Turks of Western Thrace During The Second World War And The Greek Civil War (1944-1949)

Yıl 2023, Cilt: 15 Sayı: Cumhuriyetin 100. Yılı Özel Sayısı, 63 - 79, 29.10.2023

Derya Çakıcı

https://doi.org/10.9737/historystudies.1296292

Öz

The Second World War began with Germany’s attack on Poland on September 1, 1939. Greece, which was attacked by Italy in 1940 and by Germany in 1941, was occupied in a short time. With the occupation of Greece, organizations for resistance were established within the country and the struggle against the occupying forces began. However, the struggle for power towards the end of the war led to a clash between right-wing and left-wing organisations and the country was dragged into a civil war. During the Civil War, Western Thrace Turks were subjected to attacks by communist gang members on the one hand, and on the other hand, they could not save themselves from the pressure of government forces and right-wing gang members. Each of the parties to the struggle saw the region of Western Thrace and the Turks living there as a means to realise their own goals. Accordingly, cities, towns and villages where Turks lived were raided and Turks suffered great loss of life and property. In this study, the pressure and intimidation activities of the gangs against the Turks of Western Thrace during the Greek Civil War and the attitude of the Turks towards these activities were discussed by using the archive documents and the press organs of the period.

Anahtar Kelimeler

Western Trace Turks,, Greece, Turkey,, Greek Civil War

İKİNCİ DÜNYA SAVAŞI VE YUNAN İÇ SAVAŞI SIRASINDA BATI TRAKYA TÜRKLERİ (1944-1949)

Öz

İkinci Dünya Savaşı Almanya’nın 1 Eylül 1939’da Polonya’ya saldırması ile başlamıştır. 1940’ta İtalya’nın, 1941’de Almanya’nın saldırısına uğrayan Yunanistan, kısa bir süre içerisinde işgal edilmiştir. Yunanistan’ın işgali ile birlikte ülke içerisinde direniş amaçlı örgütler kurulmuş ve işgalci kuvvetlere karşı mücadele başlamıştır. Ancak savaşın sonuna doğru örgütler arasında başlayan iktidar mücadelesi, örgütlerin birbirleriyle çatışmasına sebep olmuş ve ülke bir iç savaşa sürüklenmiştir. İç savaş boyunca Batı Trakya Türkleri bir yandan komünist çete mensuplarının saldırılarına maruz kalırken, diğer taraftan da hükümet kuvvetleri ve sağ görüşlü çete üyelerinin tazyikinden kendilerini kurtaramamışlardır. Mücadeleyi sürdüren taraflardan her biri Batı Trakya bölgesini ve burada yaşayan Türkleri, kendi hedeflerini gerçekleştirebilmek için bir vasıta olarak görmüşlerdir. Türklerin yaşadıkları şehir, kasaba ve köyler baskına uğramış ve Türkler büyük can ve mal kayıpları vermiştir. Bu çalışmada arşiv belgeleri ve dönemin basın-yayın organları kullanılarak, Yunan İç Savaşı boyunca çetelerin Batı Trakya Türklerine yönelik baskı ve yıldırma faaliyetleri ile Türklerin bu faaliyetleri karşı tutumu ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Batı Trakya Türkleri, Yunanistan, Türkiye, Yunan İç Savaşı

Kaynakça

• BCA, Muamelat Genel Müdürlüğü “Yunanistan Sınırındaki Mülteciler Hakkında Trakya Umum Müfettişlik Raporu.”
• BCA, BÖKM “Edirne Valisi Saracettin Saraç’ın Nevrosya, Altunkaraağaç, Dimetoka ve Sokullu Kasabaları Yakınlarında Meydana Gelen, Yunan Çetelerinin Saldırıları Hakkındaki Yazısı.”
• BCA, BÖKM “Yunan Topraklarındaki Komünist Çetelerinin Faaliyetleri Hakkında Edirne Valiliğinden Alınan Şifre Telgraflar.”
• BCA, BÖKM “Yunanistan’da Meydana Gelen Olaylarla İlgili Olarak Edirne Valiliği’nden Alınan Rapor.”
• BCA, BÖKM “Yurtdışında Yaşayan Ve Topluca Anavatana Kavuşmak İsteyen Yurttaşlarımızın Durumu.”
• BCA, BÖKM “Kapıkule Sınır Karakolu Civarı İle Pityon-Karaağaç Tren Yolu Üzerinde Yunan Komünist Çetesinin Olay Çıkardığı.”
• “Yunanistan Ultimatoma Red Cevabı Verdi”, Ulus, 29 Birinci Teşrin 1940.
• “Havada, Karada ve Denizlerde İtalyan-Elen Harbi Başladı”, Ulus, 29 Birinci Teşrin 1940.
• “Dost Elen Milletinin Büyük Kaybı”, Ulus, 30 İkinci Kanun 1941.
• “Struma Vadisinde Almanlar Ağır Zayiat Verdiler”, Ulus, 7 Nisan 1941.
• “Yunan Başvekil Korizis Dün Vefat Etti”, Ulus, 19 Nisan 1941.
• “Balkanlarda Vaziyete Bakış”, Son Telgraf, 22 Nisan 1941.
• “Balkanlardaki Vaziyet Hasebiyle”, Yeni Asır, 22 Nisan 1941.
• “Bütün Garbî Trakya Bulgaristan’a Veriliyor”, Vatan, 22 Nisan 1941.
• “Elen Hükümeti Girit Adası’na Hareket Etti”, Ulus, 24 Nisan 1941.
• “Almanlar Atina’ya Girdiler”, Ulus, 28 Nisan 1941.
• “Almanlar Girit’e Hücum Ettiler”, Cumhuriyet, 21 Mayıs 1941.
• “Zavallı Yunanistan”, Cumhuriyet, 19 İkinci Teşrin 1941.
• “Yunan Birliği İçin Lübnan’da Toplanan Konferans”, Cumhuriyet, 18 Mayıs 1944, s. 3.
• “Yunanistan’daki Seçim Çok Fırtınalı Olacak”, Cumhuriyet, 31 Mart 1946.
• “Yunan Seçimi Dün Sabah Başladı”, Cumhuriyet, 1 Nisan 1946.
• “Kral Yunanistan’da Fakat Dâhili Harp Devam Ediyor”, Hür Söz, 30 Eylül 1946.
• “Yunan Çetecileri Hükümet Kurdu”, Hür Söz, 27 Aralık 1947.
• “Yunan Çetecileri Tabana Kuvvet Kaçıyor”, Hür Söz, 1 Eylül 1949.
• “Yunan İç Harbi Sona Erdi”, Hür Söz, 18 Ekim 1949.
• “Yunan Çeteleri Türk Köylerine Saldırdılar”, Cumhuriyet, 14 Mayıs 1947.
• “Garbî Trakya Türklerinin Feci Durumu”, Cumhuriyet, 9 Eylül 1946.
• “Komünist Çetelerin Faaliyetleri Bugün Garbî Trakya’yı Cehenneme Çevirmiştir”, Cumhuriyet, 6 Ağustos 1947.
• “Markos ve Yunanistan Türkleri”, Son Saat, 21 Ocak 1948.
• “DP’nin Beyannamesi Dün Gece Neşredildi”, Cumhuriyet, 4 Eylül 1947.
• “Hudud Bölgelerinde Çete Baskınları Arttı”, Cumhuriyet, 4 Ağustos 1947.
• “Dedeağaç Ateşten Bir Çember İçerisinde Kaldı”, Cumhuriyet, 5 Ağustos 1947.
• “Balkanlardaki Buhran Ve Birleşik Amerika” Cumhuriyet, 6 Ağustos 1947.
• “Çeteciler Garbî Trakya’da Faaliyetlerini Arttırarak Üç Köy Daha Bastılar”, Cumhuriyet, 25 Ağustos 1947. C. Araştırma ve İncelemeler
• AKDENİZ, Melih 1930’dan Yunanistan’ın Avrupa Birliği’ne Girişine Kadar Batı Trakya Türkleri, (Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi), Manisa 2015.
• ALİ, Rahmi-HÜSEYİNOĞLU, Tevfik, (1946-1949) Yunan İç Savaşında Batı Trakya Türk Azınlığı, Bakeş Yayınları, Gümülcine 2009.
• ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi (1914-1980), Türkiye İş Bankası Yayınları, Ankara 1993.
• BİBER, Tuğba Eray, “Trakya Gazetesi’ne Göre Yunanistan’da İç Savaş (Andartlık) Ve Batı Trakya Türkleri (1944-1949)”, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, C.33, Güz 2020, s.9-32.
• CLOGG, Richard, Modern Yunanistan Tarihi, Çev: Dilek Şendil, İletişim Yayınları, İstanbul 1997.
• DAVİD, H. Close, The Origins of Greek Civil War, Longman Group, New York 1995.
• DÜLGER, Bahadır, “Esir Tükler”, Son Saat, 14 Ocak 1948.
• EMEÇ, Selim Ragıp, “Garbî Trakya Türkleri”, Son Posta, 1 Mart 1948.
• ERİM, Nihat, Devletlerarası Hukuku ve Siyasî Tarih Metinleri, C.1, A.Ü. Yayınları, Ankara, 1953.
• EUDES, Dominique, The Kapetanios Partisans and Civil War in Greece 1943-1949, Montly Review Press, New York, 1973.
• XINTARIS, George, “The Position of Greece”, International Affairs, Vol.20, No.2, Blackwell Publishers, April 1944, s.204-215.
• FIRAT, Melek, “Yunan İç Savaşı”, Türk Dış Politikası Kurtuluş Savaşı’ndan Bugüne Olgular, Belgeler, Yorumlar (1919-1980), C.1, Ed. Baskın Oran, İletişim Yayınları, İstanbul 2008, s.582.
• GÖKTÜRK, Fuat, Komşuda İç Savaş Yunanistan’da Yurtsever Direnişin Öyküsü, Yazılama Yayınevi, İstanbul 2008.
• HALE, William, 1774’ten Günüme Türk Dış Politikası, Çev: Nasuh Uslu, Üçüncü Baskı, Tercan Matbaası, Ankara 2013.
• HATİPOĞLU, M. Murat, Yunanistan’da Etnik Gruplar ve Azınlıklar, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara 1999.
• KARACAN, Ali Naci, Lozan, Milliyet Yayınları, İstanbul 1971.
• KESER, Ulvi, Yunanistan’ın Büyük Açlık Dönemi ve Türkiye, IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul 2008.
• KOÇAK, Yalçın - ÖZYİĞİT, Ertan, Batı Trakya Türk Cumhuriyeti, Kayhan Matbaacılık, İstanbul 2014.
• KOLİOPOULOS, John S. - VEREMİS, Thanos, Modern Greece: A History Since 1821, Wiley Blackwell 2010.
• Lozan Barış Konferansı Tutanaklar Belgeler, Takım 1, Cilt 1, Kitap 1, Çev: Seha Meray, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1973.
• Lozan Sulh Muahedenamesi Mukavelat ve Senedatı Saire 24 Temmuz 1339-1923 (1339), TBMM Hariciye Vekâleti, Ahmed İhsan Şürekâsı Matbuatı Osmani Şirketi, İstanbul.
• O’BALLANCE, Edgar, The Greek Civil War (1944-1949), Frederick A. Praeger Publisher, New York 1966.
• ORAN, Baskın, Türk-Yunan İlişkilerinde Batı Trakya Sorunu, Maya Yayıncılık, Ankara 1986.
• ORHONLU, Cengiz, “Yunanistan Türkleri”, Belgelerle Türk Tarih Dergisi, S.36, Şubat 1988, s. 61-64.
• ÖKSÜZ, Hikmet, Batı Trakya Türkleri, Karam Yayınları, Çorum 2006.
• ÖZGÜR, Pınar Selçuk, “Yunanistan İç Savaşı Ve Dış Güçlerin Rolü”, Atatürk Yolu Dergisi, S.57, Güz 2015, s.101-129.
• ÖZTÜRK, İbrahim Mert, “Soğuk Savaş Döneminde Batı Trakya Türk Azınlığı (1945-1960)”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl:7, S.19, Eylül 2014, s.467-507.
• PAPANDREOU, Andreas George, Democracy at Gunpoint: The Greek Front, Andre Deutsch Limited, London 1971.
• SANDER, Oral, Balkan Gelişmeleri ve Türkiye (1945-1965), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1969.
• SARINAY, Yusuf, “Balkan Savaşları’ndan Lozan Barış Antlaşması’na Batı Trakya Bölgesi”, Dr. Sadık Ahmet, Ed. Nilüfer Erdem, YTB Yayınları, Ankara 2021, s.49-69.
• SARINAY, Yusuf, “Türk Yunan İlişkilerinde Mübadele Sorunu”, Atatürk 4. Uluslararası Kongresi (25-29 Ekim 1999 Kazakistan), C.1, Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, Ankara 2000, s.667-681.
• SANDER, Oral, Siyasi Tarih 1918-1990, İkinci Baskı, İmge Kitabevi, Ankara 1991.
• SEDİROĞLU, Serdar Cem, “Lozan Görüşmelerine Giden Süreçte ve Lozan’da Batı Trakya (1877-1878 Harbi-1923)”, Troyacademi, C.7, S.1, Şubat 2022, s.17-47.
• STAVRİANOS, L. S., “The Greek National Liberation Front EAM: A Study in Resistance Organization and Administtration”, The Journal of Modern History, Vol.24, Issue.1, University of Chicago Press, March 1952, s.42-56.
• TOKER, Metin, “Batı Trakya’nın Maruf Andon Çavuşu İle Mülakat”, Cumhuriyet, 4 Ağustos 1947.