmaları Dergisi, 2(1) 39-71.
• Akbulut, E. (2006). Türk Toplumunun Batılılaşması Ekseninde Tüketim Kültürünün Gelişimi ve Atalay, B., & Bozoklu, Ç. P. (2018). Tüketim Karşıtlığı, Sinisizm ve Tüketici Sinisizmi Arasındaki İlişki. Business and Organization Research International Conference. 12-14 Eylül 2018. 468-472. Choi, S.H. (2011), “Anti-consumption becomes a trend”, SERI Quarterly, Vol.4, No.3, pp.117.
• Atrek, B. ve Madran, C. (2017). Studies of Sustainable Consumption From Consumer Perspective: A Systematic Review On Turkish Literature Pazarlama ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 19, 1-31.
• Ay, M. (2013). Sürdürülebirlik Kavramı ve Su. 4.Ulusal Çevre ve Ekoloji Kongresi. Yozgat: Bozok Üniversitesi. Baudrillard, J. (2010). Tüketim Toplumu. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2013). Postmodernizm ve Hoşnutsuzlukları. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bocock, Robert (2005) Tüketim, Çev. İrem Kutluk. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
• Demi̇r, S. T. (2020). Tüketimcilik Karşıtı Küresel İnsiyatif ve Manifestolar: Gerekler, Gerekçeler, Gerçeklikler. Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 10(1), 185-205. https://doi.org/10.20493/birtop.712410
• Duman, Z. (2016). Tüketimci Kapitalizmin ve Tüketim Kültürünün Eleştirisi. Sosyoloji Dergisi, 33, 15-36. Erkesim, D.U. (2021). Marka ve Sürdürülebilirlik. İstanbul:Hiperyayın.
• Glavic, P., and Lukman, R. (2007). Review of Sustainability Terms and Their Definitions. Journal of Cleaner Production. 15: 1875–1885.
• Grant, J. (2010). Co-Opportunity: Join Up For A Sustainable, Resilient, Prosperous World. Chichester: John Wiley & Sons.
• Güven, E. (2013). Yavaş Güzeldir: “Yavaş Yemek”Ten “Yavaş Medya”Ya Hızlı Tüketime Dair Bir Çözüm Önerisi. Selçuk İletişim, 7(1), 113-121. Https://Doi.Org/10.18094/Si.81742
• Güven, E. (2016). Tüketimde Sinik Tutum: Tüketici Sinizminin Sebep ve Sonuçları. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(2), 152-174.
• Hollenbeck, C.R. and Zinkhan, M. R. (2006). Consumer Activism on the Internet: The Role Of Anti-Brand Communities. Connies Pechmann and Linda Price (ed) Advances Consumer Research içinde (479-485),
• Duluth: Association of Consumer Research.
• https://btm.istanbul/blog/elektrikli-scooter-girisimi-marti-nasil-basarili-oldu., Erişim Tarihi: 20.11.2022.
• https://ecodiurnal.com/tatuta-nedir-ekolojik-ciftlikler/
• https://egirisim.com/2020/07/21/elektrikli-scooter-girisimi-marti-25-milyon-dolar-yatirim-aldi/., Erişim Tarihi: 10.11.2022.
• https://fazla.com/fazla-kimdir/
• https://fazla.com/fazla-nedir/
• https://good4trust.org/hakkimizda
• https://odul.fongogo.com/Project/good4trustorg
• https://pazarlamaturkiye.com/luks-kiyafetleri-kiralama-imkani-sunan-yeni-girisim-unomoi-ile-tanisin/., Erişim Tarihi: 10.11.2022.
• https://tr.linkedin.com/pulse/tekstil-sekt%C3%B6r%C3%BC-iklim-krizi-tutumluanne-com?trk=pulse-article_more-articles_related-content-card., Erişim Tarihi: 20.11.2022.
• https://uib.org.tr/tr/kbfile/surdurulebilirlik-raporu-nisan-2017., Erişim Tarihi: 10.11.2022.
• https://unomoi.com/nasil-calisir., Erişim Tarihi: 20.11.2022.
• https://webrazzi.com/2021/06/16/luks-kiralik-kiyafet-aboneligi-girisimi-unomoi-400-bin-dolar-yatirim-aldi/., Erişim Tarihi: 10.11.2022.
• https://wwoofturkey.org/tr/wwoof-nedir-tatuta-nedir
• https://www.bugday.org/blog/latest-event/
• https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/sustainable-development-background-definition-pillars-and-objectives-1446807134-1., Erişim Tarihi: 27.11.2022.
• https://www.ntv.com.tr/seyahat/hem-calisip-hem-tatil-yapiyorlar-tarim-turizm-takas-tatuta-nedir,EUBh4-R8RkWzYBe6tO1iqg
• https://www.thesustainability.io/what-is-sustainability-communication-esg., Erişim Tarihi: 27.11.2022.
• İrfanoğlu, M. (2021). Tüketmeme: Neden Bazı Tüketiciler Finansal Güce Sahipken, Bilinçli Bir Şekilde Marka Kaçınması Çerçevesinde Tüketmeme Eğilimi Gösterirler? Doğuş Üniversitesi Dergisi, 22(2), 53-71
• https://doi.org/10.31671/doujournal.972984 Iyer, R. and Muncy, J.A. (2009) “Purpose and object of anti-consumption”. Journal of Business Research, Vol. 62, No. 2, pp.160-168.
• Jackson, T. (2005). Motivating Sustainable Consumption - Sustainable Lifestyles, A Report to The Sustainable Development Research Network, www. sustainablelifestyles.ac.uk/sites/default/ files/motivating_sc_final.pdf, Centre for Environmental Strategy, University of Surrey.
• Jaeger-Erben, M. and Offenberger, U. (2014). A Practice Theory Approach to Sustainable Consumption. GAIA, 23/S1: 166 –174.
• Koç, Y. (2017). Sosyal Bilimlerde Örnekleme Kuramı. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(47), 480-495.
• Kotler, P. (2020). The Consumer in the Age of Coronavirus. Journal of Creating Value, 6 (1), 12-15.
• Lefebvre, H. (2013). Modern Dünyada Gündelik Hayat. İstanbul: Metis Yayınları.
• Metlioğlu, H.H. ve Yakın, V. (2021). Tekstilde Sürdürülebilirlik: Hızlı Moda Markalarının Sürdürülebilirlik Stratejileri. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi 11(18), 1883-1908.
• Oçak, Z. (2020). Sürdürülebilirlik İletişimi: Sürdürülebilirliğin Ekonomi Politiği ve Markalar. Ankra: Nobel.
• OECD (2002), Towards sustainable household consumption? Trends and policies in OECD countries.
• www.oecd.org/greengrowth/consumption_ innovation/1938984.pdf.
• Özgen, E. (2022). Sürdürülebilirlik İletişimi ve Halkla İlişkiler. Türkiye İletişim Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, e1-e4.
• Reklamlar. Basılmamış Yüksek Lisan Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Ritzer, G. (2019). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Saltık, I.A., Kutucuoğlu, K.Y., Fırat, A.ve Tunçel, Ö. (2013). Consumption, Consumer Culture and Consumer Society. Journal of Community Positive Practices, XIII(1), 182-203.
• Sarıkaya, M. & Kara, F. (2007). Sürdürülebilir Kalkınmada İşletmenin Rolü: Kurumsal Vatandaşlık. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 14 (2) , 221-233.
• Saydam, A. (2016). Sürdürülebilirlik-İletişimin Derin Mavisi. İstanbul: Boyut Yay.
• Seyfang, G. (2006). Sustainable Consumption, the New Economics and Community Currencies: Developing New Institutions for Environmental Governance. Regional Studies, 7, 781- 791.
• Taş, S. (2020). Tüketim Karşıtı Yaşam Tarzları: Freeganizm, Gönüllü Sadelik Ve Minimalizm. Toplum ve Kültür Araştırmaları Dergisi, 6, 38-64. https://doi.org/10.48131/jscs.820039
• Tiba, S., Rijnsoever F.J. and Hekkert, M.P. (2021). Sustainability Startups and Where to Find Them: Investigating The Share Of Sustainability Startups Across Entrepreneurial Ecosystems And The Causal Drivers Of Differences. Journal of Cleaner Production. 306, 1-15.
• Torlak, Ö. (2016). Tüketim – Bireysel Eylemin Toplumsal Dönüşümü. İstanbul: İnkılab.
• Ülker, Y. (2021). Tüketim Karşıtı Bireylerin Çevreci Reklamlara Olan Tutumları. Selçuk İletişim, 14(2), 784-804. https://doi.org/10.18094/josc.877887
• Victor, P.A ve Jackson, T. (2015). Büyüme Sorunu, Worldwatch Enstitüsü Dünyanın Durumu, Sürdürülebilirliğin Önündeki Gizli Tehlikelerle Yüzleşmek. Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Yavuz, A. (2010). Sürdürülebilirlik Kavramı ve İşletmeler Açısından Sürdürülebilir İletişim Stratejileri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 63-86.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.