DISRUPTIONS AND SOCIAL CONSEQUENCES OF SOLDIERS SALARY PAYMENTS IN THE LAST PERIOD OF THE OTTOMAN EMPIRE

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: 3, 453 - 468, 09.08.2023

Mehmet Ali Karaman

https://doi.org/10.9737/historystudies.1264729

Cited By: 1

Öz

In the process of conquering foreign lands sovereignty was made sustainable by means of a strong military organization along with the justice mechanism in order to make the state authority felt in the areas under control. Keeping the Ottoman military systems active which was the most important element of state mechanism in terms of establishment and following, was possible with the serious financial support of the soldiers. In the period of regression the deterioration of the state economy and unfavourable developments in the army structure were paralleled and this situation induced emergence of greater problems every passing century.
In the current study, financial possibilities of the constituents in the Ottoman military structure will be discussed. Basic qualifications of the revenue items of the army members will be examined as well as the problems experienced in the period of disintegration and their social reflections. Particularly Ottoman archieve documents, chronicles of the period, reminiscences, media organs and the studies carried out in this field, soldiers’ salaries will be discussed.

Anahtar Kelimeler

II. Constitutional Monarchy, Ottoman Officers, Soldiers salaris, Soldiers Families, Public Life

OSMANLI DEVLETİ’NİN SON DÖNEMİNDE ASKER MAAŞ ÖDEMELERİNDE YAŞANAN AKSAMALAR VE SOSYAL SONUÇLARI

Öz

Yabancı toprakların fethedilme sürecinde kontrol altına alınan bölgelerde devlet otoritesinin hissettirilmesi için adalet mekanizmasıyla birlikte güçlü bir askeri teşkilatlanma sayesinde egemenlik sürdürülebilir kılınmıştır. Kuruluş dönemlerinde ve sonrasında devlet mekanizmasının en önemli unsuru olan Osmanlı askeri sistemlerini aktif tutmak askerlerin maddi açıdan ciddi anlamda desteklenmesi ile mümkün olmuştur. Gerileme döneminde devlet ekonomisin bozulması ile birlikte ordu yapısındaki olumsuz gelişmeler paralellik arz ettiği gibi bu durum her geçen yüz yılda daha da büyük sıkıntıların ortaya çıkmasına neden olmuştur.
Mevcut çalışma içerisinde Osmanlı askeri yapısındaki unsurların maddi olanakları ele alınacaktır. Ordu mensuplarının gelir kalemlerinin temel özellikleri incelendiği gibi, dağılma döneminde yaşanılan aksaklıklar ve toplumsal yansımaları irdelenecektir. Osmanlı Arşiv Vesikaları başta olmak üzere dönemin kronikleri, hatıratlar, basın yayın organları ve bu alanda yapılan çalışmalar doğrultusunda asker maaşları ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

II. Meşrutiyet, Osmanlı Zabitleri, Asker Maaşları, Asker Aileleri, Sosyal Hayat

Kaynakça

• A. Arşiv Kaynakları Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Osmanlı Arşivi (BOA)
• Bâb-ı Âli Evrak Odası (BEO), 1460/109489, 1715/128557, 2568, 192548, 3483/276169, 3765/282350, 4134/309992, 4279/320861, 4297/322258, 4428/332091.
• Dahiliye Şifre (DH. ŞFR.), 17/1, 370/26, 470/42.
• Dahiliye İdare-i Umumiye (DH.İ.UM.), 4/33.
• Dahiliye Mektubi Kalemi (DH. MKT.), 753/26, 996/15, 1770/29.
• Hariciye Sefaret (HR. SFR.3), 482/23, 502/87.
• Hariciye Hukuk (HR.H.), 755/9.
• Hatt-ı Hümayun (HAT.), 436/22062.
• İrade Maliye (İ.ML.), 84/36.
• İrade Meclis-i Mahsus (İ.MMS.), 1/15.
• Maarif Nezareti Mektubi Kalemi (MF.MKT.), 859/12.
• Mabeyn-i Hümayun İradeler (MB.İ.), 33/62.
• Maliyeden Müdevver Defterler (MAD.d.), 8390.
• Meclis-i Vükela (MV.) 196/80.
• Sadaret Amedi Kalemi (A AMD.), 83/76.
• Sadaret Mektubi Mühimme (A.MKT.MHM.), 243/20, 55/70, 148/17, 215/68, 48/83, 501/26.
• Sadaret Mektubi Umum Vilayet (A. MKT.UM.), 82/94, 88/5, 189/50.
• Şura-yı Devlet (ŞD.) 2830/27.
• Teftişat-ı Rumeli Sadaret (TFR.I.A.) 22/2178.
• Teftişat-ı Rumeli Selanik (TFR.I.SL.) 76/7581.
• Yıldız Esas Evrak (Y.EE.) 5/149.
• Yıldız Hususi Maruzat (Y. A.Hus.) 294/13.
• Yıldız Mütenevvi Maruzat (Y.MTV.) 27/6, 268/160.
• Yıldız Perakende Hariciye (Y.PRK.HR.) 1/12.
• Yıldız Resmi Maruzat (Y.A.RES.) 45/19.
• Zabtiye (ZB.) 354/47, 625/53.
• B. Araştırma ve İncelemeler
• AFYONCU, Erhan, “Mevacib”, DİA, C.29, Ankara 2004, s. 418-420.
• AYDIN, Veli “Timar Sisteminin Kaldırılması Süreci ve Bazı Değerlendirmeler”, OTAM, 2001, S. 12, s.65-104.
• BABACAN, Hasan, Mehmet Talat Paşa 1874-1921, TTK Yayınları, Ankara 2020.
• BEYDİLLİ, Kemal, “Yeniçeri”, DİA, C.43, İstanbul 2013, s 450-462.
• BEYDİLLİ, Kemal, “Vaka-i Hayriyye”, DİA, C.42, İstanbul 2012, s.454-457.
• ÇADIRCI, Musa, Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapıları, TTK Yayınları, Ankara 1991.
• DİLİK, Sait, “Sosyal Güvenliğin Tarihsel Gelişimi”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 43/162, Ankara 1988, s.41-80.
• DİNLER, Zeynel, “Osmanlı Toprak Düzeni ve Bu Düzenin Kökeni”, Uludağ Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 4, 1 Nisan 1983, s.1-27.
• ERÇİN, Cezmi, Bütçe Nazariyat ve Tatbikatı, İstanbul Devlet Basımevi, İstanbul 1938, s. 21.
• GÜNAY, Selçuk, “II. Abdulhamid Döneminde Suriye ve Lübnan’da Arap Ayrılıkçı Hareketlerinin Başlaması ve Devletin Tedbirleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, C.17, S.28, s.85-108.
• İbn-i Haldun, Mukaddime, Yeni Şafak Yayınları, çev. Halil Kendir, C. I, Ankara 2004.
• İNALCIK, Halil, “Timar”, DİA, C.41, İstanbul 2012, s.168-173.
• KARAMAN, Mehmet Ali, “XIX. Yüzyılda Selanik’te Musevi Bir Aile: Alatiniler”, History Studies, C. 9, S.5, s.129-142.
• KÜÇÜK, Cevdet, Tevfik Ertüzün, “Düyun-u Umumiyye”, DİA, C.10, İstanbul 1994, s. 58-60.
• Meclis-i Mebusân Zabıt Ceridesi, 1. Devre,3. İçtima, 9-10 Şubat 1326.
• ÖZCAN, Abdülkadir, Kanunnâme-i Âl-i Osman, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2007.
• ÖZGER, Yunus, “Tanzimat Sonrası Osmanlı Kara Ordusunda Emeklilik İşlemlerine Dair Yapılan Düzenlemeler ve 1881 Tarihli Tekaüt Kanunnamesinin Tahlili”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.30, s.201-237.
• ÖZTEL, Muharrem, II. Meşrutiyet Dönemi Osmanlı Maliyesi, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2009.
• ÖZTUNA, Yılmaz, “Osmanlı Türkiye’sinde Enflasyon”, Tarih ve Medeniyet Dergisi, 5, (Temmuz/1994), s.22-24.
• SAYAR, Nihad, “Türkiye Maliye Tarihi”, İktisat ve Ticaret Ansiklopedisi, C. IX, İstanbul 1953.
• YÜKSEL, Ahmet, “Osmanlı Devlet Dairelerinde Mesai Kavramı ve Uygulaması (18.-20. Yüzyıllar)”, Osmanlı Bilimi Araştırmaları Dergisi, XVI/I, 2014, s.19-49.