Haçlı İdeasında Tanrı Tasavvuru ve Haçlı Seferlerine Tesiri

Yıl 2024, Cilt: 16 Sayı: 3, 355 - 367, 10.08.2024

Ayşe Çekiç

https://doi.org/10.9737/historystudies.1436949

Öz

Haçlı seferleri tarih yazımı, Batı Avrupa’nın kendi ideal tarihine ulaşma arzusunun bir uzantısıdır. Roma’nın yıkılması akabinde oluşan otorite boşluğu Katolik dünyanın kendisine yeni bir dünya nizamı ihdas etme sürecini ortaya çıkarmıştır. Dini referanslı çıkış noktasıyla Haçlı seferleri Tanrı’nın Haçlılara kurtuluş ve zafer vaadini sunmaktadır. Haçlı düşüncesine göre Tanrı’nın eli Haçlılar kanalıyla yeryüzüne iltica edecek ve Tanrı devleti Haçlı seferleriyle Kudüs’te kurulmuş olacaktır. Haçlı ideası bu fikriyatla kendisine yeni bir dünya nizamı ihdas ederken, Tanrı’yı da bu nizamın en tepesine yerleştirmiştir. Bu makalenin amacı Haçlı düşüncesinde Tanrı tasavvurunun nasıl ve ne şekilde ele alındığını incelemektir. Literatürde Haçlı kaynaklarına dayanarak böyle bir çalışmanın olmayışı makalenin önemini ortaya çıkarmaktadır. Haçlı kaynaklarının yöntemsel analizi sayesinde Haçlı düşüncesindeki Tanrı tasavvuru ve yansımaları anlaşılmaya çalışılmıştır. Sonuç itibariyle Haçlıların Tanrı’yı kendilerini harekete geçirici bir mevkide konumlandırması Haçlıların özerk Tanrısını icat edip Tanrı Devleti’ni kurmalarına yardımcı olurken; Haçlıların Tanrı tarafından seçilip yüceltilen bir millete dönüşmesine de dayanak teşkil etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Haçlı seferleri, İdeal Tanrı, Tanrı Devleti, Kudüs, Haçlı Milleti

The Concept of God in the Crusader Idea and its Effect on the Crusades

Öz

The historiography of the Crusades is an extension of Western Europe's desire to reach its own ideal history. The vacuum of authority following the fall of Rome led the Catholic world to create a new world order for itself. With its religiously referenced starting point, the Crusades offer God's promise of salvation and victory to the Crusaders. According to the Crusader idea, the hand of God will ascend to the earth through the Crusaders and the state of God will be established in Jerusalem through the Crusades. With this idea, the Crusader idea created a new world order for itself and placed God at the top of this order. The aim of this article is to analyse how and in what way the conception of God was dealt with in Crusader thought. The lack of such a study based on Crusader sources in the literature reveals the importance of this article. Through the methodological analysis of Crusader sources, the conception of God in Crusader thought and its reflections have been tried to be understood. As a result, the Crusaders's positioning of God in a mobilising position helped the Crusaders to invent their autonomous God and establish the God State; it also formed the basis for the transformation of the Crusaders into a nation chosen and glorified by God.

Anahtar Kelimeler

Crusader, Ideal God, The God State, Jerusalem, Crusader nation

Kaynakça

• Abu’l Farac, Bar Hebraeus Gregory. Abû’l-Farac Tarihi. Çeviren Ömer Rıza Doğrul. C. II. Ankara: TTK, 1999.
• Attaleiates, Mikhael. Tarih. Çeviren Bilge Umar. İstanbul: Arkeoloji ve Sanat, 2008.
• Augustinus, Aurelius. Tanrı Devleti (Seçmeler). Çeviren Öncel Sencerman. Ankara: Bilgesu, 2021.
• Augustinus, Aurelius. The City Of God. Çeviren John Grant. C. II. Edinburgh, 1909.
• Ayan, Ergin, çev. Anonim Haçlı Tarihi Gesta Francorum. İstanbul: Selenge, 2013.
• Bachrach, B.S-D.S, çev. The Gesta Tancredi of Ralph of Caen. England: Ashgate, 2005.
• Caffaro. Genoa and The Twelfth-Century Crusades. Çeviren Martin-Jonathon Hall-Phillips. England: Ashgate, 2013.
• Fulcher of Chartres. A History of the Expedition to Jerusalem 1095-1127. Çeviren F.R. Ryan. The University of Tennesse Press, ty.
• Fulcherius Carnotensis. Kudüs Seferi “Kutsal Toprakları Kurtarmak”. Çeviren İlcan Bihter Barlas. İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayınları, 2009.
• Hill, Rosalind, çev. Gesta Francorum The Deeds of The Franks and The Other Pilgrims to Jerusalem. Oxford: Clarendon Press, 1979.
• Willermus Tyrensis. Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği-Başlangıçtan Kudüs’ün Zaptına Kadar-. Çeviren Ergin Ayan. İstanbul: Ötüken, 2016.
• William Archbishop of Tyre. A History of Deeds Done Beyond the Sea. C. I. New York: Columbia University Press, 1943.
• 2.Araştırma, İnceleme ve Telif Eserler
• Agibalova-Donskoy, Ye.-G. Ortaçağ Tarihi. Çeviren Çağdaş Sümer. İstanbul: Yordam, 2017.
• Ağaoğulları-Köker, M. Ali-Levent. İmparatorluktan Tanrı Devletine. Ankara: İmge, 2017.
• Bewes, Timoty. Şeyleşme (Geç Kapitalizmde Endişe). Çeviren Deniz Soysal. İstanbul: Metis, 2017.
• Cahen, Claude. Haçlı Seferleri Zamanında Doğu ve Batı. Çeviren Mustafa Daş. İstanbul: Yeditepe, 2016.
• Cardini, Franco. Avrupa ve İslam. Çeviren Gürol Koca. İstanbul: Literatür, 2004.
• Cobb, Paul M. Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri. Çeviren Ekin Duru. İstanbul: Say, 2018.
• Cox M. A., George W. Haçlı Savaşları Tarihi. Çeviren İhsan Durdu. İstanbul: Ark, 2018.
• Daniel, Norman. The Arabs and Mediaeval Europe. London: Longman, 1975.
• Dawson, Christopher. Batı’nın Oluşumu. Çeviren Dinç Tayanç. İstanbul: Dergâh, 1997.
• Demirkent, Işın. Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık, 1997.
• Duruy, Victor. Orta Çağ tarihi, Çeviren İpek Kalaycıoğlu. Ankara: Fa Kitap, 2022.
• Eco, Umberto. Ortaçağ (Barbarlar-Hristiyanlar-Müslümanlar). Çeviren Leyla Tonguç Basmacı. İstanbul: Alfa, 2014.
• Frankopan, Peter. The First Crusade. Cambridge: Harvard University Press, 2012.
• Halil Halid Bey, Çerkez Şeyhizade. Hilal ve Haç Kavgası. Çeviren Gazanfer Şahin. İstanbul: Babıali Kültür yayınları, 2017.
• Hillenbrand, Carole. Müslümanların Gözünden Haçlı Seferleri. Çeviren Nurettin Elhüseyni. İstanbul: Alfa, 2015.
• Holt, P.M. Haçlılar Çağı 11. Yüzyıldan 1517’ye Yakındoğu. Çeviren Özden Arıkan. İstanbul: TVYY, 1999.
• Jones, Dan. Haçlılar: Kutsal Topraklar Uğruna Yapılmış Savaşların Kanla Yazılmış Öyküsü. Çeviren Melisa Miller. İstanbul: Kuzey Yayınları, 2020.
• Jotischky, Andrew. Crusading and the Crusader States. Routledge, 2004.
• Kalın, İbrahim. Ben Öteki ve Ötesi. İstanbul: İnsan, 2016.
• Kerr, Gordon. Charlamagne’den Lizbon Antlaşması’na Avrupa’nın Kısa Tarihi. Çeviren Cumhur Atay. İstanbul: Kalkedon, 2011.
• Lane Poole-Gılman, Stanley -Arthur. Endülüs: Arapların İspanya’yı Fethi ve Sonrası. Çeviren Ekin Duru. İstanbul: Say, 2021.
• Le Goff, Jacques. Ortaçağ Batı Uygarlığı. Çeviren Hanife-Uğur Güven. Ankara: Doğu Batı, 2015.
• Maalouf, Amin. Arapların Gözünden Haçlı Seferleri. Çeviren Ali Berktay. İstanbul: YKY, 2016.
• Mez, Adam. Onuncu Yüzyılda İslam Medeniyeti: İslam’ın Rönesansı. Çeviren Salih Şaban. İstanbul: İnsan, 2014. Michaud. Histoire des Croisades. Paris, 1860.
• Michaud, J.F. Haçlı Seferlerinin İlginç Olayları. Çeviren Güray Kırpık. Ankara: Lotus, 2011.
• Mombert, Jacob I. Kısa Haçlı Seferleri Tarihi. Çeviren Çağrı Yüksek. İstanbul: İndie, 2021.
• Morrison, Cecile. Haçlılar. Çeviren Nermin Acar. Ankara: Dost, 2005.
• Nietzsche, Friedrich. Böyle Buyurdu Zerdüst. Çeviren A. Turan Oflazoğlu. İstanbul: Bilgi, 1964.
• Norwich, J.Julius. Bizans (Gerileme ve Çöküş Dönemi 1082-1453). Çeviren Selen Hırçın Reigel. İstanbul: Kabalcı, 2013.
• Ostrogorsky, Georg. Bizans Devleti Tarihi. Çeviren Fikret Işıltan. Ankara: TTK, 2011.
• Paine, Mike. Haçlı Seferleri. Çeviren Cumhur Atay. İstanbul: Kalkedon, 2011.
• Peter Tudebodus. Bir Tanığın Kaleminden Birinci Haçlı Seferi Kudüs’e Yolculuk. Çeviren Süleyman Genç. İstanbul: Kronik Yayınları, 2019.
• Pirenne, Henri. Avrupa Tarihi. Çeviren Sinan Akbaytürk. İstanbul: Selenge, 2022.
• Pirenne, Henri. Hz. Muhammed ve Charlemagne. Çeviren Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge Yayınları, 2006.
• Raimundus Aquilers. Haçlılar Kudüs’te Bir Papazın Gözünden İlk Haçlı Seferi. Çeviren Süleyman Genç. İstanbul: Yeditepe Yayınları, 2019.
• Riley Smith, Jonathan. What Were the Crusades?. San Francisco: Ignatius Press, 2002.
• Rousso, Henry. Şimdiki Zamanın Tarihini Yazmak Tarih, Tarihçi ve Çağdaşlık. Çeviren Volkan Çandar. İstanbul: İletişim, 2021.
• Runciman, Steven. Haçlı Seferleri Tarihi. Çeviren Fikret Işıltan. C. 1. Ankara: TTK, 2008.
• Russell, Bertrand. Batı Felsefesi Tarihi Ortaçağ. Çeviren Muammer Sencer. Ankara: Bilgi, 1972.
• Shouthern, R.W. Orta Çağ Avrupasında İslam Algısı. Çeviren Ahmet Aydoğan. İstanbul: Yöneliş, 1970.
• Turan, Osman. Selçuklular ve İslâmiyet. İstanbul: Ötüken, 2010.
• Watt, W. Montgomery. İslam’ın Ortaçağ Avrupası Üzerindeki Etkisi. Çeviren Ü. Hüsrev Yolsal. Ankara: Bilgesu, 2013.
• 3. Süreli Yayınlar
• Akdemir, Ferhat. “Augustinus’un Devleti İlahî mi Beşerî mi?: Tanrı Devleti (De Civitate Dei)Üzerinden Eleştirel Bir Okuma Denemesi”, Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi 24, no. 1 (2024): 328.
• Çekiç, Ayşe. “Aziz Augustinus’un Tanrı Devleti’ni Kurmak: Papa II. Urbanus ve Haçlı Savunusu”. Akademik İncelemeler Dergisi 18, no. 2 (2023): 381-401.
• Çekiç, Ayşe. “Düşman Yaratma Aracı Olarak Tarih Yazımı: Haçlı Kaynaklarında Kutsal Şehir Algısı ve Kudüs”. Journal of Oriental Studies no. 42 (2023): 75-94.
• Kurnaz, Ali. “Augustinus’un Tanrı Devleti Adlı Eserinde Devlet Düşüncesi”, Bozok SBD 1, no. 2 (2023): 35-36.
• Polat, Ziya. “Kudüs Katliamı Bağlamında Haçlı Seferlerinin Sebepleri”, Milel ve Nihal no. 16/1 (2019): 175-198.